Γιώργος Σταθάκης, Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας: Η Ελλάδα ανεβάζει…ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ

14:14 - 30/03/2018

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_109 της ΠΕΣΕΔΕ

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιώργος Σταθάκης μιλά στο «Εργοληπτικόν Βήμα» και μας εξηγεί ποιο θα είναι το μέλλον της ΔΕΗ και οι νέοι στρατηγικοί στόχοι της Εταιρίας μετά την υποχρεωτική πώληση λιγνιτικών μονάδων. Μαθαίνουμε πώς ακριβώς θα αλλάξει η θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χάρτη ενέργειας μόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ αλλά και ποια είναι τα βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα οφέλη για την ίδια την ελληνική κοινωνία. Τέλος παρουσιάζει τους τρεις βασικούς άξονες γύρω από τους οποίου θα κινηθεί το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που θα παρουσιαστεί μέσα στο 2018.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα τον Μάρτιο θα έρθει προς ψήφιση το νομοσχέδιο για την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ.Ποιο θα είναι το οικονομικό όφελος για την εταιρεία και πού θα συνεισφέρει στην υλοποίηση των στρατηγικών της στόχων;

Η πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ προέκυψε ως αποτέλεσμα αντιδικίας της Εταιρίας με την Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία εδώ και δέκα χρόνια υποστηρίζει ότι η ΔΕΗ κατέχει δεσπόζουσα θέση στην πρόσβαση στον λιγνίτη. Θέση την οποία επικύρωσε οριστικά, στα τέλη του 2016, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Για να θεραπευθεί το πρόβλημα αρχικά ζητήθηκε να δοθεί πρόσβαση σε ιδιώτες και να απαγορευτεί η πρόσβαση στη ΔΕΗ σε νέα ορυχεία λιγνίτη. Πλην όμως είναι πολιτική επιλογή της Κυβέρνησης να μην αξιοποιηθούν νέα ορυχεία λιγνίτη, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής για την αναδιάρθρωση του ενεργειακού μείγματος της χώρας και της διεθνούς προσπάθειας ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής.

Ως εναλλακτική λύση συμφωνήθηκε να πωληθούν σε ιδιώτες λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και τελικά επιλέχθηκαν δύο μονάδες στη Μεγαλόπολη και μία στη Μελίτη, όπου επίσης υπάρχει άδεια κατασκευής δεύτερης μονάδας. Σύμφωνα με αυτή τη συμφωνία η ΔΕΗ θα διατηρήσει το 78,6% του σημερινού λιγνιτικού δυναμικού της και το 90,9% του συνολικού παραγωγικού δυναμικού της.

Σε αντίθεση με αυτά, υπενθυμίζω ότι ο νόμος για τη Μικρή ΔΕΗ, που η Κυβέρνησή μας ακύρωσε, προέβλεπε την πώληση του 22% του συνολικού παραγωγικού δυναμικού της, του 21,4% του σημερινού λιγνιτικού δυναμικού της, του 18% του σημερινού δυναμικού φυσικού αερίου της και του 26,3% του σημερινού υδροηλεκτρικούδυναμικού της. Εδώ εδράζεται το βασικός όφελος από τη συμφωνία για τη ΔΕΗ: Μπορεί να συνεχίσει απρόσκοπτα τον στρατηγικό σχεδιασμό της για σημαντικές επενδύσεις σε ΑΠΕ και μέχρι αυτές να αποδώσουν θα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί μονάδες με ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής, δηλαδή μονάδες φυσικού αερίου και κυρίως υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Παλέψαμε και καταφέραμε αυτά να μην πωληθούν.

Ποια θα είναι η ωφέλεια για την ελληνική κοινωνία από την πώληση από την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ;

Η ΔΕΗ θα παραμείνει ο κατ’εξοχήν πυλώνας του ενεργειακού μας συστήματος και στην παραγωγή και στην κατανάλωση, αλλά σε ένα πιο λελογισμένο πλαίσιο. Και αυτό πιστεύω είναι θετικό για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Η ΔΕΗ σχεδιάζει την κατασκευή νέας λιγνιτικής μονάδας στη Φλώρινα. Πόσο κοντά βρίσκεται στην υλοποίηση της; Έχει εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση;

