Υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας: Νέες διατάξεις για διαμεσολάβηση και διαιτησία, αλλά όχι ειδικό δικαστήριο συμβάσεων

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_121 της ΠΕΣΕΔΕ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΣΤΟ «Εργοληπτικόν Βήμα»

Την επικείμενη ένταξη νέων διατάξεων στο εθνικό δίκαιο, στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των μορφών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση και η διαιτησία, προαναγγέλλει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Εργοληπτικόν Βήμα» ο Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Κώστας Τσιάρας. Ταυτόχρονα αποκλείει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο σύστασης ενός ειδικού δικαστηρίου για τις δημόσιες συμβάσεις, τονίζοντας την επάρκεια της αρμοδιότητας ΣτΕ και Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο συγκεκριμένο πεδίο.

Κύριε Υπουργέ, η Δικαιοσύνη αποτελεί βασικό πυλώνα της Πολιτείας και ο τρόπος λειτουργίας της επηρεάζει, εκτός των άλλων,  σε σημαντικό βαθμό την επιβίωση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των πολιτών. Σήμερα, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι η δικαιοσύνη μοιάζει να είναι μία Δημόσια Υπηρεσία σε κρίση και συχνά εγείρονται ερωτηματικά για την ποιότητα των υπηρεσιών της. Πώς προτίθεστε να βελτιώσετε την εικόνα αυτή ; Ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει κατά την δική Σας θητεία στο Υπουργείο;

Δεν θα συμφωνήσω πως το δικαστικό σύστημα λειτουργεί ως δημόσια υπηρεσία. Αντιθέτως, το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης αποτελεί ένα ξεχωριστό πυλώνα του πολιτεύματος, πάνω στον οποίο εδράζεται το Κράτος Δικαίου και εν τέλει ολόκληρη η δημοκρατία μας. Από το ίδιο το Σύνταγμα οι Έλληνες δικαστές ασκούν τα καθήκοντά τους με προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία. Προφανώς, σε αυτό το σύστημα υπάρχουν και αδυναμίες, κυρίως ως προς τον χρόνο απονομής της δικαιοσύνης. Αυτός είναι ο ρόλος της Πολιτείας. Να εντοπίζει δηλαδή τις αστοχίες του συστήματος και να τις θεραπεύει, λαμβάνοντας τις κατάλληλες νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Υπάρχει η άποψη ότι « η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης ισοδυναμεί με άρνηση απονομής δικαιοσύνης» και ότι «η ποιοτική και γρήγορη απονομή δικαιοσύνης αποτελεί προϋπόθεση ανάπτυξης». Την τελευταία εικοσαετία έγιναν πολλές νομοθετικές παρεμβάσεις με στόχο την επιτάχυνση της δικαιοσύνης,  δυστυχώς, όμως, όλες οι προσπάθειες μεταρρύθμισης δεν έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα και συνεχίζει η καθυστέρηση απονομής δικαιοσύνης να αποτελεί την μεγαλύτερη δυσλειτουργία του κράτους δικαίου. Ποια είναι η δική Σας πολιτική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου και κατά πόσο είναι δυνατό αυτό να γίνει σε μία υπουργική θητεία;

Έχετε δίκιο. Οι τελευταίες μελέτες που επικαλείται άλλωστε στις Εκθέσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συγκλίνουν στην άποψη πως η δικαιοσύνη μπορεί να είναι μοχλός για την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών μεγέθυνσης και όχι τροχοπέδη. Συμφωνώ πως οι παρεμβάσεις των τελευταίων ετών δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν τον τεράστιο όγκο των εκκρεμοτήτων στην ελληνική δικαιοσύνη. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι καθυστερήσεις η κυβέρνηση δίνει έναν διμέτωπο αγώνα. Αφενός, με την επίσπευση εκδίκασης των υποθέσεων με αναπτυξιακό χαρακτήρα. Αφετέρου με την προσπάθεια μείωσης των υποθέσεων που εισάγονται στο σύστημα, χωρίς όμως να παρακωλύεται η πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Στην πρώτη κατεύθυνση, έχουμε αναλάβει σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες όπως ο ν. 4700/2020 για τη σύσταση ειδικών τμημάτων στα μεγάλα πρωτοδικεία και εφετεία της χώρας, που αναλαμβάνουν την εκδίκαση υποθέσεων με έντονο αναπτυξιακό αποτύπωμα. Ως προς τη μείωση του όγκου που εισάγεται προς κρίση στους δικαστές, η κυβέρνηση έχει νομοθετήσει ένα ευέλικτο πλαίσιο για την εξωδικαστική επίλυση αστικών και εμπορικών διαφορών με το ν. 4640/2019 για τον νέο θεσμό της διαμεσολάβησης.

