Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ

Η βελτίωση του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου θεωρείται απαραίτητη, σύμφωνα με τον ΣΜΕΔΕΚΕΜ, ώστε οι θετικές μεταβολές στην περιβαλλοντική νομοθεσία, να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των μελετητών.

Με το Προεδρικό Διάταγμα 50/2021 (ΦΕΚ 126 Α) συστάθηκε το Προτάσεις βελτίωσης της λειτουργίας του Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ

(ΜΠΕ), σε εφαρμογή της παραγράφου 6 του άρθρου 16 του ν. 4014/2011. Το Μητρώο τηρείται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σ’ αυτό εγγράφονται όλα τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν άδεια Πιστοποιημένου Αξιολογητή ΜΠΕ, καθώς και νομικά πρόσωπα μέσω των οποίων οι αξιολογητές παρέχουν τις υπηρεσίες τους.

Οι πιστοποιημένοι αξιολογητές προβαίνουν, όταν τους ζητηθεί, σε ενδελεχή έλεγχο της ΜΠΕ, διεκπεραιώνουν τις επαφές με τους φορείς που γνωμοδοτούν επί της μελέτης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις της νομοθεσίας, συντάσσουν το σχέδιο ΑΕΠΟ, το οποίο υποβάλλουν στην αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

Το άνω Προεδρικό Διάταγμα καθορίζει τα προσόντα των Πιστοποιημένων Αξιολογητών, τους κανόνες που διέπουν την εκτέλεση του έργου τους, τα ζητήματα που αφορούν τη διαδικασία της πιστοποίησης αυτών για την εγγραφή τους στο Μητρώο, τις διαδικασίες ανάθεσης εντολής προς αξιολόγηση, τον τρόπο προσδιορισμού και το ύψος της αμοιβής των Αξιολογητών, το όργανο και τη διαδικασία ελέγχου και παρακολούθησης του έργου τους, και ρυθμίζει εν γένει όλα τα ζητήματα της λειτουργίας του Μητρώου.

Το Μητρώο Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ αποτελεί θετικό βήμα για μία αξιόπιστη, διαφανή και αντικειμενική αξιολόγηση των ΜΠΕ, με διασφάλιση της ποιότητας και της ταχύτερης διεκπεραίωσης των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Ωστόσο, εκτιμώντας ότι ορισμένες προβλέψεις του Π.Π. δημιουργούν ασάφειες ή πρακτικά εμπόδια, που ενδέχεται να περιορίσουν την αποτελεσματικότητα και την ελκυστικότητα του θεσμού για τους μελετητές, ο ΣΜΕΔΕΚΕΜ επεξεργάστηκε το περιεχόμενο του, επισήμανε ζητήματα που εκτιμάται ό,τι θα δημιουργήσουν προβλήματα στη λειτουργία του Μητρώου και διατύπωσε προτάσεις, τις οποίες απέστειλε στο αρμόδιο Υπουργείο και στο Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, το οποίο μετέχει στην Επιτροπή Ελέγχου και Παρακολούθησης των Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ.

1.Άδεια Πιστοποιημένων Αξιολογητών ΜΠΕ (άρθρο 3 του Π.Δ.)

Η διάκριση σε τέσσερα πεδία πιστοποίησης, με βάση την υπ’ αριθ. ΔΙΠΑ/οικ.37674/27.7.2016 απόφαση Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΦΕΚ 2471 Β), η οποία ήδη έχει τροποποιηθεί με την απόφαση με αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/21.1.2022 (ΦΕΚ 841 Β), δεν αποτρέπει την ανάθεση αξιολόγησης σε μη εξειδικευμένους πιστοποιημένους αξιολογητές.

Ενδεικτικά, στο πεδίο 3 (έργα περιβαλλοντικών υποδομών), αξιολογητής ΜΠΕ εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων μπορεί να κληρωθεί για πτηνοτροφικές εγκαταστάσεις ή υδατοκαλλιέργειες, αλλά όχι για υδραυλικές μελέτες. Η ασυμμετρία αυτή δημιουργεί αμφιβολίες για τη συνέπεια και την ορθότητα των αξιολογήσεων.

Προτείνεται, η πιστοποίηση να γίνεται ανά ομάδα έργων και δραστηριοτήτων, όπως ορίζονται στην υπ’ αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/21.1.2022 (ΦΕΚ 841 Β) υπουργική απόφαση, ώστε κάθε αξιολογητής να εγγράφεται στις κατηγορίες για τις οποίες διαθέτει τεκμηριωμένη εμπειρία. Η λειτουργία του Μητρώου με ηλεκτρονική βάση δεδομένων δίνει τη δυνατότητα εφαρμογής της πρότασης αυτής χωρίς προβλήματα.

Στόχος η επιτάχυνση των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και υποδομών

Διαδικασία αδειοδότησης και εγγραφής στο Μητρώο (άρθρο 4 του Π.Δ.)

2.1 Τάξη μελετητικού πτυχίου (παράγραφος 2, περίπτωση γ)

Η απαίτηση μελετητικού πτυχίου Γ’ τάξης για την αδειοδότηση και εγγραφή στο Μητρώο αξιολογητών ΜΠΕ παραβιάζει τις Αρχές της Αναλογικότητας και της Ίσης Μεταχείρισης των διοικουμένων. Επιπλέον, μειώνει σημαντικά τον αριθμό των υποψηφίων αξιολογητών, περιορίζοντας συναδέλφους που διαθέτουν αξιόλογη επιστημονική επάρκεια και προσόντα για τη συμμετοχή τους στο Μητρώο.

