Share
∗Γιώργος Στασινός
Ο Πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, ∗Γιώργος Στασινός, τονίζει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_143 της ΠΕΣΕΔΕ ότι «θα πρέπει να θεσπιστεί με Προεδρικό Διάταγμα, το συντομότερο δυνατόν, νέος απλοποιημένος οικοδομικός κανονισμός βασισμένος στον όγκο, με βασικά στοιχεία το κέλυφος του κτιρίου, το ύψος, τις υποχρεωτικές αποστάσεις από τα όρια και τη φύτευση».
Οι μέχρι τώρα αποφάσεις του ΣτΕ για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό εξέτασαν θέματα δόμησης που αντιμετωπίζει ο κανονισμός, κρίνοντάς τα συνταγματικά ή όχι, επιτυγχάνοντας κάτι πρωτότυπο: να δημιουργήσουν πιθανότατα περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν.
Στις αποφάσεις αυτές, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι η ουσία του ΝΟΚ, την οποία υποστηρίξαμε και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, είναι επιστημονικά σωστή, σύγχρονη και αναγκαία. Με απλά λόγια, τα κίνητρα για την ενεργειακή εξοικονόμηση, την προστασία της περιουσίας των πολιτών, του περιβάλλοντος και της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης που προβλέπει ο ΝΟΚ είναι απαραίτητα, όπως ακριβώς εξηγήσαμε ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας. Αλλά παρότι παραδέχεται ότι το περιεχόμενο των διατάξεων των κινήτρων του ΝΟΚ είναι κρίσιμο και απαραίτητο, κρίνει αντισυνταγματική τη διαδικασία που αυτά εφαρμόζονται.
Προφανώς, δεν θα μπορούσε οποιοσδήποτε αντικειμενικός κριτής να αρνηθεί ότι οι περιβαλλοντικές προβλέψεις του ΝΟΚ είναι απαραίτητες σε μια περίοδο κλιματικής κρίσης, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η μελέτη του ΤΕΕ που κατατέθηκε στο ΣτΕ. Η τοποθέτηση, μάλιστα, αυτή από την Ολομέλεια του ΣτΕ, φαίνεται ότι «εξορθολογίζει» τις πιο έντονες αποφάσεις του Ε’ Τμήματος που είχαν προηγηθεί. Επομένως, η Ολομέλεια του ΣτΕ συμφωνεί με τον πυρήνα της προσπάθειας του ΝΟΚ που είναι η δημιουργία ενός κτιριακού αποθέματος, ικανού να βελτιώσει και να προστατεύσει την καθημερινότητα των πολιτών. Αυτό, σύμφωνα με το ΣτΕ θα πρέπει να γίνεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε περιοχής, και να ενταχθούν οι σχετικές προβλέψεις στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια που εκπονούνται στη χώρα με πρωτοβουλία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας. Και δώσαμε μεγάλη μάχη επί σειρά ετών για να πείσουμε ότι η χώρα πρέπει, επιτέλους, για πρώτη φορά να αποκτήσει ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό. Και φυσικά για να ολοκληρωθούν αυτά τα ΤΠΣ και τα ΕΠΣ μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, θα πρέπει να υπάρχει ετοιμότητα τόσο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος όσο και από το ΣτΕ ώστε να ολοκληρωθούν άμεσα και σχετικά ΠΔ.
«Πλήγμα και στον προϋπολογισμό της χώρας»
Ζημιά, ανασφάλεια και αδικία
Δυστυχώς, όμως, η μεγάλη ζημιά από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, δεν αντιμετωπίζεται με πολεοδομικό σχεδιασμό καθώς δεν αφορά καθόλου το κομμάτι αυτό, αλλά κάτι αρκετά βαθύτερο και ουσιαστικότερο. Η απόφαση του ΣτΕ, πλήττει την ασφάλεια δικαίου στην Ελλάδα και οι συνέπειες αυτής της ζημιάς δεν διορθώνονται με κάποιο νέο κανονιστικό πλαίσιο.