Από το 2013 οι μονάδες στο Αμύνταιο έχουν κριθεί παλαιάς και ρυπογόνου τεχνολογίας και έχουν ενταχθεί σε καθεστώς παρέκκλισης περιορισμένης διάρκειας ανά καπνοδόχο. Η προηγούμενη Κυβέρνηση αποδέχτηκε οι μονάδες να σβήσουν μετά από 17.500 ώρες λειτουργίας καιτώρα πλησιάζουμε σε αυτό το σημείο.Η σημερινή Κυβέρνηση οργανώνει τη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα, όπου το μεγαλύτερο μερίδιο των ενεργειακών αναγκών θα καλύπτεται από ΑΠΕ και ο λιγνίτης θα έχει μικρότερη, πλην όμως σημαντική συμβολή. Για τον λόγο αυτό, ενώ επιλέγουμε να μην αξιοποιηθούν νέα ορυχεία λιγνίτη, υιοθετούμε παράλληλα μια ιδιαίτερα σταδιακή διαδικασία από επένδυσης στις υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες, αξιοποιώντας τις δυνατότητες παράτασης της λειτουργίας τους, με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Η προσέγγιση αυτή, στην περίπτωση του ΑΗΣ Αμυνταίου-Φιλώτα συνεπάγεται ένα πλέγμα παρεμβάσεων, σε βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση. Βραχυπρόθεσμα, επιδιώκουμε να ανατρέψουμε το ασφυκτικό πλαίσιο που διαμόρφωσαν οι Κυβερνήσεις του παρελθόντος. Βρισκόμαστε ήδη σε προχωρημένες διαβουλεύσεις με τα αρμόδια κοινοτικά όργανα, προκειμένου η παράταση της λειτουργίας να επιμηκυνθεί στις 32.000 ώρες, ώστε να εξασφαλιστεί η λειτουργία για μερικά χρόνια ακόμα.

Μεσοπρόθεσμα, αναζητούμε τρόπους χρηματοδότησης παρεμβάσεων περιβαλλοντικής αναβάθμισης του ΑΗΣ, ώστε να είναι εφικτή η λειτουργία του μέχρι τουλάχιστον το τέλος της επόμενης δεκαετίας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, θα απαιτηθεί επένδυση περί των 120 εκατ. ευρώ. Μία ιδέα που υπάρχει είναι να αξιοποιήσουμε την παραγωγή από τις συγκεκριμένες μονάδες για την τροφοδοσία ενεργοβόρων βιομηχανιών της χώρας με τιμή ανταγωνιστική, με βάση τα διεθνή δεδομένα. Θα μπορούσαμε, δηλαδή, να βρούμε κάποιο σχήμα χρηματοδότησης της αναβάθμισης των μονάδων, με αντάλλαγμα αυτές στη συνέχεια να τροφοδοτούν την υψηλή τάση, επί σειρά ετών, σε προκαθορισμένη τιμή.

Η λύση αυτή θα πρέπει, βέβαια, να υπακούει σε δύο αρχές: Να αφορά θεσμικές διαδικασίες, ανοικτές σε κάθε ενδιαφερόμενο και να είναι απολύτως συμβατή με το κοινοτικό πλαίσιο κανόνων. Προφανώς δεν είναι η μόνη λύση και οι σχετικές διαβουλεύσεις συνεχίζονται. Μακροπρόθεσμα, τέλος, διαμορφώνουμε το κατάλληλο πλαίσιο ώστε η ενεργειακή παραγωγή στην περιοχή να συνεχιστεί ακόμα και όταν σταματήσει η εκμετάλλευση του λιγνίτη. Κάτι που προϋποθέτει επενδύσεις σε μορφές ΑΠΕ που ταιριάζουν με το δυναμικό της περιοχής, π.χ. βιομάζα.

Η κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ είναι σε εξέλιξη. Υπάρχουν προβλήματα χρηματοδότησης και καθυστερήσεις στην κατασκευή του;

Η κατασκευή του ΤΑΡ αποτελεί έργο κομβικής σημασίας στον ευρύτερο ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, καθώς αυτός θα αποτελέσει τον «κορμό» για τους επιμέρους αγωγούς που θα διοχετεύσουν φυσικό αέριο στα Βαλκάνια. Ήδη έχει κατασκευαστεί το 80% του αγωγού, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2020.

