πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_110 της ΠΕΣΕΔΕ
Απόψεις- Προτάσεις του ΣΜΕΔΕΚΕΜ (μέρος 1ο)
Ο Σύλλογος Μελετητών Δημοσίων Έργων Κεντρικής Μακεδονίας (ΣΜΕΔΕΚΕΜ), αντιλαμβανόμενος το σοβαρό πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί με την κατάργηση του κάτω ορίου των οικονομικών προσφορών στους διαγωνισμούς ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών με αποτέλεσμα την προσφορά αλόγιστων εκπτώσεων ή “Ασυνήθιστα Χαμηλών Προσφορών (ΑΧΠ)”, συγκρότησε τον Οκτώβριο 2016 ειδική Ομάδα Εργασίας και διατύπωσε αναλυτικό κείμενο προτάσεων. Παράλληλα, η συγκεκριμένη ΟΕ συμμετείχε σε όλες τις συναντήσεις που οργανώθηκαν από το Υπουργείο με αποκλειστική ατζέντα συζήτησης το “προσχέδιο εγκυκλίου για τις ΑΧΠ” και πραγματοποιήθηκαν από κοινού με τις μελετητικές και εργοληπτικές οργανώσεις στην Αθήνα.
email: info@smedekem.gr
Άποψη του ΣΜΕΔΕΚΕΜ είναι ότι, οι ΑΧΠ αφενός ζημιώνουν το δημόσιο συμφέρον, αφετέρου νοθεύουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των συμμετεχόντων στον διαγωνισμό, παραβιάζοντας την Αρχή της ισότητας.
Η υποχρέωση της Αναθέτουσας Αρχής (ΑΑ) για απαίτηση αιτιολόγησης μιας ΑΧΠ και η δυνατότητά της να την απορρίψει, σε περίπτωση μη επαρκούς και τεκμηριωμένης αιτιολόγησης, είναι ένα μέτρο που θα μπορούσε να ελέγξει τις υπέρμετρες εκπτώσεις, να διασφαλίσει την ποιότητα και αρτιότητα της μελέτης και του έργου και να προστατεύσει το δημόσιο συμφέρον και τον υγιή ανταγωνισμό. Ωστόσο, έχουν διατυπωθεί σημαντικές επιφυλάξεις για την εφαρμογή της αιτιολόγησης της ΑΧΠ στους διαγωνισμούς μελετών (π.χ. αποτυχία εφαρμογής των διατάξεων στα έργα, βραδείς ρυθμοί έκδοσης δικαστικών αποφάσεων, δυσκολία εξειδίκευσης κριτηρίων αιτιολόγησης οικονομικής προσφοράς).
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ – ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ
Το άρθρο 88 του Ν.4412/2016 προβλέπει ότι οι ΑΑ απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς να εξηγήσουν την τιμή που προτείνουν στην προσφορά τους, όταν οι προσφορές φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές σε σχέση με το μελετητικό αντικείμενο ή είδος της προσφερόμενης υπηρεσίας. Η ΑΑ μπορεί να απορρίψει την προσφορά μόνο αν τα παρεχόμενα στοιχεία δεν εξηγούν κατά τρόπο ικανοποιητικό το χαμηλό επίπεδο της τιμής που προτείνεται. Για τη λειτουργία των σχετικών διατάξεων απαιτούνται τα ακόλουθα:
α. Προσδιορισμός των όρων χαρακτηρισμού μιας προσφοράς ως ΑΧΠ, ανά κατηγορία έργου και μελέτης και ανά εκτιμώμενη αξία σύμβασης.
β. Καθορισμός ποσοτικών κριτηρίων για την αξιολόγηση των παρεχόμενων εξηγήσεων.
Επίσης, το παραπάνω άρθρο δίνει τη δυνατότητα έκδοσης εγκυκλίου με την οποία θα εξειδικεύονται τα παραπάνω στοιχεία. Τέλος, επισημαίνεται ότι:
α. Η εξειδίκευση των στοιχείων αυτών είναι αναγκαία και δεν πρέπει να αναφέρεται στον νόμο ως δυνητική, αλλά ως υποχρεωτική.
β. Η έκδοση Υπουργικής Απόφασης αντί εγκυκλίου είναι πιο συμβατή με το περιεχόμενο και την αναγκαιότητα εφαρμογής της διαδικασίας εξέτασης των ΑΧΠ.
ΟΡΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΩΣ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΑ ΧΑΜΗΛΗΣ
Ο χαρακτηρισμός μιας προσφοράς ως ΑΧΠ μπορεί να γίνει με τους ακόλουθους τρόπους:
α. Καθορισμός κατωφλίου στη διακήρυξη:
Η ΑΑ, ανάλογα με το αντικείμενο και το μέγεθος της σύμβασης, μπορεί να θέσει ένα μέγιστο ποσοστό έκπτωσης, πάνω από το οποίο οποιαδήποτε οικονομική προσφορά πρέπει να αιτιολογηθεί από τον προσφέροντα οικονομικό φορέα.
β. Ελεύθερη επιλογή από την Επιτροπή Διαγωνισμού:
Η ΕΔ κρίνει, με βάση τα χαρακτηριστικά της μελέτης και από τη συνολική εικόνα των προσφορών, ποια προσφορά είναι κατά τη γνώμη της ΑΧΠ και απαιτεί σχετική αιτιολόγηση. Είναι προφανές ότι η επιλογή αυτή έχει τον κίνδυνο να υπεισέλθουν υποκειμενικοί παράγοντες στην κρίση της ΕΔ με αποτέλεσμα τη μη τήρηση των βασικών αρχών της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας.
γ. Καθορισμός κατωφλίου στην προκήρυξη που προκύπτει ως συνάρτηση των οικονομικών προσφορών που υποβλήθηκαν:
Η προκήρυξη της σύμβασης ορίζει ότι θα θεωρηθούν ως ΑΧΠ όσες οικονομικές προσφορές είναι μεγαλύτερες από τον διάμεσο ή τον μέσο όρο των οικονομικών προσφορών που έχουν κατατεθεί. Επιπλέον, η ΑΑ ορίζει από την προκήρυξη ότι αν μία οικονομική προσφορά έχει απόκλιση από τον μέσο όρο των οικονομικών προσφορών μεγαλύτερη από ένα ορισμένο ποσοστό τότε ο διαγωνιζόμενος θα απορρίπτεται χωρίς αιτιολόγηση. Πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής είναι ότι:
- δεν απαιτείται να προσδιοριστούν όρια ανά κατηγορία μελέτης
- το κατώφλι είναι μεταβλητό και απρόβλεπτο, συνεπώς δεν είναι γνωστό εκ των προτέρων, ώστε οι προσφέροντες οικονομικοί φορείς να προσαρμόζουν σ’ αυτό το ποσοστό έκπτωσης
- η έκπτωση ακολουθεί τους κανόνες της αγοράς και τα ειδικά χαρακτηριστικά κάθε μελέτης.
δ. Εφαρμογή της πρότασης για αναθεώρηση Οδηγίας 2004/18/ΕΚ:
Το άρθρο 69 της σχετικής Πρότασης ορίζει ότι η ΑΑ υποχρεούται να απαιτήσει από τους διαγωνιζόμενους εξηγήσεις για την οικονομική τους προσφορά, εάν πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
– Η προσφερόμενη τιμή είναι χαμηλότερη κατά περισσότερο από 50% από τη μέση τιμή των λοιπών προσφορών.
– Η προσφερόμενη τιμή είναι χαμηλότερη κατά περισσότερο από 20% από την τιμή της δεύτερης χαμηλότερης προσφοράς.
– Έχουν υποβληθεί τουλάχιστον πέντε προσφορές.
Άποψη- πρόταση του ΣΜΕΔΕΚΕΜ είναι ότι, είτε με την προτεινόμενη μεθοδολογία (γ), είτε με την (δ), ποσοτικοποιείται η έννοια της ΑΧΠ και ο χαρακτηρισμός μιας οικονομικής προσφοράς ως ΑΧΠ δεν θα εναπόκειται στην κρίση της ΕΔ ή της ΑΑ, που ενδέχεται να είναι υποκειμενική και ως τέτοια θα προσβληθεί από τον θιγόμενο διαγωνιζόμενο οικονομικό φορέα. Επίσης, με τις εν λόγω μεθοδολογίες εισάγεται η έννοια της “μέσης τιμής των οικονομικών προσφορών” ως μία λογική προσέγγιση του ευλόγου τιμήματος για την υλοποίηση της σύμβασης.