Τα τελευταία λίγα χρόνια η Ελλάδα είχε καταφέρει να ξεκινήσει έναν νέο βηματισμό στοχεύοντας στην ολοκλήρωση της οικονομικής της επιστροφής από τα χρόνια της κρίσης. Είχε καταφέρει να ξανακερδίσει το καλό της όνομα, να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, να βλέπει ξένα κεφάλαια να κατευθύνονται στην εγχώρια αγορά. Και ακριβώς στο σημείο αυτό έρχεται μία απόφαση από ένα ανώτατο δικαστήριο και ακυρώνει αναδρομικά νόμιμες διοικητικές πράξεις, νόμιμες άδειες που το κράτος έδωσε. Θα πρέπει να υπενθυμίσω ότι ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός δεν είναι καθόλου νέος αφού θεσπίστηκε το 2012 – και μετά από 13 χρόνια έρχεται το ΣτΕ με μία απόφασή του να στείλει ένα λάθος σήμα στην αγορά και τους πολίτες για μη εφαρμογή της ασφάλειας δικαίου στη χώρα και καταστρατήγησης της βασικής αρχής του Ελληνικού Συντάγματος και κάθε σοβαρής χώρας για την εμπιστοσύνη μεταξύ διοίκησης και διοικουμένων.
Αυτή η αναδρομικότητα ήταν η μεγαλύτερη και η πλέον επώδυνη συνέπεια από την απόφαση του ΣτΕ. Η πιο σημαντική επίπτωση από τη δικαστική απόφαση του ΣτΕ για τον ΝΟΚ είναι ότι καλλιεργήθηκε η άποψη σε όλους τους πολίτες και στους επενδυτές από το εξωτερικό, ότι δεν υπάρχει ασφάλεια δικαίου στη χώρα μας. Έχουμε, δηλαδή, από τη μία πλευρά μία προσπάθεια ετών από αυτή την κυβέρνηση για να ξαναχτίσει την αξιοπιστία της χώρας και να φέρει επενδυτές ξανά στην Ελλάδα και ταυτόχρονα το ΣτΕ να ακυρώνει αυτή την προσπάθεια. Γιατί, κακά τα ψέματα, ποιος ξένος αλλά και εγχώριος επενδυτής θα έρθει να βάλει τα χρήματά του όταν καλλιεργείται η εντύπωση ότι οποιαδήποτε νόμιμη πράξη μπορεί να ακυρωθεί ανά πάσα στιγμή;
Και φτάσαμε στο σήμερα της οικοδομικής δραστηριότητας – που επί της ουσίας έδειχνε για πρώτη φορά σημάδια ότι θα μπορούσε να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα – και της επιβάλλουμε ένα καθολικό «πάγωμα» για τα επόμενα, τουλάχιστον, δύο χρόνια. Είναι, μάλιστα, πλάνη να πιστεύουμε ότι το πλήγμα της απόφασης του ΣτΕ δεν θα αγγίξει τον προϋπολογισμό της χώρας καθώς επηρεάζει πάνω από 3 δισ. επενδύσεων που προγραμματίζονταν για το επόμενα 1-1,5 χρόνια, θέτοντας εν αμφιβόλω περίπου 14.500 οικοδομικές άδειες (νέες και αναθεωρήσεις) που εκδόθηκαν πριν την πρώτη απόφαση του ΣτΕ, καθώς ακυρώνεται στην πράξη, ένας οικοδομικός κανονισμός που υπάρχει εδώ και 13 χρόνια.
Δεν θα ήταν, λοιπόν, υπερβολή να μιλήσουμε για ένα εμβληματικό παράδειγμα μη εφαρμογής της ασφάλειας δικαίου στη χώρα. Παράλληλα, εντείνει την ανασφάλεια και το θέατρο του παραλόγου, που επικρατεί τελευταία στα θέματα δόμησης στη χώρα – με ευθύνη Δικαιοσύνης και Διοίκησης. Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό καθώς, με βάση την απόφαση, δεν θα μπορεί, για παράδειγμα, να ολοκληρωθεί μία οικοδομή που είναι στο στάδιο των χρωματισμών, αν έχει γίνει προσφυγή στο ΣτΕ μέχρι την 11/12/24, ενώ – σωστά – κάποιος που ξεκίνησε, έστω και τα σκαψίματα, μέχρι και την 11/12/24 θα μπορεί να ολοκληρώσει το έργο. Δηλαδή το χτισμένο θα πρέπει να γκρεμιστεί και αυτό που δεν έχει χτιστεί αλλά έχει ξεκινήσει δύο ημέρες πριν την απόφαση, στις 10/12, θα πρέπει να ολοκληρωθεί.