Πώς αλλάζει η θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χάρτη ενέργειας με την κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ και ποια θα είναι τα μακροπρόθεσμα οφέλη;

Πέραν των ωφελειών για την οικονομία συνολικά, η κατασκευή του TAP συμβάλλει στην ανάπτυξη των περιοχών από όπου διέρχεται, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και τονώνοντας τη ζήτηση στις τοπικές οικονομίες. Επιπλέον, μετά από διαπραγματεύσεις με την υπεύθυνη για την κατασκευή του TAP εταιρεία, η Κυβέρνηση εξασφάλισε 32 εκατ. ευρώ σε ανταποδοτικά οφέλη για τις Περιφέρειες από τις οποίες θα διέρχεται ο αγωγός. Τα συγκεκριμένα ποσά θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν πάγιες και διαχρονικές ανάγκες για την κάλυψη έργων υποδομής, που θα επιλύνουν προβλήματα τροφοδοσίας ή έλλειψης δομών που αντιμετωπίζει ο αγροτικός και κτηνοτροφικός κόσμος στην περιοχής και θα έχουν έναν θετικό αντίκτυπο για τον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής. Το προηγούμενο διάστημα υπήρξε σειρά συναντήσεων εκπροσώπων του Υπουργείου με φορείς της περιοχής, όπου αναλύθηκαν τα παραπάνω οφέλη και συζητήθηκαν τα όποια σχετικά ζητήματα απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες. Οι συναντήσεις έγιναν σε ιδιαίτερα θετικό κλίμα και πλέον η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών αντιμετωπίζει θετικά το έργο.

Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε δράσεις «πράσινης» ενέργειας και ανακύκλωσης. Υπάρχει η αίσθηση ότι για ακόμη μια φορά η Ελλάδα παρουσιάζει καθυστέρηση εάν όχι αδράνεια στην εκμετάλλευση και την πριμοδότηση αυτών των δράσεων, π.χ. το πρόγραμμα της ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων παρουσίασε και παρουσιάζει μεγάλη καθυστέρηση. Γιατί το Υπουργείο δε δρα καταλυτικά στην υλοποίηση τέτοιων δράσεων με ταχύτητα; Η λειτουργία της ΔΕΗ βασίζεται στην εκμετάλλευση του λιγνίτη, τι κόστος έχει αυτό για την Ελλάδα;

Ο ενεργειακός τομέας βρίσκεται σε φάση μετάβασης, στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Η κλιματική αλλαγή, οι στόχοι από τη Συμφωνία των Παρισίων αλλά και οι δεσμευτικοί στόχοι της Ε.Ε., όπως απορρέουν από το «Χειμερινό Πακέτο», μας οδηγούν στο να αναζητήσουμε καινοτόμες λύσεις και να λάβουμε γενναίες αποφάσεις. Είμαστε αποφασισμένοι να χαραχθεί για πρώτη φορά μια συνεκτική, μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ενέργεια. Το έργο έχει αναλάβει η Εθνική Επιτροπή για την Ενέργεια και το Κλίμα, που εντός του 2018 θα παρουσιάσει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Σε αυτό θα περιγράφεται η μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό μείγμα, η καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και η αξιοποίηση των νέων δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογική έκρηξη στον χώρο της ενέργειας, αντίστοιχη εκείνης στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών προ 20ετίας. Στόχος μας για το 2030 είναι οι ΑΠΕ να φθάνουν στο 50% στην ηλεκτροπαραγωγή, με ενεργή συμμετοχή των καταναλωτών μέσω του νέου θεσμού των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Σημαντικό ρόλο στη μετάβαση καλείται να παίξει το φυσικό αέριο, ως «καύσιμο-γέφυρα». Εξίσου κρίσιμη είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς η πιο καθαρή ενέργεια είναι αυτή η οποία δεν χρησιμοποιείται. Η χώρα έχει όντως μείνει πίσω στον τομέα αυτό. Το παλιό πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον», που είχε σχεδιάσει η προηγούμενη Κυβέρνηση, απέτυχε να ικανοποιήσει σημαντικό τμήμα της ζήτησης. Το νέο, καινοτόμο, «Εξοικονόμηση κατ’ οίκον ΙΙ», κινητοποιούσε πόρους 500 εκατ. ευρώ, τους οποίους διπλασιάσαμε όταν είδαμε το μεγάλο ενδιαφέρον των πολιτών.

Άρα τώρα, η δημόσια χρηματοδότηση και οι πιστωτικές «γραμμές» των τραπεζών αθροίζουν περίπου 1δισ. ευρώ, που εκτιμούμε ότι θα επιτρέψει να ενταχθούν στο πρόγραμμα πάνω από 50.000 νοικοκυριά. Οι διαδικασίες προχώρησαν με πλήρη διαφάνεια και μεγάλη ταχύτητα, καθώς αξιοποιήσαμε ηλεκτρονική πλατφόρμα.Σκεφτείτε ότι τον αριθμό αιτήσεων που επιτύχαμε, τον είχαν «πιάσει» στο Εξοικονόμηση-Ι μετά από 22 μήνες! Προωθείται παράλληλα αντίστοιχη δράση και για τα δημόσια κτίρια,σε κομβικούς τομείς όπως τα σχολεία, και τα νοσοκομεία.

Τα πιο ώριμα έργα θα προχωρήσουν με χρηματοδότηση ανοιχτού δανείου της ΕΤΕπ ύψους 2 δισ. ευρώ, ενώ θα ανατεθεί σε κάποιο φορέα η διαχείριση, οργάνωση και παρακολούθηση της συνολικής διαδικασίας. Πρόκειται, συνολικά, για πρωτοβουλίες που θα έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, τόσο στο επίπεδο της ενεργειακής αποδοτικότητας, όσο και της τόνωσης της οικοδομικής δραστηριότητας και της οικονομίας συνολικότερα, συμβάλλοντας έτσι στον αναπτυξιακό βηματισμό της χώρας που είναι σε εξέλιξη.

Ποια είναι η στρατηγική του Υπουργείου προς την κατεύθυνση ενεργειακών και περιβαλλοντικών έργων, και όχι μόνο υψηλού προϋπολογισμού;

Στο πλαίσιο του μετασχηματισμού του ενεργειακού μείγματος της χώρας απαιτούνται και θα γίνουν τα επόμενα χρόνια μεγάλες επενδύσεις στο χώρο της ενέργειας. Αυτές πρωτίστως έχουν να κάνουν με έργα παραγωγής από ΑΠΕ: Σε ορίζοντας τριετίας θα γίνουν διαγωνισμοί για έργα ΑΠΕ ισχύος 2.600 MW, που αφορούν σε επενδύσεις 2,5-3 δισ. ευρώ.

Ταυτόχρονα, όμως, έχουν να κάνουν και με πλήθος άλλων υποδομών, όπως νέοι υποσταθμοί υψηλής τάσης, πιλοτική εγκατάσταση «έξυπνων μετρητών», προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας, δίκτυα και αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου, δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.Ενδεικτικά θα αναφέρω το σχέδιο του ΑΔΜΗΕ για την επέκταση του ηπειρωτικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη νησιωτική χώρα. Πρόσφατα εγκαινιάστηκε η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων. Ένα έργο με προϋπολογισμό 245 εκατ. ευρώ και συνολικό κοινωνικοοικονομικό όφελος, ήδη από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας, περί τα 80 εκατ. ευρώ. Όταν,δε, ολοκληρωθεί το σχέδιο ανάπτυξης του δικτύου, το όφελος θα είναι μεγαλύτερο, προσεγγίζοντας τα 2,7 δισ.ευρώ για την επόμενη 20ετία. Το σύνολο των παραπάνω επενδύσεων πιθανότατα θα ξεπεράσει τα 25 δισ.ευρώ και ίσως προσεγγίσει τα 30 δισ.ευρώ – μιλάμε, δηλαδή, για πόρους που υπερβαίνουν έως και 50% εκείνους του ΕΣΠΑ 2014-20.

Μέριμνά μας είναι τα έργα αυτά να προκηρυχθούν υπό συνθήκες απόλυτης διαφάνειας και ισχυρού ανταγωνισμού, ώστε να επιτύχουμε τις καλύτερες δυνατές τιμές. Στην κατεύθυνση αυτή προχωράμε σε θεσμικές παρεμβάσεις – ενδεικτικά θα αναφέρω το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους διαγωνισμούς ΑΠΕ και το Χρηματιστήριο Ενέργειας, το οποίο θα επιτρέψει τη λειτουργία του μοντέλου-στόχου (Target Model) της Ε.Ε.

Τέλος, με το «εργαλείο» των Ενεργειακών Κοινοτήτων, που πρόσφατα θεσμοθετήσαμε, επιτρέπουμε να εμπλακούν στην ενεργειακή μετάβαση όχι μόνο οι μεγάλοι «παίκτες» αλλά όποιος επιθυμεί – ακόμα και οι ένοικοι μιας πολυκατοικίας στην Αθήνα. Για πρώτη φορά δίνεται η δυνατότητα σε πολίτες, ΟΤΑ και μικρές και μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις να εμπλακούν στον ενεργειακό σχεδιασμό, αποκτώντας διττό ρόλο, ως καταναλωτές και ως παραγωγοί ενέργειας . Άρα, τώρα που η ελληνική οικονομία εξέρχεται από την περίοδο των Μνημονίων, ο κλάδος της ενέργειας θα είναι από τους βασικούς που μπορούν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη, με χαρακτηριστικά βιωσιμότητας και έμφαση στην περιβαλλοντική προστασία.