Δεδομένου ότι ο νομοθέτης επιτρέπει εκπόνηση ΜΠΕ και από μελετητές που διαθέτουν μελετητικό πτυχίο Α’ και Β’ τάξης, για συγκεκριμένου οικονομικού αντικειμένου μελέτες, προτείνεται να εγγράφονται στο Μητρώο και μελετητές Β’ τάξης στην κατηγορία 27, και η αξιολόγηση να γίνεται αναλογικά, από μελετητές με πτυχίο ανώτερης τάξης από αυτή του μελετητή, δηλαδή:

Για μελέτες Α’ τάξης: Ο αξιολογητής να διαθέτει μελετητικό πτυχίο Β’ ή Γ’ τάξης, και
Για μελέτες Β’ τάξης και άνω: Ο αξιολογητής να διαθέτει μελετητικό πτυχίο Γ’ τάξης.

2.2 Απόδειξη εμπειρίας (παράγραφος 2, περίπτωση δ)

Ο περιορισμός σε εκπόνηση ΜΠΕ των τελευταίων δέκα (10) ετών, ως στοιχείο πιστοποίησης, αποκλείει μελετητές με παλαιότερη, αλλά αξιόλογη εμπειρία.

Λαμβάνοντας υπόψη ό,τι η εμπειρία του μελετητή δεν χάνεται με την πάροδο του χρόνου, ζητείται να καταργηθεί το χρονικό όριο των δέκα ετών και η «παραγραφή» της εμπειρίας των προηγούμενων ετών.

2.3 Δικαιολογητικά (παράγραφος 6, περίπτωση δ)

Για τον νόμιμο εκπρόσωπο/διαχειριστή νομικού προσώπου, δεν είναι λογικό να απαιτούνται συμβάσεις με την ίδια την εταιρεία του. Προτείνεται να καταργηθεί η απαίτηση για τον νόμιμο εκπρόσωπο/διαχειριστή νομικού προσώπου.

Διαθεσιμότητα Πιστοποιημένων Αξιολογητών (άρθρο 5)

Η πρόβλεψη υποχρεωτικής δήλωσης μη διαθεσιμότητας δύο φορές ετησίως (Ιούνιο και Δεκέμβριο) δεν λαμβάνει υπόψη έκτακτες συνθήκες ανωτέρας βίας (π.χ. ασθένεια). Προτείνεται να προβλεφθεί μεγαλύτερη ευελιξία στις δηλώσεις διαθεσιμότητας, με δυνατότητα έκτακτης ενημέρωσης του Μητρώου.

Άρθρο 9. Παραβάσεις και Διοικητικές Κυρώσεις

Το πλαίσιο κυρώσεων κρίνεται ιδιαιτέρως αυστηρό, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη η πολυπλοκότητα της διαδικασίας αξιολόγησης ΜΠΕ και η εμπλοκή πολλών φορέων. Προτείνεται επαναπροσδιορισμός της αναλογικότητας κυρώσεων σε σχέση με το είδος της παράβασης και συσχέτισή τους με τις αντίστοιχες αμοιβές.

Το Μητρώο λειτουργεί με την υποστήριξη του ΤΕΕ

Αμοιβές πιστοποιημένων αξιολογητών ΜΠΕ

Σύμφωνα με την ΚΥΑ ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/70104/4791/2022 (ΦΕΚ 3524 Β), οι αμοιβές των αξιολογητών κυμαίνονται από €2.000 έως €9.000. Ωστόσο:

Η αξιολόγηση είναι διαδικασία υψηλής ευθύνης, με ιδιαίτερη νομική και τεχνική βαρύτητα.
Η ηλεκτρονική γραφειοκρατία και η συνεχώς μεταβαλλόμενη νομοθεσία καθιστούν το έργο των αξιολογητών ιδιαίτερα απαιτητικό.
Η αμοιβή λειτουργεί αποτρεπτικά για έμπειρους μελετητές, περιορίζοντας το ενδιαφέρον εγγραφής στο Μητρώο.

Προτείνεται αναθεώρηση και αύξηση των αμοιβών, ώστε να αντικατοπτρίζουν την ευθύνη, την απαιτούμενη εξειδίκευση, αλλά και την ανάγκη προσέλκυσης έμπειρων επαγγελματιών στο Μητρώο.

Τέλος, στο πλαίσιο της υποστήριξης του έργου των αξιολογητών, προτείνονται τα ακόλουθα:

Θεσμοθέτηση συνεχούς ενημέρωσης αυτών εκ μέρους του ΥΠΕΝ, για θέματα νομοθεσίας και νομολογίας.
Παροχή πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων και σε πληροφορία προηγούμενων αξιολογήσεων.

Ο ΣΜΕΔΕΚΕΜ επισημαίνει ό,τι η επιτυχής λειτουργία του Μητρώου και η επίτευξη των στόχων του θα εξαρτηθεί από την άρση πρακτικών εμποδίων που αποθαρρύνουν τη συμμετοχή των μελετητών. Η προσαρμογή των πεδίων πιστοποίησης, η διεύρυνση των προϋποθέσεων ένταξης, η μεγαλύτερη ευελιξία στη διαθεσιμότητα, η αναλογικότητα των κυρώσεων και η αναθεώρηση των αμοιβών συνιστούν κρίσιμες παρεμβάσεις για την επιτυχία του θεσμού.