Και δυστυχώς το σήριαλ ανασφάλειας δεν τελειώνει εδώ. Εκκρεμούν και άλλες αποφάσεις του ΣτΕ για τον ΝΟΚ. Σε απάντηση που έδωσε με Δελτίο Τύπου (!!!) το Ανώτατο Δικαστήριο, αναφέρει ότι θα εξετάσει μελλοντικά και άλλα άρθρα του ΝΟΚ, όπως τα υπόγεια στις οικοδομές και οι θέσεις στάθμευσης, κρατώντας έτσι ομήρους πολίτες, επενδυτές και συνολικά όλη τη χώρα, αφού η οικοδομή αποτελεί βασικό πυλώνα της οικονομίας μας.
Επιπλέον πλήγμα που επιφέρει η αναδρομικότητα της απόφασης του ΣτΕ είναι η αίσθηση που δημιουργεί στον καθένα ότι έχει το δικαίωμα να προσφύγει και αν δικαιωθεί να ακυρώσει μία οικοδομική άδεια οποτεδήποτε, ακόμα και αν το οικοδόμημα ολοκληρώνεται, καθώς δεν υπάρχει πλέον μία σαφής κόκκινη γραμμή που να ορίζει συγκεκριμένη προθεσμία για το δικαίωμα προσφυγής. Ένα σπίτι, λοιπόν, που χτίστηκε με νόμιμη οικοδομική άδεια, η οποία εκδόθηκε από το κράτος, είναι δυνατόν μετά από προσφυγή να χαρακτηριστεί αυθαίρετο και ο πολίτης που έχει λάβει την άδεια νόμιμα, να κληθεί να πληρώσει και πρόστιμο. Έχουμε, λοιπόν, ένα παράδοξο, όπου το αλαλούμ το οποίο μέχρι σήμερα βλέπαμε στην εκτός σχεδίου δόμηση, να μεταφέρεται και στην εντός σχεδίου δόμηση.
Με την απόφαση του ΣτΕ, επομένως, δημιουργήθηκε μία διόλου κολακευτική εικόνα που σίγουρα δεν ταιριάζει σε ευρωπαϊκή χώρα. Πλέον, αν θέλουμε να επιστρέψουμε σε ένα πλαίσιο κοινής λογικής και να περιορίσουμε τη ζημία που έχει προκληθεί στο προφίλ της χώρας, πιστεύω ότι θα έπρεπε Δικαιοσύνη και Διοίκηση να αποφασίσουν ότι θα πρέπει να υλοποιηθούν όλες οι οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν μέχρι και την 11/12/2024 και η έκδοση των αδειών που έχουν προέγκριση μέχρι και την εν λόγω ημερομηνία, μέσω διαδικασίας που θα θεσπιστεί με Προεδρικό Διάταγμα.
Επίσης, ως ΤΕΕ ζητάμε να εκδοθούν οι άδειες που κατατέθηκαν με πλήρη φάκελο μέσω διαδικασίας που θα θεσπιστεί με ΠΔ καθώς και την υλοποίηση των αδειών που έχουν προσβληθεί αλλά έχουν ξεκινήσει οι εργασίες μέχρι και την 11/12/2024. Να γίνει δηλαδή το αυτονόητο: εφόσον η Δικαιοσύνη κρίνει ξαφνικά, μετά από 12 χρόνια εφαρμογής, έναν νόμο ως αντισυνταγματικό, τότε η αντισυνταγματικότητα των διατάξεων να εφαρμόζεται από τη στιγμή που η δικαιοσύνη δημοσιοποίησε την κρίση της.
