Αναγγελία εργατικού ατυχήματος & έννομες συνέπειες υπέρ και εις βάρος του εργαζομένου

Το εργατικό ατύχημα αποτελεί διαχρονικά ένα από τα πιο δυσεπίλυτα και ζημιογόνα για τον εργαζόμενο γεγονότα που μπορεί να προκληθεί κατά την διάρκεια της εργασιακής σχέσης. Από τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 551/1915 προκύπτει ότι εργατικό ατύχημα θεωρείται ο τραυματισμός του μισθωτού εξαιτίας έκτακτης και αιφνίδιας επενέργειας εξωτερικού αιτίου, άσχετου προς τη σύσταση του οργανισμού του παθόντος, αλλά συνδεομένου με την εργασία του, λόγω της εμφάνισής του κατά την εκτέλεση ή με αφορμή την εκτέλεση αυτής. Κυριότερα νομοθετήματα που ρυθμίζουν το εργατικό ατύχημα είναι ο Ν. 3850/2010, το Π.Δ. 305/1996, το Π.Δ. 17/1996 , το Π.Δ. 157/1992, η Υ.Α. 60201/Δ7.1422/2019 για  την κατηγοριοποίηση παραβάσεων και καθορισμός ύψους προστίμων ΣΕΠΕ, η Υ.Α. 14675/469/2020 για την τροποποίηση της 60201/Δ7.1422/20-12-2019 απόφασης  για την κατηγοριοποίηση παραβάσεων και καθορισμός ύψους προστίμων ΣΕΠΕ, η Υ.Α. 50067/28/2017 για την ηλεκτρονική βάση καταχώρισης δεδομένων Τεχνικών Ασφάλειας και διαδικασία ανάθεσης καθηκόντων Τεχνικού Ασφαλείας μέσω ΟΠΣ-ΣΕΠΕ.

Κατά την διάρκεια της εργασιακής σχέσης, ο εργοδότης οφείλει να έχει στη διάθεση του μια γραπτή εκτίμηση των υφισταμένων κατά την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, να καθορίζει τα μέτρα προστασίας που πρέπει να ληφθούν, να αναγγέλλει στις αρμόδιες Επιθεωρήσεις Εργασίας, στις πλησιέστερες αστυνομικές αρχές και στις αρμόδιες υπηρεσίες του ασφαλιστικού οργανισμού εντός 24 ωρών όλα τα εργατικά ατυχήματα, να τηρεί ειδικό βιβλίο ατυχημάτων και να τηρεί κατάλογο των εργατικών ατυχημάτων που είχαν ως συνέπεια για τον εργαζόμενο ανικανότητα εργασίας μεγαλύτερη των τριών εργάσιμων ημερών.

Στον εργοδότη που παραβαίνει τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας επιβάλλεται ύστερα από προηγούμενη πρόσκληση για παροχή εξηγήσεων πρόστιμο για καθεμία παράβαση από τριακόσια (300) ευρώ μέχρι πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ (24 Ν. 3996/2011), σε περίπτωση δε παράβασης των διατάξεων της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, κάθε εργοδότης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών ή με χρηματική ποινή τουλάχιστον 900,00€ ή και με τις δύο αυτές ποινές ( αρ. 72 Ν. 3850/2010).

Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγέλλει αρμοδίως στις υπηρεσίες όπου υπάγεται ο εργαζόμενος, εντός 24 ωρών όλα τα εργατικά ατυχήματα. Ο αναγγέλλων το εργατικό ατύχημα πρέπει να είναι ο εργοδότης του παθόντα με σχέση εξαρτημένης εργασίας ή ο έμμεσος εργοδότης σε περίπτωση εργασίας μέσω Εταιρείας Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α). Στην περίπτωση που ένα εργατικό ατύχημα δεν αναγγελθεί από τον εργοδότη, αλλά από τον παθόντα, έναν Συνδικαλιστικό Φορέα ή τρίτο, αποτελεί καταγγελία και επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις στον εργοδότη για την μη αναγγελία του. Αξίζει να επισημανθεί ότι αναγγελία εργατικού ατυχήματος γίνεται και στην περίπτωση του αδήλωτου εργαζόμενου. Στην περίπτωση αυτή, η Επιθεώρηση εξετάζει αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για παροχή εργασίας υπό συνθήκες εξάρτησης και μπορεί να επιβάλει και πρόστιμο ποσού 10.500€ για αδήλωτη εργασία.

