πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_127 της ΠΕΣΕΔΕ
Με το άρθρο 50 του ν. 4782/2021 αντικαταστάθηκε το άρθρο 118 του ν. 4412/2016, σε ό,τι αφορά τις διαδικασίες απευθείας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών & λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών.
Έτσι, η εντελώς αποτυχημένη διαδικασία των κληρώσεων του ΚΗΣΚ έδωσε τη θέση της στη διαδικασία της ανάθεσης, χωρίς εκ των προτέρων δημοσιότητα, στον οικονομικό φορέα της επιλογής της αναθέτουσας Αρχής. Η διαδικασία που ο υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ/πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ επέλεξε δήθεν για λόγους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων, ενώ (χωρίς να αναφερθούμε στα πρακτικά προβλήματα της διαδικασίας):
- – έκλεινε τα μάτια στην καταστρατήγηση και κατάχρηση του κριτηρίου της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας, και
- – θεσμοθέτησε την απευθείας ανάθεση χωρίς κλήρωση στις συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών, αλλά και στις συμβάσεις μελετών, τεχνικών υπηρεσιών και έργων του Βιβλίου ΙΙ!!
Ο ΣΜΕΔΕΚΕΜ στήριξε από την αρχή την εφαρμογή της πραγματικής απευθείας ανάθεσης, προσδιορίζοντας τα προβλήματα της προηγούμενης διαδικασίας, αλλά και τεκμηριώνοντας τις προτάσεις του για την αποφυγή της κατάχρησης της διάταξης. Στο πλαίσιο αυτό,η θεσμοθετηθείσα διάταξη περιλαμβάνει τις ακόλουθες περιοριστικές ρήτρες:
- – κάθε αναθέτουσα Αρχή μπορεί να αναθέσει, κατ’ έτος, μία ή περισσότερες συμβάσεις μελετών ή τεχνικών/επιστημονικών υπηρεσιών, συνολικού προϋπολογισμού μέχρι ποσοστού 10% των πιστώσεων για ανάθεση συμβάσεων μελετών ή τεχνικών/επιστημονικών υπηρεσιών, και
- – ο ανάδοχος οικονομικός φορέας (ή ελεγχόμενο από αυτόν φυσικό ή νομικό πρόσωπο), δεν δύναται να συνάψει σύμβαση απευθείας ανάθεσης με την ίδια αναθέτουσα Αρχή για διάστημα 12 μηνών.
Η διάταξη άρχισε να λειτουργεί άμεσα.Όμως, έχουν καταγραφεί αρκετά ζητήματα στην εφαρμογή, τα οποία πρέπει να απαντηθούν από το αρμόδιο Υπουργείο, ώστε να υπάρχει ενιαίος τρόπος αντιμετώπισης από όλες τις αναθέτουσες Αρχές.
Αρχικά, είναι απαραίτητο να επισημανθεί ότι η απευθείας ανάθεση δεν θεσμοθετήθηκε για την αποφυγή των διαδικασιών δημοσιότητας και επιλογής με βάση τις συμβατικές διαδικασίες.Η εξαιρετική αυτή διαδικασία διευκολύνει τις αναθέτουσες Αρχές σε περιπτώσεις συμβάσεων χαμηλής αξίας, να διεξαγάγουν τη διαδικασία της ανάθεσης χωρίς τις καθυστερήσεις των δημοσιεύσεων, των συνεδριάσεων και της έκδοσηςπρακτικών της επιτροπής διαγωνισμού και των λοιπών διαδικαστικών ενεργειών, ώστε η αναθέτουσα Αρχή να είναι περισσότερο αποτελεσματική. Επομένως, η απευθείας ανάθεση των άρθρων 118 και 328 του ν. 4412/2016 δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ανεξέλεγκτα και αυθαίρετα, και, κυρίως, δεν πρέπει να προσαρμόζονται τα δεδομένα του φυσικού αντικειμένου των δημοσίων συμβάσεων με τρόπο που να καλύπτονται οι προϋποθέσεις των διατάξεων αυτών.
Επειδή έχουν ήδη καταγραφεί πολλά παραδείγματα αυτής της αυθαίρετης και καταχρηστικής εφαρμογής της απευθείας ανάθεσης, θεωρείται σκόπιμο να τεθούν επί τάπητος και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα:
- Σε περίπτωση σύνθετης μελέτης, ως «σύμβαση» θεωρείται το σύνολο των συμβάσεων των επιμέρους κατηγοριών μελετών ή είναι δυνατή η ανάθεση κάθε κατηγορίας μελέτης με διακριτές συμβάσεις, η «εκτιμώμενη αξία της σύμβασης» της κάθε μίας είναι ίση ή κατώτερη από το όριο των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ που θέτει η παρ. 1 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016;
Παράδειγμα: για την ανάθεση της μελέτης ενός κυκλοφοριακού κόμβου είναι δυνατή η ανάθεση πέντε διαφορετικών συμβάσεων με εκτιμώμενη αξία ίση ή κατώτερη των 30.000 ευρώ η κάθε μία, δηλαδή: των κατηγοριών 9 (μηχανολογικές, ηλεκτρολογικές & ηλεκτρονικές μελέτες), 10 (μελέτη συγκοινωνιακών έργων), 13 (μελέτη υδραυλικών έργων), 16 (μελέτη τοπογραφίας), και 21 (γεωτεχνικές μελέτες & έρευνες);
- Σε περίπτωση ανάθεσης ενός σταδίου μελέτης, ως «εκτιμώμενη αξία της σύμβασης» για τον έλεγχο του ορίου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ της παρ. 1 του άρθρου 118 του νόμου λαμβάνεται η αμοιβή της συνολικής μελέτης ή του υπό ανάθεση σταδίου;
Παράδειγμα: για την ανάθεση οριστικής μελέτης αστικής οδοποιίας ως «εκτιμώμενη αξία της σύμβασης» λαμβάνεται η αμοιβή της συνολικής μελέτης ή μόνο ποσοστό 40% (προσαυξημένο κατά το ήμισυ των ποσοστών της προκαταρκτικής μελέτης και της προμελέτες σε περίπτωση παράλειψης αυτών);
- Στην «εκτιμώμενη αξία της σύμβασης» για τον έλεγχο του ορίου των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ της παρ. 1 του άρθρου 118 του νόμου λαμβάνονται υπόψη και τα ποσά των απρόβλεπτων δαπανών και της πρόσθετης καταβολής (πριμ) της παρ. 8 του άρθρου 184; Δηλαδή, το ποσό των 30.000 ευρώ είναι εκ των προτέρωναπομειωμένο κατά μέχρι και 20%;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ζητήματα πρέπει να δοθούν με τη μορφή οδηγιών σε σχετική Εγκύκλιο του Υπουργείου Υποδομών & Δικτύων, ώστε να υπάρξει ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων της απευθείας ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων μελετών και τεχνικών/επιστημονικών υπηρεσιών, ισότιμη μεταχείριση των οικονομικών φορέων, και αποφυγή του γελοίου (αν μη τι άλλο) φαινομένου, όλες οι συμβάσεις να εκτιμώνται σε ποσά λίγα σεντς πιο κάτω από τις €30.000,00!!!!!!