Έχουμε ανάγκη για νέα κτίρια και ανακαινίσεις με περιβαλλοντικούς στόχους και οικονομική απόδοση, με νέο ΝΟΚ
Όσο για την επόμενη ημέρα και το πώς θα προχωρήσουμε από εδώ και πέρα, που είναι και το κρίσιμο, θεωρώ ότι θα πρέπει να θεσπιστεί με Προεδρικό Διάταγμα, το συντομότερο δυνατόν, νέος απλοποιημένος οικοδομικός κανονισμός βασισμένος στον όγκο, με βασικά στοιχεία το κέλυφος του κτιρίου, το ύψος, τις υποχρεωτικές αποστάσεις από τα όρια και τη φύτευση. Χρειαζόμαστε, άμεσα, νέα περιβαλλοντικά και ενεργειακά κίνητρα σε όλη τη χώρα καθώς η προστασία του περιβάλλοντος είναι η πρώτη προτεραιότητα.
Θέλω να βλέπω πάντα μπροστά μου τη λύση και όχι το αδιέξοδο και για αυτό το τελικό μήνυμα θα πρέπει αν έχει μέσα του και κάποια αισιοδοξία. Είμαι βέβαιος ότι αν όλοι μας φύγουμε από τη θεωρία και εξετάσουμε τα πραγματικά δεδομένα για τη δόμηση, έχοντας αναφορά και αφετηρία συγκεκριμένα αδιαμφισβήτητα στοιχεία για την παλαιότητα του κτιριακού αποθέματος και τις συνέπειες που έχει αυτή σε περιβάλλον και ασφάλεια, θα καταφέρουμε να συμφωνήσουμε. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ότι τα κτίριά μας πρέπει να ανανεωθούν με περιβαλλοντικούς, ενεργειακούς και ρεαλιστικούς, οικονομικούς, όρους. Θα πρέπει να βάλουμε στο τραπέζι δύο σημαντικά στοιχεία. Αφενός ότι περίπου 70% των κτιρίων είναι χτισμένα πριν από το 1985, γεγονός που σημαίνει ότι τίθεται ένα ζήτημα αντισεισμικής ασφάλειας, καθώς δεν είναι στο επίπεδο που θέλουμε και θα έπρεπε να είναι. Αφετέρου ότι, το 65% περίπου από τα κτίρια μας, που είναι προ του 1980, παράγουν από 10 έως και 30 φορές περισσότερους ρύπους σε σχέση με ένα σύγχρονο και περιβαλλοντικά σωστά κατασκευασμένο κτίριο. Και επιπλέον να αναλογιστούμε ότι με την έλλειψη δημόσιων χώρων στις ελληνικές πόλεις, η αύξηση του πρασίνου και η μείωση της θερμοκρασίας έχει, ως δύσκολη εξίσωση, μία λύση: τις πράσινες επενδύσεις στα κτίρια. Το κτιριακό απόθεμα που διαθέτουμε θα πρέπει σταδιακά να ανανεωθεί, αν θέλουμε να είναι βιώσιμο για τις επόμενες γενιές και ασφαλές. Και τα κτίριά μας θα πρέπει να τα κατασκευάζουμε με όρους απλούς.
Όταν κάνουμε απλό τον οικοδομικό κανονισμό και επί της ουσίας υπολογίζουμε τον όγκο που θέλουμε να έχει το κτίριο, ο οποίος είναι και αυτός που επηρεάζει ουσιαστικά τους γείτονες, την κοινωνία, την πόλη, θα μπορεί και ο αρχιτέκτονας και ο πολιτικός μηχανικός να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα και πιο ελεύθερα. Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι τον επόμενο χρόνο, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ουσιαστικά να αποκτήσουμε έναν Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, πολύ πιο απλό, που η εφαρμογή του να ελέγχεται εύκολα και να διαπνέεται από βασικούς κανόνες.
Πρέπει όλες οι πλευρές να αγκαλιάσουν τον ρεαλισμό και ο καθένας μας, με βάση τα πραγματικά δεδομένα, να συμμετέχει στον διάλογο και να καταθέσει την άποψή του. Τώρα, όχι σε ένα απροσδιόριστο μέλλον. Αν γίνει αυτό είμαι σίγουρος ότι θα βρούμε κοινό τόπο και θα συμφωνήσουμε.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_143 της ΠΕΣΕΔΕ
Αφιέρωμα: ΝΟΚ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
