ΑΠΟΨΕΙΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Η στρατηγική προώθησης της βιώσιμης αγροτικής επιχειρηματικότητας

17:00 - 30/04/2024

Ο Γενικός Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών, Δημήτριος Οδ. Παπαγιαννίδης, παρουσιάζει στο Εργοληπτικόν Βήμα τις πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο της μετάβασης σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο στη βάση ενός ολοκληρωμένου αναπτυξιακού σχεδίου για τον τομέα της βιώσιμης αγροτικής επιχειρηματικότητας.

Δημήτριος Οδ. Παπαγιαννίδης Γενικός Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών, Δημήτριος Οδ. Παπαγιαννίδης

Η προώθηση της βιώσιμης αγροτικής επιχειρηματικότητας συνιστά διαχρονικά για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τη Γενική Γραμματεία Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών μια από τις σημαντικότερες στρατηγικές επιλογές και προτεραιότητες στο σχεδιασμό των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στήριξης της γεωργικής δραστηριότητας και ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών και της υπαίθρου.

Παρεμβάσεων που στοχεύουν στην μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο για μια περισσότερο ανθεκτική, πράσινη και ψηφιακή Γεωργία, το οποίο δύναται να προσφέρει βιώσιμες λύσεις στις σοβαρές προκλήσεις της εποχής μας σε ένα περιβάλλον μεγάλης αστάθειας και αβεβαιότητας.

Ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τις πολλές, έντονες και συνεχείς κρίσεις με κυρίαρχη αυτή της κλιματικής αλλαγής, καθώς και από μεγάλες προκλήσεις λόγω του διεθνούς έντονου ανταγωνισμού, σε συνδυασμό με τις σημαντικές αλλαγές στην τεχνολογία, στα διατροφικά πρότυπα και στις απαιτήσεις των καταναλωτών.

Στα επόμενα χρόνια θα πρέπει να ανταποκριθούμε σε όλες αυτές τις προκλήσεις αποτελεσματικά, στη βάση ενός ολοκληρωμένου αναπτυξιακού σχεδίου, το οποίο θα διέπεται οριζόντια και θα προωθεί την «αγροτική επιχειρηματικότητα» ως μέσο επίτευξης των στρατηγικών του στόχων.

Προς αυτή την κατεύθυνση, το Υπουργείο και η Γραμματεία μας, έχουμε αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες με στόχο την ενίσχυση της ικανότητας των παραγωγών μας να αντιμετωπίζουν τους αυξημένους κινδύνους της αγροτικής επιχειρηματικότητας, παρέχοντας κίνητρα για επενδύσεις και δυνατότητες αξιοποίησης διαφόρων χρηματοδοτικών εργαλείων για τη στήριξη του εισοδήματος και της απασχόλησης, την προώθηση της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών, την έξυπνη εξειδίκευση, την ψηφιοποίηση, την πράσινη οικονομία, την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και την στροφή σε νέες γεωργικές πρακτικές και μεθόδους.

Ο σχεδιασμός μας, όπως αποτυπώνεται στο Εθνικό Στρατηγικό μας Σχέδιο και χρηματοδοτείται από τους σημαντικούς πόρους της νέας ΚΑΠ 2023-2027, περιλαμβάνει ακριβώς όλες εκείνες τις φιλόδοξες παρεμβάσεις για την διαμόρφωση ενός βιώσιμου μηχανισμού προώθησης της αγροτικής επιχειρηματικότητας, μέσα από συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής που διασφαλίζουν:

Τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό του πρωτογενούς τομέα.
Την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με υψηλή θρεπτική αξία.
Τη συμμετοχή όλων των κρίκων της αγροεφοδιαστικής αλυσίδας με δίκαιους και βιώσιμους όρους στο νέο παραγωγικό πρότυπο.
Την προσέλκυση νέων ανθρώπων για απασχόληση στον πρωτογενή τομέα και εγκατάσταση στις αγροτικές μας περιοχές.
Την επένδυση σε βασικές δημόσιες υποδομές διευκόλυνσης της αγροτικής επιχειρηματικότητας.

Βασικό συστατικό του συγκεκριμένου σχεδιασμού συνιστά η προώθηση της καινοτομίας ως «στρατηγική μετάβασης» στη νέα εποχή, ως στρατηγική που συμβάλει στον μετασχηματισμό του παραγωγικού μας μοντέλου και στη διαμόρφωση του κατάλληλου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο:

