Γιατί χρειαζόμαστε ένα σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων με σταθερές δομές, Αργύρης Πλέσιας, Πρόεδρος ΣΜΕ

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_125 της ΠΕΣΕΔΕ

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Μελετητών Ελλάδας (ΣΜΕ), Αργύρης Πλέσιας καταγράφει στο  ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ τους λόγους για τους οποίους είναι αναγκαίο ένα σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων που θα χαρακτηρίζεται από σταθερές δομές.

Η τελευταία δεκαετία ήταν δύσκολη για την χώρα όπως και για τους περισσότερους επιμέρους τομείς της οικονομίας, ενώ μεγαλύτερη ήταν η επίδραση της στον τομέα των δημοσίων έργων με την σημαντική περικοπή των πόρων για τις δημόσιες επενδύσεις.

Η εισαγωγή των Ευρωπαϊκών Οδηγιών το 2016, όπως έγινε με τον ν. 4412/16 σύμφωνα με τον οποίο οι ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ τοποθετήθηκαν μπροστά από την ΟΥΣΙΑ καθώς και η πολυπλοκότητα στην εφαρμογή του, είχαν σαν αποτέλεσμα περαιτέρω καθυστερήσεις και αναποτελεσματικότητα δράσεων. Η αντίληψη ότι ο χρόνος παρέρχεται χωρίς να υλοποιείται τίποτα, ήταν διάχυτη για μεγάλο διάστημα ενώ, το κλίμα της απραξίας αύξησετην αναποτελεσματικότητα προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο.

  • Σκέψεις για το σύστημα παραγωγής

Το σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων (ΣΠΔΕ) που είχε θεσπίσει η χώρα και λειτούργησεγια δεκαετίες ήταν απλό και σαφές ενώ με την πάροδο του χρόνου εισήλθαν τροποποιήσεις σημείων χωρίς όμως χωρίς να αλλάζει η συνολική φιλοσοφία του.

Ο αρχικόςσχεδιασμόςανήκει στην ευχέρεια της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας με ψήγματα θεσμοθέτησης ελέγχων (π.χ. αποφάσεις περιφερειακών ή δημοτικών συμβουλίων, σύνταξη «τυπικών» εθνικών σχεδίων παρεμβάσεων κλπ.). Ο όρος «τυπική σύνταξη» αποδίδει την μεταβλητότητα του σχεδιασμού καθώς η εκάστοτε πολιτική ηγεσία έχει την δυνατότητα να αλλάζει τον σχεδιασμό της προηγούμενης με σχετικά απλό τρόπο. Επισημαίνεται ότι, το κόστος των αλλαγών είναι υψηλό τόσο σε οικονομικό όσο κυρίως σε χρονικό επίπεδο.

Το σύστημα υλοποίησης δημοσίων έργων στο τμήμα της τεχνικής υλοποίησης είχεεπίσης μία σαφήνεια σύμφωνα με την οποία:

  • Η μελέτη και η υλοποίηση του έργου ανατίθετο σε παρόχους (μελετητές/κατασκευαστές), οι οποίοι δεν είχαν επαφή μεταξύ τους, πλην συγκεκριμένων εξαιρέσεων (συστήματα μελέτης κατασκευής) για τις οποίες να και υπήρχαν συγκεκριμένοι όροι,διασφάλισης της διαδικασίας, δεν αποφεύχθηκαν οι στρεβλώσεις.
  • Οι αναθέτουσες αρχές (κράτος, αυτοδιοίκηση κλπ.) συνήθως διατηρούν το τμήμα της διαχείρισης των συμβάσεων αυτών καθώς και την επίβλεψη για την καλή εκτέλεση των επιμέρους εργασιών και την ποσοτική παραλαβή τους.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η Εγνατία Οδός όπου συγκροτήθηκε ως μηχανισμός διαχείρισης (σχεδιασμός B&R), προσλαμβάνοντας εξωτερικούς επιβλέποντες. Σε μικρό χρονικό διάστημα (3 χρόνια) με την αποχώρηση του Τεχνικού Συμβούλου, το ΣΥΣΤΗΜΑ επανήλθε στην κλασσική ρύθμιση κατά την οποία ο διαχειριστής είναι και ο επιβλέπων/παραλήπτης της ποιότητας και ποσότητας.

  • Τα Συστήματα Παραχώρησης όπως δομήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 2000, υλοποιήθηκαν με έναν ιδιότυπο τρόπο.Σύμφωνα με την αξιολόγηση τους από την Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Ειδική Έκθεση: Συμπράξειςδημόσιου – ιδιωτικού τομέα στην ΕΕ: Πολλαπλές αδυναμίες και περιορισμένα οφέλη»https://www.eca.europa.eu/el/Pages/DocItem.aspx?did=45153), ελέγχονται ως προς την αποδοτικότητα τους.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται ότι όλα τα Συστήματα Διαχείρισης είναι ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ, εφ’ όσον

  • είναι συνολικά σχεδιασμένα,
  • έχουν σαφείς κανόνες,
  • προσδιορίζουν σαφώς ρόλους και
  • έχουν σαφή και μονοσήμαντα συστήματα ελέγχου (π.χ. έλεγχος ποιότητας και πιστοποίηση, μετρήσιμα αποτελέσματακλπ.).

