Οικονομικές – Κοινωνικές προοπτικές Lockdown/Επανεκκίνηση Η άλλη οπτική γωνία, Κων/νος Σταματόγιαννης, Οικονομικός Αναλυτής

Οικονομοτεχνικός Σύμβουλος Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.,Οικονομικός Αναλυτής – Διπλ. Οικονομολόγος – Μηχ/γος Μηχ/κός,Κωνσταντίνος Σταματόγιαννης

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_119 της ΠΕΣΕΔΕ

Οικονομικές – Κοινωνικές προοπτικές Lockdown/Επανεκκίνηση

Η άλλη οπτική γωνία

Αποτύπωση συνθηκών κορονοιού

Τα μέτρα που πάρθηκαν στις Δυτικές κοινωνίες κατέστρεψαν τα όνειρα μίας τουλάχιστον ολόκληρης γενιάς, χωρίς δικαίωμα επιλογής. Οι ευπαθείς ομάδες ενδεχομένως θα μπορούσαν να απομονωθούν με άλλους τρόπους και οι «έχοντες» να φροντίσουν για τον εαυτό τους. Μέγιστη δυνατή ατομική προσοχή τους επόμενους μήνες για τους άνω των 60 ετών καθότι το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ μικρό συνολικά (<0,3%) αλλά συγκεντρώνεται στο σύνολο του στις μεγάλες ηλικίες.  Οι κοινωνίες/ κράτη όμως πρέπει να διακρίνονται για την μέριμνα  των ασθενέστερων οικονομικών / κοινωνικών τάξεων, τις οποίες εντελώς υποκριτικά ικανοποίησαν με επιδόματα. Απόλυτα λάθος ή σκόπιμος ο χειρισμός με το κλείσιμο των οικονομιών. Μιλάμε για κυβερνητικά πειράματα κοινωνικής συμπεριφοράς σε ολοκληρωτισμό (G.Orwell-A.Huxley) .  Η ταχύτητα διασποράς του ιού είναι τρομακτική, ακόμη και με εφαρμογή περιορισμών εντυπωσιάζει. Η εξάπλωση του ιού φυσικά δεν είναι χρονικά παράλληλη παγκοσμίως. Η ευρύτατη διενέργεια τεστ σε πολύ πρώιμο στάδιο εξάπλωσης επιτρέπει την απογραφή σχετικά αληθοφανούς διαγράμματος διασποράς και την επιβράδυνση ανάπτυξης αυτής με απομόνωση των κρουσμάτων, όπως προκύπτει από τα διαγράμματα Ρωσίας και Εμιράτων που διενεργούν μεγάλο αριθμό τεστ, αλλά και την καλύτερη προσέγγιση του αριθμού θανάτων προς κρούσματα.  Οι ρυθμοί μεγέθυνσης που προκύπτουν ανέρχονται σε 2πλασιασμό ανά 4-5μέρες. Στην Ρωσία προκύπτει 45πλασιασμός τον Απρίλιο (με μέτρα). Το ποσοστό θανάτων προς κρούσματα ανέρχεται σε 1% για την Ρωσία και 0,45% στις χώρες του Κόλπου, που με υπόθεση dark figure 2-3, οδηγεί σε αριθμό θανάτων <0,3% κάτι που επιβεβαιώνει και το πόρισμα της Γερμανικής μελέτης περί 0,37% overall. Τα κρούσματα μετά την χαλάρωση καραντίνας σε Γερμανία, Αυστρία(14/4) αλλά και Σιγκαπούρη εμφανίζουν και πάλι άνοδο. Ο ιός φυσικά μετά από ένα διάστημα ύφεσης, (μέτρα απομόνωσης), θα επανέλθει βίαια με το άνοιγμα των οικονομιών/χωρών καθότι η ανάπτυξη του στις «απολίτιστες» χώρες (6Δις πληθυσμού σε σύνολο 7,8Δις στον πλανήτη) δεν μπορεί να ανασχεθεί, αλλά ούτε και να διαπιστωθεί ο βαθμός έκθεσης, καθότι οι χώρες αυτές διαθέτουν υποτυπώδες σύστημα καταγραφής κρουσμάτων.  Το Death rate είναι λογικά ίδιο στις Δυτικοευρωπαικές χώρες (συνεχής ανάμιξη γονιδιακά παρόμοιων φυλών εδώ και 10 αιώνες τουλάχιστον. Το Recovery rate Γερμανίας/Αυστρίας των εκάστοτε διαγνώσεων  προ 12μέρου υπερβαίνει το 90%. Ακόμη και με την χαμηλότερη υπόθεση dark figure 7 συνεπώς το 99% των infected είναι βέβαιο ότι δεν πεθαίνει. Πιθανόν μέχρι σήμερα 65-100 εκ κρούσματα (5,5εκ. διαγνώσεις-dark  x12-18), με 340.000 θανάτους συνεπάγεται death rate 0,34% έως 0,5% των κρουσμάτων. Οι θάνατοι φέτος παγκοσμίως (22/5/20 140days) ανέρχονται σε 23εκατ  Οι αριθμοί αυτοί κάνουν τους θανάτους από κορονοιό/340.000 παγκοσμίως αμελητέους, αλλά χωρίς μέτρα και πλήρη διασπορά θα ήταν πιθανόν 5πλάσιοι. Θα προέκυπτε παγκόσμια αύξηση θανάτων κατά 6,5% περίπου, εκ των οποίων το μισό θα πέθαινε πιθανόν λόγω υποκείμενων νοσημάτων.

Οι ελπίδες ανακοπής το καλοκαίρι είναι απλά ελπίδες και μπορείτε να το διαπιστώσετε στα διαγράμματα διασποράς στις 6χώρες του Κόλπου που διενεργούν συστηματικά τεστ (Ύπαρξη μέτρων) υπό θερμοκρασίες 28-42C (καλοκαίρι Ελλάδος).

Η μοναδική εφαρμόσιμη λύση θα ήταν πιθανώς η επιλογή της επίσημης ηλικίας συνταξιοδότησης κατά χώρα για απόλυτη καραντίνα/ απαγόρευση εξόδου, με αυστηρότατες ποινές. Οικονομία κατά τα λοιπά απόλυτα ανοικτή χωρίς μάσκες και μέτρα—σε διάστημα 2-3 μηνών θα είχε επιτευχθεί σχεδόν πλήρης ανοσία και θα μπορούσαν να επανεξέλθουν και οι υπερήλικες σε ένα άνοσο/ ακίνδυνο περιβάλλον. Θα απαιτούσε δημιουργία βραχυπρόθεσμου συστήματος υποστήριξης/ τροφοδοσίας για τους>67. Τα στοιχεία από Κίνα και Ιταλία ήταν επαρκή στα κέντρα εξουσίας για λήψη αποφάσεων. Η διαφορά της καμπύλης μολύνσεων με και χωρίς μαζικά τεστ αποτυπώνεται στην σύγκριση Αυστρίας/Εμιράτων. Ο χειρισμός που επιλέχθηκε κατέστρεψε τις χώρες χωρίς να επιτευχθεί αναχαίτιση του ιού. Αστείο το άνοιγμα των οικονομιών/χωρών με 5,5εκ επιβεβαιωμένα κρούσματα μέχρι σήμερα, και >100.000 νέες μολύνσεις ημερησίως. Είναι αδύνατη η συνέχιση του τρόπου ζωής και του επιπέδου ευημερίας που έχει επιτευχθεί με μάσκες και προφυλάξεις σε ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα παραγωγής /διανομής/επικοινωνίας (δεν εννοώ απώλεια 5% αλλά πιθανόν 40-50% δηλαδή συνθήκες χειρότερες του 1929).  

Ας γνωστοποιηθεί τουλάχιστον τώρα η αλήθεια, ότι δηλαδή θα πορευθούμε με απόλυτα ανοικτές κοινωνίες/οικονομίες και όποιος πεθάνει (ακριβώς όπως συμβαίνει με την γρίπη). Οι οικονομικές συνέπειες θα επηρεάσουν σχεδόν τα πάντα με μεγάλη αύξηση ανεργίας, πιθανή παγκόσμια μείωση μισθών Δημοσίου και συντάξεων, μείωση ενοικίων, πτώση τιμής ακινήτων, μείωση μεταφορών, τιμών ενέργειας, ραγδαία υποχώρηση τουρισμού, απαξίωση ιατρικών υπηρεσιών/συστήματος υγείας, μείωση παραγωγής /  αλλά ακόμη ισχυρότερη μείωση κατανάλωσης. Δυστυχώς στην επανεμφάνιση αυξημένων κρουσμάτων θα είναι αδύνατη η αντιμετώπιση του από χώρες που θα είναι παντελώς αποδυναμωμένες οικονομικά (σε 3 μήνες όχι σε χρόνια), με ανύπαρκτα δημόσια έσοδα και αδυναμία εκτέλεσης Προϋπολογισμού, με υπολειτουργούντα νοσοκομεία λόγω έλλειψης πόρων και μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήδη φτωχό και σε αναταραχή.

Οικονομική κατάσταση Αρχές 2020

Υπερχρέωση (Ιδιωτική και Δημόσια) στις δημογραφικά γερασμένες Δυτικές ανεπτυγμένες χώρες, σε αναμονή αφορμής για την επόμενη τεράστια οικονομική κρίση μετά τους χειρισμούς νομισματικής / πιστωτικής επέκτασης στην κρίση του 2008. Τα πάντα στην σημερινή λειτουργία του πλανήτη προσδιορίζονται από τα οικονομικά μέσα. Τα πάντα είναι χρήμα. Η λειτουργία της σημερινής κοινωνίας «Υπηρεσιών», με την διαβίωση των ανθρώπων κυρίως σε αστικά κέντρα, βασίζεται 100% στην παραγωγή προστιθέμενης αξίας / πλεονασμάτων, η αναδιανομή των οποίων (ασχέτως εφαρμοζόμενου πολιτικού μοντέλου) οδηγεί στην υψηλής ποιότητας διαβίωση που έχουμε φτάσει να θεωρούμε αυτονόητη και ακλόνητη. Παρακαλώ αναλογισθείτε ότι η αξία της ανθρώπινης ζωής είναι φαινόμενο των τελευταίων 50 ετών και μόνον. Η πραγματική αξία της ανθρώπινης ζωής στις σημερινές μη παραγωγικές Δυτικές Κοινωνίες υπηρεσιών/ αστυφιλίας είναι 0 (μηδέν), αν οι κοινωνίες χάσουν την προστιθέμενη αξία προς αναδιανομή/ παύσουν να έχουν τα τεχνολογικά/ οικονομικά μέσα υποστήριξης της ανθρώπινης ζωής. Τα εξαιρετικά αμειβόμενα και υψηλής εκτίμησης σήμερα επαγγέλματα του γιατρού, δικηγόρου, οικονομολόγου, μηχανικού απέκτησαν αυτήν την αξία στις σύγχρονες κοινωνίες με την αντίστροφη σειρά που τα αναφέρω παραπάνω και απειλούνται με κατάρρευση ακριβώς με την σειρά που τα αναφέρω. Η καραντίνα των Δυτικών “πολιτισμένων” κυβερνήσεων του ανεπτυγμένου κόσμου, εφαρμόσθηκε με βάση τον πολιτικό λαϊκισμό της τελευταίας δεκαετίας και την βραχυπρόθεσμη εκτίμηση της εκλογικής επιρροής. Υποθέτω ότι το σενάριο της οικονομικής/ πολιτικής νομενκλατούρας που κυβερνά τον πλανήτη μετά την λανθασμένη/ εκβιασμένη επιλογή του shutdown/καραντίνας, ήταν η κατάρρευση των οικονομιών και η πληθωριστική απαξίωση του συσσωρευμένου παγκοσμίου χρέους, χωρίς να χρεωθούν την καταστροφή κυβερνήσεις ή χρηματοοικονομικοί οίκοι και χωρίς κίνδυνο λαϊκής μορφής εξέγερσης. Με την επιλογή που τελικώς προκρίθηκε, οι χώρες θα υποστούν πρωτοφανή ύφεση κατά περίπτωση έως 20-30% τον πρώτο χρόνο, με βέβαιη συνέχιση της ύφεσης και στην συνέχεια. Τουλάχιστον όλες οι ελλειμματικές χώρες (σε επίπεδο παραγωγικού ισοζυγίου), σε περιβάλλον πληθωρισμού βασικών αγαθών και απαξίωσης/deflation των υπολοίπων (ευγενών) αγαθών, με πιθανότητα χρεοκοπιών και απροσδιόριστων συνεπειών για περισσότερες από 100 χώρες. Χρηματιστήρια και ακίνητα είναι πιθανόν να χάσουν μέχρι και το 80% της αξίας τους.

