ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΈΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_126 της ΠΕΣΕΔΕ
Είναι χρήσιμο να διαχωρίσουμε την φυσική καταστροφή από το φυσικό φαινόμενο. Η διευκρίνιση της έννοιας του φυσικού φαινομένου από την έννοια της φυσικής καταστροφής θα τοποθετήσει την αντιμετώπιση των θεομηνιών σε αντικειμενικότερη και ουσιαστικότερη βάση. Είναι πιθανό, χωρίς όμως να συμβαίνει πάντα, τα φυσικά φαινόμενα του πλανήτη μας, όπως σεισμοί, τυφώνες πλημμύρες κ.ά., να δημιουργήσουν καταστροφές σε κοινότητες των ανθρώπων. Ένα φυσικό γεγονός χαρακτηρίζεται ως φυσική καταστροφή εφόσον βλάψει τους ίδιους τους ανθρώπους αλλά και τις περιουσίες που έχουν δημιουργήσει. Ήδη από το 1992, ο ΟΗΕ έδωσε το ορισμό των φυσικών καταστροφών βασιζόμενος ακριβώς σε αυτόν τον διαχωρισμό. Θεώρησε ότι : «φυσικές καταστροφές είναι οι σοβαρές διαταραχές στην λειτουργία της κοινωνίας, οι οποίες προκαλούν εκτεταμένες ανθρώπινες, υλικές ή περιβαλλοντικές απώλειες που υπερβαίνουν την ικανότητα της κοινωνίας να τις αντιμετωπίζουν με ίδιους πόρους».
Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε τα φυσικά φαινόμενα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε τις καταστροφές που προκαλούν στην ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα. Η ανθρώπινη ζωή και δραστηριότητα θα πρέπει να προσαρμοσθεί στην λειτουργία της φύσης και να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία και την επιστήμη ώστε να προστατευθεί. Είναι γεγονός ότι απαιτείται ο επανασχεδιασμός όλων των διαδικασιών αντιμετώπισης των συνεπειών των φυσικών φαινομένων, με επίκεντρο τις καινοτόμες και αποτελεσματικές δράσεις.
Η εκπαίδευση, όλων ανεξαιρέτως των πολιτών, είναι ένας σημαντικός παράγοντας που θα φέρει μετρήσιμα αποτελέσματα στην διαχείριση αυτών των κρίσεων. Δωρεάν κοινωνικά προγράμματα επιμόρφωσης σχετικά με τις έννοιες και τα είδη καταστροφών, θα βοηθούσαν στη θωράκιση και ενημέρωση του πληθυσμού για την αντιμετώπισή τους. Η συνεργασία φορέων και πληθυσμού σε ασκήσεις ετοιμότητας και μία κοινή πρακτική εκπαίδευση θα ανέβαζε το επίπεδο αντιμετώπισης σε όλα τα στάδια των καταστροφών, προ πάντων με γνώμονα τον άνθρωπο.
Οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές έδειξαν ότι η λέξη κλειδί για την αντιμετώπισή τους είναι η «πρόληψη» των συνεπειών. Το μέγεθος της καταστροφής, οικονομικής, περιβαλλοντικής, κοινωνικής κλπ, βρίσκεται σε ευθεία και σε απόλυτη συνάρτηση με το επίπεδο της πρόληψης. Επίσης, έχουμε όλοι αντιληφθεί τον σημαντικό ρόλο που παίζει η ατομική συνεισφορά στην πρόληψη και στην διαχείριση των καταστροφών. Η αξία της «πρόληψης» αλλά και της «ιδίας» συμμετοχής και ευθύνης έχει ωριμάσει πλέον στη σκέψη των πολιτών ως απαραίτητο εργαλείο των διαδικασιών για την αντιμετώπιση των θεομηνιών.
Έχουμε διαπιστώσει, πλέον στην πράξη, ότι η βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης μεταφράζεται σε σημαντική μείωση της θνητότητας και των συνολικών συνεπειών. Ο σωστός συντονισμός και η συνεργασία του συνόλου των δημοσίων υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων θα φέρει καλύτερα αποτελέσματα στην διαχείριση των φυσικών καταστροφών. Σημαντική συνεισφορά θα φέρει η καταγραφή όλων των κρίσιμων υποδομών της χώρας μας, η κατηγοριοποίησή τους με κριτήριο την τρωτότητά τους και η κατά το δυνατόν συντήρηση και θωράκιση τους. Τέλος, είναι επιτακτικός ο σχεδιασμός και η υλοποίηση νέων έργων υποδομής που θα αυξήσουν την ανθεκτικότητά μας απέναντι στην φύση.
Ο πιο κρίσιμος όμως παράγοντας, για ακόμη μία φορά, διαπιστώνουμε ότι είναι η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου, είτε προς την κατεύθυνση της πρόληψης είτε προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης. Η «αυθαίρετη» συμπεριφορά της ανθρώπινης δραστηριότητας οδηγεί σε μεγέθυνση των συνεπειών. Υπάρχει, πλέον, μία νέα πραγματικότητα όπου η εμφάνιση ακραίων γεγονότων είναι συχνότερη και με μεγαλύτερη ένταση, με τεράστιες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η θεσμοθέτηση νέων μέτρων που θα έχουν ως στόχο την ενίσχυση της πρόληψης, όπως νέο Πλαίσιο της Πολιτικής Προστασίας, νέοι Τεχνικοί Κανονισμοί αντιπλημμυρικής, αντιπυρικής και αντισεισμικής προστασίας, η μη νομιμοποίηση αυθαιρέτων κτισμάτων κ. ά., και η αυστηρή τήρησή τους από όλους ανεξαιρέτως, θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της χώρας μας στην αντιμετώπιση των θεομηνιών και θα μειώσει σημαντικά το οικονομικό αντίκτυπο.
Οι φυσικές καταστροφές αποτελούσαν και θα αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων και των κοινωνιών τους. Λόγω του πολύπλοκου χαρακτήρα τους και του τεράστιου αντίκτυπου που έχουν, είναι σίγουρο ότι θα μας δοκιμάσουν ξανά και ξανά στο άμεσο μέλλον. Η ρήση του Μπένζαμιν Φράνκλιν «Αποτυγχάνοντας να ετοιμαστείς, ετοιμάζεσαι να αποτύχεις», πρέπει να είναι ο κεντρικός άξονας του σχεδιασμού για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, εάν θέλουμε να δούμε την χώρα μας να θωρακίζεται απέναντί τους.