Δεν θεωρείται ότι ένα ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, που εμπλέκει και αναθέτει όλους τους ρόλους σε ένα φορέα ενώ παράλληλα δεν έχει συγκεκριμένο ΣΥΣΤΗΜΑ/ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ παραλαβής είναι επαρκές.Χαρακτηριστικότερη περίπτωση αποτελεί αυτή των ιδιωτικών έργων όπουαρκετές φορές προβλέπεται ενιαίος ρόλος σε μελετητή, κατασκευαστή – επιβλέποντα ενώτην παραλαβή του έργου την κάνει ο ιδιώτης/ιδιοκτήτης με ελλιπές τεχνικό πλαίσιο και γνώσεις.

  • Σχέδιο υπέρβασης προβλημάτων

Η διαπίστωση των προβλημάτων τα οποία δεν επέτρεψαν την προώθηση των προγραμμάτων δημοσίων έργων και η ανάγκη ταχείας ανάκαμψης του τομέα των δημοσίων έργων στην χώρα, επιλέχθηκε να γίνει με ένα συνολικό bypass των διαδικασιών, πολύ φοβάμαι όμως, χωρίς σχεδιασμό των ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ που θα εφαρμοστούν και πολύ περισσότερο με την «θεωρητική ύπαρξη»των μηχανισμών που θα τα υλοποιήσουν.

Τα δείγματα που παρατηρούνται τον τελευταίο καιρό για την υπέρβαση της στασιμότητας έχουν επιφέρει αποτελέσματα και παρατηρείται κινητικότητα καθώς χρησιμοποιηθήκαν σε ένα πλαίσιο έκτασης αναγκαιότητας (δεν εννοώ την κατάσταση covid-19).

Επιγραμματικά τα ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται χωρίς μέτρο, πιστεύω όμως προσωρινά, είναι :

  • Η ώθηση στους ΟΤΑ να δημιουργήσουν αναπτυξιακούς Οργανισμούς ή Δίκτυα Πόλεων με απώτερο στόχο την υπέρβαση του ν.4412.
  • Η οργάνωση πανελλαδικών συστημάτων διανομής μεγάλων projects με απαιτήσεις «ειδικού τύπου» για την ανάθεση τους (π.χ. Project ΣΦΗΟ).
  • Η ευρεία οργάνωση συστημάτων ΣΔΙΤ, για την υλοποίηση στην πραγματικότητα κλασσικών δημόσιων έργων και η καλλιέργεια κλίματος ότι η εφαρμογή του συστήματος δεν έχει κόστος.
  • Η ευρεία χρήση διαδικασιών απευθείας αναθέσεων που έχουν σχεδιαστεί ως κατ’ εξαίρεση διαδικασίες (π.χ. τεχνικοί σύμβουλοι για την εκπόνηση μελετών).
  • Η ανάθεση σε Επιμελητηριακό Φορέα, ο οποίος προκύπτει από εκλογικές διαδικασίες, του ρόλου Αναθέτουσας Αρχής για την διανομή δημόσιων συμβάσεων και ηπροώθησηπανελλαδικών έργων μεγάλης κλίμακας, χωρίς να έχει αποτιμηθεί το δυναμικό της χώρας (π.χ. ΤΠΣ).
  • Η προκήρυξη δημόσιων συμβάσεων αξίας εκατομμυρίων, με αναζήτηση σχημάτων μεγάλης κλίμακας, είναι δυνατόν να επιταχύνει μερικές φορές τις διαδικασίες όμως εφ’ όσον δεν έχει δημιουργηθεί ένα συνολικό ΣΥΣΤΗΜΑ με τα σημεία ΕΛΕΓΧΟΥ του είναι πιθανό τα «μορφώματα»να λειτουργήσουν στην συνέχεια ανεξέλεγκτα.

Οι παρατηρούμενες παραπάνω ενέργειες είναι σαφές ότι εντάσσονται σε μία προσπάθεια να αλλάξει το ΣΠΔΕ με πολύπλευρο αλλά αποσπασματικό τρόπο. Επισημαίνεται ότι δεν είναι ορατό το ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ που εισάγει η Ελληνική Πολιτεία, ενώ αντιθέτως είναι αρκετά ορατά τα αποτελέσματα των επιλογών με την δημιουργία ολιγοπωλιακών μηχανισμών.

Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι με τις παραπάνω ενέργειες δεν αναγνωρίζονται τοπικές ή/και θεματικές ιδιομορφίεςμε συνέπεια να μην είναι δυνατή η αντιμετώπιση τους με Κεντρικά Συστήματα, όπως διαφαίνεται ως κεντρική πολιτική. Η πολιτική αυτή επισημαίνεται ότι περιθωριοποιεί πλήρως το περιφερειακό δυναμικό και δεν εξυπηρετεί ανάγκες μεσαίων και μικρών Α.Α.

Οι παραπάνω επισημάνσεις για την αναγκαιότητα ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΩΝ καθώς και για την αναγκαιότητα αναγνώρισης ιδιαιτεροτήτων που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του, ελπίζω ότι θα ληφθούν υπόψη από την Πολιτεία και τον νέο πολιτικό υπεύθυνο που πιστεύω ότι έχει τόσο την λογική όσο και την φιλοσοφία να ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΔΟΜΕΣ προς όφελος της χώρας.

Διαβάστε επίσης

Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για λόγους επισκεψιμότητας και στατιστικών. Συνεχίζοντας την περιήγηση, αποδέχεστε τη χρήση αυτών των cookies Αποδοχή Περισσότερα