Με τον Ν4412/2016 ιδρύθηκε η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, η οποία προς το παρόν φαίνεται να ανταποκρίνεται στο ρόλο που της έχει αναθέσει ο Νομοθέτης. Παραμένει όμως εδώ και τέσσερα χρόνια σε εκκρεμότητα η διοικητική επίλυση των συμβατικών διαφορών. Με τον ισχύοντα Νόμο καταργείται  κατ’ αποτέλεσμα και κατ’ ουσίαν στην πράξη, το προφανές σε κράτος δικαίου δικαίωμα του Αναδόχου να διεκδικεί τη διοικητική επίλυση των διαφορών που ανακύπτουν στο στάδιο εκτέλεσης μιας σύμβασης. Για ποιο λόγο καθυστερεί η κάλυψη του κενού αυτού και ποιες είναι οι προθέσεις του Υπουργείου ως προς την αντιμετώπισή του;

Το συνολικό πλαίσιο του Ν. 4412/2016 τελεί υπό αναμόρφωση, τόσο ως προς το προσυμβατικό στάδιο, όσο και προς το σκέλος της εκτέλεσης των συμβάσεων. Ως εκ τούτου, κάθε δυσλειτουργία που ανέκυψε κατά το χρόνο εφαρμογής του ν. 4412/2016 αναμένεται να επιλυθεί με τον βέλτιστο για όλα τα μέρη τρόπο.

Μία από τις βασικές εξαγγελίες της κυβέρνησης ήταν η δημιουργία ειδικών δικαστηρίων για να προχωρούν ταχύτερα οι υποθέσεις που αφορούν μεταξύ άλλων και σε επενδύσεις. Υπό αυτό το πρίσμα υπάρχουν σκέψεις για δημιουργία ειδικού δικαστηρίου που θα εξετάζονται οι υποθέσεις που αφορούν τις Δημόσιες Συμβάσεις και εάν όχι για ποιους λόγους;

Όπως γνωρίζετε,  τόσο το Ελεγκτικό Συνέδριο και το Συμβούλιο τη Επικρατείας, όσο και τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια έχουν την πλήρη αρμοδιότητα για τον έλεγχο των Δημοσίων Συμβάσεων. Η πρόταση για τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου για τον έλεγχο των δημόσιων συμβάσεων δεν υπάρχει στο τραπέζι.

Ποια είναι η άποψή Σας για εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφωνιών όπως η διαμεσολάβηση και η διαιτησία; Τι πραγματικά μπορούμε να περιμένουμε από τη λειτουργία αυτών;

Η κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στις εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης των διαφορών, καθώς εξασφαλίζουν έναν εύκολο, γρήγορο και χωρίς κόστος τρόπο για την επίλυση διαφορών που δεν είναι απαραίτητη η δικαστική κρίση. Ο Ν. 4440/2020 είναι το πρώτο βήμα που κάνουμε για την εμπέδωση μιας διαφορετικής κουλτούρας στην επίλυση διαφορών. Μια κουλτούρα η οποία διευκολύνει τις οικονομικές σχέσεις και επιτρέπει στην επιχειρηματικότητα να απεμπλακεί από τις χρονοβόρες και κοστοβόρες δικαστικές διαδικασίες. Σε αυτή την κατεύθυνση αναλαμβάνουμε πρόσθετες πρωτοβουλίες. Ήδη, η αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στη σχετική οδηγία της ΕΕ για τη διεθνή διαιτησία έχει καταθέσει το πόρισμά της και στο αμέσως προσεχές διάστημα οι νέες διατάξεις θα ενσωματωθούν στο εθνικό δίκαιο.

Τέλος, ποιος είναι ο σχεδιασμός Σας για την αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού προβλήματος των Υποδομών στη Δικαιοσύνη;

Η έλλειψη ασφαλών και αξιοπρεπών υποδομών στη δικαιοσύνη αποτελεί ίσως ένα από τα πιο κρίσιμα προβλήματα. Οι εικόνες των δικαστικών κτηρίων, όπως είναι σήμερα, δυστυχώς δεν περιποιούν τιμή για ένα Κράτος ευρωπαϊκό και σύγχρονο. για την εκπόνηση ενός πολυετούς κτηριολογικού προγράμματος για τη Δικαιοσύνη, έχουμε αναπτύξει μια τακτική συνεργασία με την Κτ.Υπ. ΑΕ, την αρμόδια Εταιρεία του Δημοσίου. Παράλληλα, υλοποιούμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών και έχουμε ενεργοποιήσει σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως οι συμπράξεις του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα για τη χρηματοδότηση της ανέγερσης νέων δικαστικών μεγάρων στην Έδεσσα και το Ηράκλειο. Περαιτέρω, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης έχουμε καταθέσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για την ενίσχυση των υποδομών της δικαιοσύνης, το οποίο αναμένεται να αλλάξει το τοπίο των υποδομών των δικαστικών υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια.