ΥΔΩΡ 2.0

Ο Γενικός Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών, Δημήτριος Οδ. Παπαγιαννίδης, γράφει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 για τα σημαντικά οφέλη του προγράμματος μετριασμού των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή που προβλέπει την υλοποίηση φραγμάτων, λιμνοδεξαμενών και αρδευτικών δικτύων καθώς και για τη λειτουργία των ΟΕΒ.

Οι φονικές πλημμύρες της Θεσσαλίας απέδειξαν ότι ο γεωργικός τομέας αντιμετωπίζει νέες και δύσκολες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας, ο επανασχεδιασμός των εγγειοβελτιωτικών έργων, των πλημμυρικών ζωνών, παραμένει όμως η μεγαλύτερη πρόκληση η ανάγκη καλύτερης διαχείρισης των υδάτων και αποτελεσματικότερης προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

Σχετικά λίγοι πολίτες γνωρίζουν τι σημαίνουν τα αρκτικόλεξα ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, δηλαδή Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων και Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων. Όμως σήμερα στη χώρα, λειτουργούν συνολικά περισσότεροι από 450 ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ. Οι οργανισμοί αυτοί διαχειρίζονται ένα μεγάλο μέρος των εγγειοβελτιωτικών έργων, δηλαδή των συλλογικών έργων άρδευσης. Πρόκειται για έργα -π.χ. αντλιοστάσια, διώρυγες, δίκτυα αγωγών υπό πίεση, ταμιευτήρες, δεξαμενές- τα οποία είναι απαραίτητα για να καλυφθούν οι ανάγκες άρδευσης εκατομμυρίων στρεμμάτων αγροτικής γης. Τα έργα αυτά είναι τόσο σημαντικά, ώστε η κατάσταση στην οποία βρίσκονται φτάνει να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της κατανάλωσης του νερού συνολικά στη χώρα, την περιβαλλοντική κατάσταση των εδαφών και όχι μόνο τη γεωργία.

Ο κλάδος της γεωργίας είναι ο κυρίαρχος καταναλωτής νερού στη χώρα. Πιο συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι περίπου το 80 έως 87% της συνολικής κατανάλωσης νερού σε ολόκληρη την Ελλάδα αφορά τη γεωργία. Τα έργα τα οποία διαχειρίζονται οι ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, οργανισμοί που λειτουργούν από το 1958, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ερευνητών, εξυπηρετούν περίπου 6.000.000 στρέμματα, δηλαδή το 45% του συνόλου της αγροτικής γης. Άρα, σχετίζονται με ένα πολύ σημαντικό, όμως δύσκολο να προσδιοριστεί ακριβώς, μέρος της συνολικής κατανάλωσης νερού στην Ελλάδα.

Τελικά, παρόλο που το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει τη σημασία τους για τη γεωργία, οι ΟΕΒ αφορούν τη συνολική διαχείριση πολύτιμων φυσικών πόρων, όπως είναι το νερό και το έδαφος, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος εν μέσω της κλιματικής αλλαγής και του αγώνα αυτή να μετριασθεί.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΣΗΜΕΡΑ

1. Ο πρωτογενής τομέας στις αγροτικές περιοχές, απειλείται με υπανάπτυξη, πολλαπλές καιρικές ζημιές και μείωση επενδύσεων
2. Μείωση πληθυσμού και ενίσχυση της αστυφιλίας και συνεπώς απαιτούνται στοχευμένες δράσεις και λήψη ουσιαστικών μέτρων ανασυγκρότησης του και συγκράτησης του ενεργού πληθυσμού.
3. Δεν έχει εκλείψει ο κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης παγκοσμίως και απαιτείται ενίσχυση και αύξηση της παραγωγής του πρωτογενούς τομέα στην Ελλάδα.
4. Οι παραγωγοί βρίσκονται σε δύσκολη θέση καθώς έχουν επενδύσει στην καλλιέργεια και σε εξοπλισμό και η κλιματική αλλαγή σημαίνει απώλεια παραγωγής που προκαλεί μεγάλη οικονομική ζημία απειλώντας ακόμα και την επιβίωση τους.
5. Επειδή η ύπαρξη και επιβίωση του κτηνοτροφικού κλάδου εξαρτάται και συνδέεται με την κατάσταση της γης.
6. Επειδή προκύπτουν πολύ σοβαρά καιρικά φαινόμενα που απειλούν με πλημμύρες πρωτοφανείς για την Ελλάδα που έχουν επιπτώσεις τη σοβαρή μείωση στις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία.
7. Επειδή απαιτείται νεότερη αποτύπωση και αξιολόγηση των πραγματικών υδρολογικών δεδομένων σήμερα, ώστε να καταστεί δυνατή η λήψη και εφαρμογή αποτελεσματικών μελετών ικανών να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες, αλλά και στα ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή.
8. Επειδή οι αυξημένες ανάγκες ζήτησης των αγροτικών προϊόντων προϋποθέτουν αύξηση των καλλιεργούμενων στρεμμάτων.

Οι Τ.Ο.Ε.Β. λειτουργούν σύμφωνα με το Ν.Δ.3881/1958 «Περί Έργων Εγγείων Βελτιώσεων» (ΦΕΚ 181/Α) και τα εκτελεστικά αυτού διατάγματα (βασικότερο από τα οποία είναι το από 13-9-/7-11-1959 Β.Δ., ΦΕΚ 243/Α, «Περί Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων»). Αντικείμενό τους είναι η διοίκηση, λειτουργία και συντήρηση των εγγειοβελτιωτικών έργων Α΄ Τάξης (κύρια έργα γενικού ενδιαφέροντος, σύμφωνα με τη σχετική ταξινόμηση των έργων) της περιοχής δικαιοδοσίας τους που συντείνει στην αξιοποίηση και ανάπτυξη της γεωργίας με την εφαρμογή ορθολογικών μοντέλων άρδευσης και στράγγισης. Είναι κρατικά νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 108/2001), έχουν χαρακτηριστεί Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας (άρ.6§1 Ν.414/76) και ως τέτοιοι ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (αρ. 51§1 περ. γ΄ Ν.1892/90 όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 4§6 Ν.1943/91) και προσλαμβάνουν το τακτικό και εποχικό προσωπικό σύμφωνα με το Ν.4456/2017 όπως ισχύει. Δομικές αλλαγές στην λειτουργία τους, έγιναν με τον Ν.4546/2018 ΦΕΚ 101. Oλοι οι ΟΕΒ εμφανίζονται ως εποπτευόμενοι φορείς (ΝΠΙΔ) από το Υπουργείο αυτό στο Μητρώο Υπηρεσιών και Φορέων της Ελληνικής Διοίκησης.

Η ίδρυση των ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, ήδη από τη δεκαετία του 1950, επέτρεψε στους Έλληνες αγρότες να αυξήσουν την παραγωγή τους, χρησιμοποιώντας νέες αρδευτικές μεθόδους για τα δεδομένα της εποχής. Για τα έργα αυτά έχουν επενδυθεί άλλωστε πολύ σημαντικοί δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι. Μαζί με την ίδρυση των ΤΟΕΒ ιδρύθηκε και η Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων (ΥΕΒ) η οποία είχε την αρμοδιότητα να ελέγχει και να επικουρεί τους ΟΕΒ, με ειδικό επιστημονικό προσωπικό και με εξοπλισμό. Ωστόσο, μετά από πολλές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, η ΥΕΒ αποδυναμώθηκε και έχασε μεγάλο μέρος τους προσωπικού και του εξοπλισμού της.

Με τον «Καλλικράτη» η αρμοδιότητα των ΤΟΕΒ είχε μεταφερθεί στους ΟΤΑ. Σήμερα, για το θεσμικό πλαίσιο αρμόδιο είναι εννοείται το ΥΠΑΑΤ, αλλά η δραστηριότητα των ΟΕΒ έχει μεταφερθεί στις αντίστοιχες Περιφέρειες, οι οποίες όμως δεν διαθέτουν μια αντίστοιχη με την ΥΕΒ υποδομή, προκειμένου να υποστηρίξουν με εξοπλισμό ή επιστημονικά τους ΟΕΒ. Το νομοθετικό πλαίσιο.

Η κατάσταση αυτή, σε συνδυασμό με τις δεκαετίες που πέρασαν χωρίς επαρκή και βαριά συντήρηση πολλών έργων, έφεραν αρκετά εγγειοβελτιωτικά έργα στα όριά τους. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν βρίσκονται σε καλή λειτουργική κατάσταση, αλλά απλώς σε κατάσταση επιβίωσης, η οποία είναι ασταθής και θα διατηρηθεί μόνο με τη βοήθεια νέων έργων, των οποίων η σπουδαιότητα θα αυξάνει συνεχώς. Επενδύσεις εκατομμυρίων ευρώ και δισεκατομμυρίων δραχμών παλαιότερα, σε διώρυγες, κανάλια και καναλλέτα, αισθητήρες, αντλιοστάσια και αυτοματισμούς απαξιώνονται χωρίς σωστή και επιμελή συντήρηση. Την κατάσταση επιτείνουν τα χρέη προς τη ΔΕΗ και οι κλοπές για την παράνομη εμπορία χαλκού. Τα αυξημένα χρέη ορισμένων ΤΟΕΒ προς τη ΔΕΗ, οφείλονται κυρίως στην αναποτελεσματικότητα της είσπραξης οφειλών των μελών τους από αυτούς. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα θεσπίστηκε η δυνατότητα ρύθμισης των χρεών των παραγωγών ή ακόμη και είσπραξης μέσω Εφορίας, αλλά χωρίς μεγάλη ανταπόκριση

Η κατάσταση αυτή θα χειροτερεύσει εάν στα νέα δημόσια έργα δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την λειτουργία, επισκευή και συντήρηση των εγγειοβελτιωτικών έργων. Επίσης, επιβάλλεται η εισαγωγή ενός νέου νομοθετικού πλαισίου, με νέες διατάξεις συστήματος τιμολόγησης με βάση την πραγματική κατανάλωση που θα βασίζεται στη κοινοτική οδηγία 2000/60 και θα είναι ανταγωνιστικό ως προς τη εξοικονόμηση των υδάτινων πόρων. Η εισαγωγή μίας νέας λογικής λειτουργίας με πρότυπους μεγάλους οργανισμούς, χωρίς χρέη που θα προάγουν τη βιωσιμότητα και τη δυνατότητα επέκτασης και συγχώνευσης.

ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΥΔΩΡ 2.0 ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΡΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΜΕ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΦΡΑΓΜΑΤΩΝ, ΛΙΜΝΟΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΕ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ 25 ΕΤΗ.

 Τα αρδευτικά έργα μεγάλης κλίμακας που θα υλοποιηθούν στην ύπαιθρο μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα ανακοινώθηκαν από το Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη 8/11/2021, αποτελούν βασικό εργαλείο για τον σχεδιασμό και την επιτυχή υλοποίηση του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και Μετριασμού των Επιπτώσεων από την Κλιματική Κρίση με την ονομασία ΥΔΩΡ 2.0. Η χρηματοδότηση του ΥΔΩΡ 2.0 θα πραγματοποιηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης των επόμενων χρηματοδοτικών περιόδων και το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Αναθέτουσα αρχή είναι το ΥΠΑΑΤ.

Όλα τα έργα θα υλοποιηθούν με Σύμπραξη Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) που θα έχει τη μορφή Σχεδιασμού-Κατασκευής-Χρηματοδότησης-Λειτουργίας- Συντήρησης (“DBFOM”) και όλες οι προκαταρκτικές μελέτες και τα Αρχικά Επενδυτικά Σχέδια (ΑΕΣ) που έχουν εγκριθεί από την Ειδική Γραμματεία Συμπράξεων Δημοσίου – Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Καταδεικνύουν πως είναι οικονομικά αποδοτικότερη η υλοποίηση των έργων με τη διαδικασία των ΣΔΙΤ απ’ ότι με την παραδοσιακή μέθοδο ή με τη μη υλοποίηση της.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 της ΠΕΣΕΔΕ

ΟΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΛΑΝΟ

Ακολουθήστε το gobhma.gr στο Google News για να έχετε έγκαιρη & έγκυρη τεχνική ενημέρωση