Όποιος πιστεύει στην ύπαρξη του λεφτόδενδρου (λεφτά υπάρχουν-δεν πληρώνω-θα τα πάρουμε από τους πλούσιους, θα πάμε στο Νομισματοκοπείο κλπ)  δικαιούται να γελάσει με τις προβλέψεις μου. Καθότι δεν υπήρχε κάποιος πανίσχυρος πεφωτισμένος ηγέτης σε ΗΠΑ ή Ε.Ε. εννοώ φυσικά και όχι σε κάποια μικρή χώρα, οι κυβερνήσεις δεν είχαν τελικά άλλη επιλογή, εκτός από την λήψη μέτρων, καθότι οι θάνατοι θα προηγούνταν της οικονομικής καταστροφής, την οποία θα αδυνατούσαν να εξηγήσουν και να γίνουν πιστευτοί. Πιστεύω ότι το δίλλημα ανθρώπινες ζωές ή οικονομική καταστροφή αντιμετωπίσθηκε πολύ ερασιτεχνικά, όπως δεν αρμόζει σε ανεπτυγμένες χώρες που επιθυμούν να παραμείνουν ανεπτυγμένες.

Σενάριο παγκόσμιας κυριαρχίας της Κίνας

Γιατί έκανε λάθος επιλογή ο Trump?

Πιστεύω ότι η με οικονομικούς και στρατιωτικούς όρους παγκόσμια κυριαρχία της Κίνας, που προβλεπόταν πριν την σημερινή κρίση ως επερχόμενη σε 10 χρόνια από σήμερα (+/-2έτη) από μεγάλο μέρος αναλυτών, συγγραφέων αλλά και ισχυρών της οικονομίας, έχει επέλθει ήδη με τους χειρισμούς που έγιναν και απλά θα πάρει 1-2 χρόνια για πλήρη συνειδητοποίηση και αποδοχή. Ελπίζω και εύχομαι αναίμακτα.

Οι σκέψεις/προγραμματισμός των οικονομικά ισχυρών παγκοσμίως με πυρήνα φυσικά τις ΗΠΑ είχαν ως χρονοδιάγραμμα μετακύλισης κεφαλαίων/ νομισμάτων/ δραστηριοτήτων/ / περιουσιών την επόμενη 10ετία και η πανδημία τους πρόλαβε σε πολύ αρχικό στάδιο υλοποίησης του σχεδίου.

Προιστορία: Οι οικονομικά/στρατιωτικά ισχυρές χώρες χρησιμοποίησαν μέχρι τον μεσαίωνα μισθοφόρους με αυξανόμενα κίβδηλη αμοιβή, πριν τους παγκοσμίους πολέμους τις αποικίες για κλοπή/αφαίρεση πρώτων υλών και πολύτιμων μετάλλων. Μετά τον 2^ο ΠΠ χρησιμοποιήθηκε η μετακύλιση του κόστους παραγωγής των απλούστερων παραγωγικών διαδικασιών σε χώρες με χαμηλό κόστος εργασίας και σε περισσότερες βαθμίδες (π.χ.Ελλάδα 70’s), με μεταφορά κάθε φορά των απλούστερων διαδικασιών σε ακόμη φθηνότερες χώρες (80’s Τουρκία-Βουλγαρία-Άπω Ανατολή) Στην πραγματικότητα επρόκειτο σχεδόν πάντα για μικρούς ελεγχόμενους δορυφόρους και πάντοτε με παρακράτηση τεχνογνωσίας.