Ενθαρρύνει τη διαβούλευση, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των αγροτών μας ως προς τις δυνατότητες, τις ευκαιρίες και τα οφέλη του νέου μοντέλου σχετικά με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες και τις αλλαγές που επιφέρουν σε οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο.
Στηρίζει τη συλλογική οργάνωση των παραγωγών μας, τη συνεργασία και τη δικτύωση των εμπλεκομένων στον αγροδιατροφικό τομέα μέσω παροχής κινήτρων για σύσταση και λειτουργία ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, καθώς και «επιχειρησιακών ομάδων» για την πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων γεωργικών πρακτικών και επενδύσεων.
Προωθεί τη διασύνδεση έρευνας, εκπαίδευσης, κατάρτισης, συμβουλευτικής και επενδύσεων με στόχο αφενός την πληρέστερη υποστήριξη των παραγωγών στη λήψη καλύτερων, πιο βιώσιμων και αποτελεσματικών αποφάσεων διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεών τους, και αφετέρου την αμεσότερη μεταφορά γνώσεων και πληροφοριών σχετικά με νέες τεχνολογίες, νέες μεθόδους καλλιέργειας και καινοτόμες γεωργικές πρακτικές, αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης γεωργικής έρευνας.
Παρέχει κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα που συμβάλλουν στην υιοθέτηση της καινοτομίας, των νέων τεχνολογιών και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και ταυτόχρονα στοχεύουν στη μείωση του κόστους εισροών, στη βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας του τομέα, στη διευκόλυνση της αναδιάρθρωσης και του εκσυγχρονισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων μέσω της αποδοτικότερης χρήσης των φυσικών πόρων, καθώς και της ορθολογικότερης χρήσης αγροχημικών, λιπασμάτων, αντιβιοτικών κ.λπ.
Υποστηρίζει την αποκέντρωση και την ανάπτυξη σύγχρονων δομών και μηχανισμών για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της αγροτικής επιχειρηματικότητας, προωθώντας τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση, στη φορολογία, στον προγραμματισμό, στη γραφειοκρατία, στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στο χωροταξικό σχεδιασμό, κ.λπ.

Ο συγκεκριμένος στρατηγικός σχεδιασμός μετουσιώνεται έμπρακτα στα μεγαλύτερα προγράμματα που έχουν χρηματοδοτηθεί ποτέ από πόρους της Ε.Ε. στη χώρα μας, επιβεβαιώνοντας στο πεδίο ότι για εμάς ο πρωτογενής τομέας και οι αγροτικές μας περιοχές συνιστούν κεντρική πολιτική προτεραιότητα και επιλογή.

Ειδικότερα αξιοποιούμε τους πόρους των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων της Ε.Ε., όπως το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022, το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για δημόσιες υποδομές μέσω του προγράμματος ΥΔΩΡ 2.0, προκειμένου να υλοποιήσουμε ουσιαστικές παρεμβάσεις και προγράμματα σημαντικής προστιθέμενης αξίας για τον παραγωγικό κόσμο της χώρας μας, όπως τα προγράμματα:

των νέων γεωργών, όπου διαθέσαμε ήδη περισσότερα από 600 εκ. € για την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και τη βελτίωση της επιχειρηματικότητας με κίνητρα για την εγκατάσταση και την εκκίνηση των νέων στον πρωτογενή τομέα, την εκπαίδευση και την κατάρτισή τους.

Η προώθηση της αγροτικής επιχειρηματικότητας σε βάθος χρόνου, προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας και συνεπώς έχει ανάγκη από νέους ανθρώπους με διάθεση να συνεισφέρουν με νέες ιδέες και νέες γνώσεις στη παραγωγική διαδικασία, προσδίδοντας νέα δυναμική στην ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα του τομέα. Η στρατηγική μας ως προς την συγκεκριμένη προτεραιότητα εδράζει αφενός στην ηλικιακή ανανέωση του παραγωγικού δυναμικού του πρωτογενή τομέα, και αφετέρου στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των απασχολούμενων στην πρωτογενή παραγωγή.

Οι νέοι σε ηλικία γεωργοί είναι οι πιο δυναμικοί και έχει φανεί ότι οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις, των οποίων οι αρχηγοί είναι νέοι σε ηλικία, έχουν καλύτερες επιδόσεις, όσον αφορά στο οικονομικό μέγεθος, στην παραγωγικότητα εργασίας, στον προσανατολισμό προς την αγορά, κ.λπ. Επίσης, οι νέοι σε ηλικία γεωργοί είναι πιο ανοικτοί σε νέες ιδέες και με μεγαλύτερη ικανότητα αφομοίωσης γνώσεων, υιοθέτησης καινοτόμων πρακτικών και διαδικασιών, ανάληψης μεγαλύτερου επιχειρηματικού ρίσκου αλλά και περιβαλλοντικής δέσμευσης σε θέματα φυσικών πόρων, προσαρμογής και μετριασμού του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, κλπ.

Στόχος λοιπόν της στρατηγικής μας είναι η προσέλκυση νέων επιχειρηματιών γεωργών που θα διαθέτουν κατάλληλα εφόδια και βιώσιμες εκμεταλλεύσεις, ενώ για την καλύτερη ενσωμάτωσή τους στο παραγωγικό περιβάλλον η στήριξη της πρώτης εγκατάστασής τους συνδυάζεται με αυξημένα κίνητρα για επενδύσεις, με παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών, με προτεραιότητα συμμετοχής σε συστήματα ποιότητας και με επαγγελματική κατάρτιση.