Για σοβαρά εργατικά ατυχήματα ή ατυχήματα που κατά την κρίση του αρμόδιου Επιθεωρητή χρήζουν αυτοψίας, ο αρμόδιος Επιθεωρητής διενεργεί έλεγχο στον τόπο του ατυχήματος και οποιαδήποτε άλλη ενέργεια για τη διερεύνηση των αιτίων αυτού όπως λχ τηλεφωνική επικοινωνία με εμπλεκόμενους στο ατύχημα, αναζήτηση στοιχείων, λήψη μαρτυριών κλπ. Εφόσον καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το εργατικό ατύχημα οφείλεται σε έλλειψη μέτρων ασφάλειας, εκ μέρους του εργοδότη, συντάσσει Έκθεση Έρευνας – Μηνυτήρια Αναφορά. Οι περαιτέρω ενέργειες αποφασίζονται από τον αρμόδιο Εισαγγελέα π.χ. παραπομπή σε δίκη, αρχειοθέτηση κλπ. Όταν το ατύχημα δεν οφείλεται σε έλλειψη μέτρων ασφάλειας, συντάσσει Έκθεση Έρευνας, χωρίς αυτή να επέχει το ρόλο Μηνυτήριας Αναφοράς.

Σε περίπτωση ελαφρών εργατικών ατυχημάτων, εργατικών ατυχημάτων τροχαίας αιτιολογίας, αμιγώς παθολογικής αιτιολογίας ή εργατικών ατυχημάτων λόγω εγκληματικής ενέργειας, και εφόσον δεν συντρέχουν άλλοι ειδικοί παράγοντες, ο αρμόδιος Επιθεωρητής συντάσσει Έγγραφο περί Μη Σύνταξης Έκθεσης.

Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι για τα σοβαρά και θανατηφόρα ατυχήματα σε αυτοαπασχολούμενος στα τεχνικά έργα (άρθρο 9 ΠΔ 305/1996), ακολουθείται η ίδια διαδικασία με τα λοιπά σοβαρά και θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα ενώ παράλληλα και οι καταδυτικές εργασίες σε τεχνικά έργα εντάσσονται στα εργατικά ατυχήματα (ΠΔ 305/1996).

Υπάρχουν όμως και ορισμένα ατυχήματα που τίθενται εκτός Αρμοδιότητας της Επιθεώρησης Εργασίας όπως: ατυχήματα τροχαίας αιτιολογίας, εξωεργατικά ατυχήματα, ατυχήματα με απασχολούμενους με συμβάσεις έργου ή αυτοαπασχολούμενους, ατυχήματα παθολογικής φύσης, σε καταδυτικές εργασίες, κατόπιν βιαιοπραγίας, σε επιχειρήσεις παραγωγής εκρηκτικών υλών, αεροπορικά και σιδηροδρομικά ατυχήματα, σε αλιευτικά σκάφη, ατυχήματα καθ’ οδόν, από ή προς την εργασία. Παρόλο που χαρακτηρίζονται ως εργατικά τίθενται εκτός αρμοδιότητας διερεύνησης της Επιθεώρησης.