Εξαίρεση αποτέλεσε η Ιαπωνία η οποία αντιγράφοντας την Γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία και Ηλεκτροτεχνία (Ηπα-Γερμανία) κατάφερε να πετύχει δικό της brand name και ποιότητα, το πληθυσμιακό μέγεθος της όμως (100 εκ) δεν της έδινε την δυνατότητα αμφισβήτησης της Αμερικής, παρά μόνον στην τότε εδραίωση στην 2^η θέση παγκόσμια.

Όλες οι παραπάνω παράμετροι αποδεικνύονται μη ισχύουσες στην περίπτωση της Κίνας (1,4Δις πληθυσμός-Απολυταρχικό καθεστώς). Η αρχική σκέψη δημιουργίας μίας παραγωγικής μηχανής χαμηλού κόστους/χαμηλής ποιότητας αποδείχθηκε παντελώς λανθασμένη λόγω της αμερικανικής υπεροψίας και αίσθησης παντοδυναμίας μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ. Εν τω μεταξύ η Κίνα είναι ο major παγκόσμιος παραγωγός σε όλα τα επίπεδα ποιότητας σε φάρμακα – Ηλεκτρονικά κλπ με τεράστια εσωτερική αγορά που αγνοήθηκε στον αρχικό σχεδιασμό με κατοχή πυρηνικών όπλων, με πυρηνικά .αεροπλανοφόρα αφού αγόρασε από την Ρωσία και αντέγραψε και με πρώτα επεισόδια αμφισβήτησης της κυριαρχίας Usa στην  Θάλασσα της Κίνας.  Το 2000 η Κίνα των 1,4Δις εμφάνιζε ΑΕΠ στο 12%Usa των 0,32Δις πληθυσμού και 63% της Γερμανίας των 80εκ. Το 2019 η Κίνα έφτασε στο 70% του ΑΕΠ Usa εκφρασμένο σε $ και 350% της Γερμανίας, εκφρασμένο δε σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (PPP) στο 130% του ΑΕΠ Usa. Κατέχοντας πλέον αυτόνομη δική της τεχνογνωσία και παραγωγική βάση κρατάει τον πλανήτη στα χέρια της (που θα βρίσκεται σε τεράστια ύφεση και ανάγκη τροφοδοσίας) και θα απαιτεί (η Κίνα) σταδιακά και υποχρεωτικά πλέον πληρωμή σε πραγματικές αξίες και όχι νομίσματα τυπογραφείου ($, Ευρώ) εντείνοντας την αποδυνάμωση Usa και ΕΕ.

Οικονομικές συνθήκες USA σήμερα

Η τραγική και κατά την άποψη μου “πολιτικά ανήθικη” επιλογή μηδενισμού επιτοκίων κατά το 2000, οδήγησε σε έκρηξη ανάληψης χρεών και εικονική ανάπτυξη του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα η υπερχρέωση να εισέλθει στην αυτοτροφοδοτούμενη φάση. Η υποχώρηση αξιών ενεργητικού και οι ζημιές αποτίμησης εντεινόμενες λόγω λογιστικής αποτίμησης mark to market το 2008 οδήγησαν σε προσπάθεια αντιμετώπισης με εκτόξευση του Δημοσίου χρέους σε >100% του ΑΕΠ, 4πλασιασμό του ισολογισμού της Fed(QE), NIP(Καθ.Επ.Θέση) -10Τρις$ εντός 10ετίας. Επανεμφάνιση της φούσκας ακινήτων και υπέρβαση των προηγούμενων κορυφών, προφανώς υποστηριζόμενη από την πολιτική μηδενικών επιτοκίων και «παραγωγής» χρήματος (πιστωτική επέκταση), παράλληλα με εξωπραγματικές αποτιμήσεις χρηματιστηρίων και κεφαλαιοποίηση στο 170% του ΑΕΠ, χωρίς παράλληλη ανάπτυξη/παραγωγικά πλεονάσματα και με υποχώρηση κερδοφορίας επιχειρήσεων την τελευταία 2ετία. Στην επόμενη κρίση δεν μπορούν να προσδιορισθούν οι συνέπειες καθότι έχουν εξαντληθεί τα μακροοικονομικά πυρομαχικά ανάταξης, τόσο σε επίπεδο δημοσιονομικής, όσο και νομισματικής πολιτικής με σχεδόν μηδενικά επιτόκια και Χρέη 350% του ΑΕΠ.  (Οικονομική μου μελέτη 10/2019)