της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, όπου διαθέσαμε περισσότερα από 700 εκ. € για την υιοθέτηση νέων φιλοπεριβαλλοντικών γεωργικών πρακτικών που ταυτόχρονα με την προστασία του περιβάλλοντος θα συμβάλλουν στην μείωση του κόστους εισροών και στην βελτίωση της ποιότητας, της υγιεινής και της ασφάλειας των προϊόντων. Η στροφή σε βιολογικές μεθόδους παραγωγής κρίνεται απαραίτητη για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του πρωτογενή μας τομέα που αφορούν την ποικιλομορφία των κλιματικών και γεωμορφολογικών συνθηκών για την ανάδειξη των ποιοτικών αγροτικών μας προϊόντων, την μεσογειακής διατροφής και της γαστρονομίας μας.
των μεγάλων και μικρών εγγειοβελτιωτικών και αρδευτικών δημοσίων υποδομών, που υλοποιούμε μέσα από το εμβληματικό πρόγραμμα ΥΔΩΡ 2.0 ύψους 4 δις €, και οι οποίες θα συμβάλλουν στην ορθολογικότερη διαχείριση του αρδευτικού ύδατος και στην βιωσιμότητα της γεωργικής δραστηριότητας, ειδικά σε περιοχές που απειλούνται από ερημοποίηση λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
των σχεδίων βελτίωσης και της μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, όπου διαθέσαμε ήδη περισσότερα από 1 δις € για ιδιωτικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και μεταποιητικών επιχειρήσεων, βελτίωσης της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητάς τους, καθώς και εισαγωγής νέων καινοτόμων τεχνολογιών, όπως της ψηφιακής γεωργίας και των ΑΠΕ, στην παραγωγική διαδικασία.
των γεωργικών συμβουλών και των συμπράξεων καινοτομίας μέσω επιχειρησιακών ομάδων, όπου διαθέσαμε πόρους της τάξης των 150 εκ. € για την ανάπτυξη δομών δωρεάν συμβουλευτικής υποστήριξης των παραγωγών από γεωτεχνικούς επιστήμονες, γεωπόνους και κτηνιάτρους, που θα συνδράμουν μέσω της τακτικής παρουσίας και στήριξης των γεωργών και κτηνοτρόφων στο χωράφι και το στάβλο αντίστοιχα, στη μεταφορά γνώσης και ενημέρωσης για νέες τεχνολογίες, νέες μεθόδους καλλιέργειας και καινοτόμες γεωργικές πρακτικές, αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης γεωργικής έρευνας.

Στην ίδια κατεύθυνση, μέσω των συμπράξεων καινοτομίας παραγωγών με πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και φορείς της αγοράς, καθώς και μέσω παροχής κινήτρων για τη σύσταση και λειτουργία συλλογικών σχημάτων, όπως ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, διευκολύνουμε τη συνεργασία, τη δικτύωση, τη μεταφορά γνώσης και την αναζήτηση – υιοθέτηση νέων πρακτικών, προϊόντων και τεχνολογιών, καθώς και νέων τρόπων σύνδεσης της γεωργικής παραγωγής αφενός με τη πλούσια φυσική, πολιτιστική και αγροτική παράδοση και κληρονομιά των αγροτικών μας περιοχών, και αφετέρου με το σημαντικό τουριστικό δυναμικό της χώρας μας.

των τοπικών προγραμμάτων LEADER, όπου διαθέσαμε πόρους άνω των 600 εκ. € για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στις αγροτικές περιοχές, επενδύσεις που συνδυάζουν πολυτομεακές και πολυταμειακές δράσεις και προωθούν εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης της επιχειρηματικότητας μέσα από την πολυδραστηριότητα, την πολυαπασχόληση, τις διακλαδικές συνδέσεις, κλπ.

Στο πλαίσιο των συγκεκριμένων προγραμμάτων τοπικής ανάπτυξης, ζητούμενο αποτελεί η ενεργοποίηση δράσεων που ενσωματώνουν αποτελεσματικότερους τρόπους αντιμετώπισης μεταξύ άλλων της ανθρωπιστικής κρίσης, της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, μέσω της ανάδειξης της κοινωνικής διάστασης της επιχειρηματικότητας και της ενθάρρυνσης δράσεων κοινωνικής αλληλεγγύης και ενημέρωσης με στόχο τη παροχή ευκαιριών για απασχόληση και στήριξη ειδικών κατηγοριών του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές, όπως γυναίκες, άνεργοι, μετανάστες, κλπ.

Συμπερασματικά, οι προκλήσεις είναι μεγάλες και η αγροτική επιχειρηματικότητα μπορεί να αποτελέσει την κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη και αναζωογόνηση της ελληνικής περιφέρειας, δημιουργώντας πρόσθετες ευκαιρίες απασχόλησης και εισοδήματος για τους παραγωγούς μας, και προσφέροντας βιώσιμες λύσεις σε πολλά κρίσιμα προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, η επισιτιστική επάρκεια και ασφάλεια, η ηλικιακή ανανέωση και το δημογραφικό κυρίως στις ορεινές, στις μειονεκτικές, στις νησιωτικές και στις παραμεθόριες περιοχές της χώρας μας.