Αναφορικά με τον e-ΕΦΚΑ, η αναγγελία του εργατικού ατυχήματος πρέπει να γίνει μέσα σε πέντε εργάσιμες ημέρες από την επόμενη ημέρα που αυτό θα συμβεί. Οι προθεσμίες που ορίζονται είναι αποκλειστικές, διαφορετικά η δήλωση απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Για να θεωρηθεί πως υπάρχει εργατικό ατύχημα πρέπει να αποδειχθεί πως ο θάνατος ή η αναπηρία του ασφαλισμένου οφείλεται σε κάποιο ξαφνικό και έκτακτο περιστατικό που δεν μπορεί να θεωρηθεί πως βρίσκεται μέσα στον κύκλο των συνηθισμένων, ανάλογα με την περίπτωση, συνθηκών παροχής εργασίας του (εγκύκλιος 45/2010). Η αναγγελία του ατυχήματος μπορεί να γίνει και από οποιοδήποτε τρίτο που έλαβε γνώση αυτού. (γιατρό, υπάλληλος μέσα όμως σε 24 ώρες από τότε που θα το μάθουν). Σημαντική τομή στην κείμενη νομοθεσία συνιστά το γεγονός ότι και οι αυτοτελώς απασχολούμενοι μπορούν να χαρακτηρίζουν τα ατυχήματά τους σαν «εργατικά».

Η  αίτηση για επίδομα εργατικού ατυχήματος  είναι εμπρόθεσμη  εάν υποβληθεί εντός οκτώ μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της ιατρικής γνωμάτευσης στο σύστημα ηλεκτρονικής  συνταγογράφησης. Σε περίπτωση που οι συνέπειες του εργατικού ατυχήματος δεν εκδηλωθούν αμέσως αλλά αργότερα, η προθεσμία για την αναγγελία αρχίζει από τον χρόνο που εκδηλώθηκαν οι συνέπειες του και η πραγματική αναπηρία. Όταν δε ο ασφαλισμένος επικαλείται επιδείνωση προυπάρχουσας πάθησης από ατύχημα πρέπει η Υγειονομική Επιτροπή να γνωματεύει ειδικά για την ύπαρξη και τον χρόνο εκδήλωσης της επιδείνωσης από τον οποίο και αρχίζει η προθεσμία για την αναγγελία του ατυχήματος. Για την διαπίστωση συνθηκών ατυχήματος μπορεί να γίνει και επιτόπιος έλεγχος και από τα αρμόδια όργανα του e-ΕΦΚΑ.

Ως κύριο στοιχείο που εξετάζεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατά την αναγγελία του εργατικού ατυχήματος είναι η παραβίαση των καθηκόντων επιμελείας που οφείλει να επιδεικνύει κάθε εργοδότης, κατασκευαστής, εισαγωγέας ή προμηθευτής. Επομένως, με την αναγγελία εργατικού ατυχήματος προλαμβάνονται τυχόν παραβάσεις εκ μέρους των εργοδοτών των διατάξεων της εργασιακής νομοθεσίας.

Σε περίπτωση που συντελεστεί ένα εργατικό ατύχημα, ο εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αιτούμενος διαφυγόντα κέρδη και χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης που υπέστη, μη απαιτούμενης της συνδρομής του ειδικού πταίσματος της μη τηρήσεως επιβαλλομένων όρων ασφαλείας. Στις περιπτώσεις των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων, οι συγγενείς έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν αγωγή αποζημίωσης για ψυχική οδύνη.

Εν κατακλείδι διαπιστώνουμε ότι, παρόλο που, τουλάχιστον νομοθετικά και νομολογιακά, υπάρχουν τα εργαλεία προκειμένου να αποφεύγονται τα εργατικά ατυχήματα, και πόσο μάλλον τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, στην πράξη παρουσιάζεται τρομερή διάσταση. Ήδη για το έτος 2022, 104 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους ενώ για το 2023, ο αντίστοιχος αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 52. Η μη καταγραφή όλων των εργατικών ατυχημάτων και συνακόλουθα η μη δημοσιοποίησή τους αποτελούν σοβαρά ακανθώδη προβλήματα, η άμεση επίλυση των οποίων θα συμβάλλει στην μείωση του διαρκώς αυξανόμενου αριθμού των εργατικών ατυχημάτων.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_139 της ΠΕΣΕΔΕ

ΥΓΕΙΑ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ Νο_2

 Ακολουθήστε το gobhma.gr στο Google News για να έχετε έγκαιρη & έγκυρη τεχνική ενημέρωση