Η παρουσίαση των στοιχείων της Αμερικής γίνεται για εξαγωγή συμπερασμάτων και για όλες τις άλλες χώρες, καθότι οι στατιστικές υπηρεσίες της Αμερικής είναι πολύ ταχύτερες, άρα μας παρέχουν ήδη πρώτα αποτελέσματα της επερχόμενης κρίσης, αλλά και η αγορά εργασίας είναι εξαιρετικά απελευθερωμένη και συνεπώς αποτυπώνει άμεσα τις μεταβολές. Παρουσιάζεται η μεταβολή ελλείμματος / Δημοσίου χρέους, η Καθαρή Επενδυτική Θέση και οι αναγγελίες ανέργων τις πρώτες εβδομάδες του Lockdown.

ΣυμπέρασμαGR

Η πανδημία πέτυχε την Ελλάδα ακριβώς στο χρονικό στάδιο που ξεκινούσε να εξισορροπεί τις συνέπειες της κρίσης του 2008. Βασικά προβλήματα το πολύ υψηλό Δημόσιο Χρέος, η εξαιρετικά αρνητική Επενδυτική Θέση, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας παρά τις μειώσεις μισθών, η υπερβολική συνταξιοδοτική δαπάνη (17% του ΑΕΠ) και ο υπερδιογκωμένος και συγκριτικά με τον ιδιωτικό τομέα υψηλά αμειβόμενος Δημόσιος τομέας. Δημογραφικό πρόβλημα και μετανάστευση των ικανών (κατεβάζει το μέσο επίπεδο παραγωγικότητας), και η ύπαρξη τεράστιου αποθέματος ακατοίκητων κτισμάτων (2Εκ) και συνεπώς αδρανοποιημένου κεφαλαίου και η μη εκκαθάριση των NPL των Τραπεζών (108Δις/2016). Η τρομακτική ελληνική επιπολαιότητα όπου όλοι νόμισαν ότι μπορούν να εισέλθουν στο RbnB /ξενοδόχοι, όπως το 1999 στο ΧΑΑ, ή παλαιότερα στα Video Club, ήδη απαξιώνεται σε μεγάλο βαθμό. Ο κατασκευαστικός κλάδος που εμφάνιζε σημάδια ανάκαμψης από πολύ χαμηλό επίπεδο την τελευταία διετία πιθανόν να υποφέρει λόγω αδυναμίας του κράτους να εκτελέσει πλήρως το ΠΔΕ και της αδυναμίας του Ιδιωτικού τομέα λόγω ισχυρής συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Το καλοκαίρι με τα σημερινά δεδομένα τίτλοι τέλους/χρεοκοπίας ως χώρα. Δεν γνωρίζω την τύχη της. Δεν εξαρτάται στο παραμικρό πλέον από εμάς. Ας ελπίσουμε ότι θα αποφασίσουν για εμάς κάποιοι ανθρωπιστές της Δυτικής Ευρώπης και θα μας συμπεριλάβουν στις έστω μέτριες κινήσεις διάσωσης, που θα αποφασιστούν.

Με πιθανή ύφεση 10%, μέτρα στήριξης πιθανόν 10Δις€ και 10 Δις€ πιθανή απόκλιση εκτέλεσης Προυπολογισμού το Δημόσιο Χρέος ανέρχεται σε  375Δις€ ή 220% του ΑΕΠ (170Δις€).