Τρίζουν Αναθέσεις Δημοσίων Έργων με….ΑΕΡΑ ΕΥΡΩΠΗΣ
πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_112 της ΠΕΣΕΔΕ
Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου σχετικά με την δυνατότητα κατασκευαστικών εταιριών, καταδικασμένων για συμμετοχή σε καρτέλ, να συμμετέχουν σε μειοδοτικούς διαγωνισμούς για αναθέσεις δημοσίων έργων απειλεί να αλλάξει ολόκληρο το σκηνικό τόσο σε υφιστάμενες διαδικασίες όσο και σε μελλοντικές.
Έντονες αναταράξεις στον κατασκευαστικό κλάδο, όσον αφορά την ανάθεση δημοσίων έργων, έχει προκαλέσει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που δημοσιοποιήθηκε στις 24 Οκτωβρίου, και η οποία αναφέρει ότι όσες εταιρείες έχουν συμμετάσχει αποδεδειγμένα σε καρτέλ -συμπράξεις για τη στρέβλωση του ανταγωνισμού- υπάρχει πιθανότητα να αποκλείονται από όλους τους διαγωνισμούς δημοσίων έργων, για διάστημα τουλάχιστον τριών ετών.
Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι εταιρείες που έχουν παραδεχτεί στην Επιτροπή Ανταγωνισμού την εμπλοκή τους σε υποθέσεις καρτέλ και έχουν αποδεχτεί το σχετικό πρόστιμο θα μπορούν να διεκδικούν νέες συμβάσεις μόνο στην περίπτωση που μπορούν να αποδείξουν εμπράκτως ότι έχουν λάβει επαρκή μέτρα προκειμένου να μην επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα. Τα μέτρα προσδιορίζονται ως εξής:
- ενεργός συνδρομή στην έρευνα των κατά τόπους Επιτροπών Ανταγωνισμού
- η αποδοχή και η έγκαιρη πληρωμή των σχετικών προστίμων
- αποζημίωση της αναθέτουσας Αρχής –στην προκειμένη περίπτωση του Υπουργείου Υποδομών- για τις ζημίες που υπέστη λόγω στρέβλωσης του ανταγωνισμού
- καθώς και μια σειρά άλλων μέτρων, τεχνικού και οργανωτικού χαρακτήρα, όπως είναι:
- η διακοπή της συνεργασίας με πρόσωπα ή οργανισμούς που εμπλέκονται στην παράνομη συμπεριφορά
- λήψη κατάλληλων μέτρων που θα αφορούν την αναδιοργάνωση προσωπικού
- εφαρμογή συστημάτων υποβολής εκθέσεων και ελέγχου
- δημιουργία δομής εσωτερικού ελέγχου για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης και τέλος
- έγκριση εσωτερικών κανόνων ευθύνης και αποζημίωσης.
Αυτό ωστόσο που αναμένεται να προκαλέσει αναταράξεις είναι το γεγονός ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει και αναδρομικές παρενέργειες, καθώς καθορίζει ότι η περίοδος αποκλεισμού θα υπολογίζεται με βάση τη δημοσίευση της απόφασης, είτε του δικαστηρίου είτε της αρμόδιας Επιτροπής Ανταγωνισμού, κι όχι με εκείνη της τέλεσης του αδικήματος για το οποίο καταδικάστηκαν οι εταιρίες, που στην προκειμένη περίπτωση είναι πάνω από πέντε χρόνια, και έχουν παραγραφεί. Όσον αφορά το καρτέλ των κατασκευών στην Ελλάδα, η ημερομηνία αυτή είναι ο Σεπτέμβριος του 2017, όταν δημοσιεύθηκε στο σχετικό ΦΕΚ η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, βάσει της οποίας οι περισσότερες εταιρείες της ανώτατης εργοληπτικής τάξης, της 7ης, αποδέχθηκαν όσα τους καταλογίζονταν και συναίνεσαν στην καταβολή των σχετικών προστίμων.
Αν λοιπόν, με βάση όσα πλέον απαιτεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οι αναθέτουσες αρχές δεν λάβουν επαρκείς αποδείξεις ότι έχουν εφαρμοστεί όλα τα απαιτούμενα μέτρα από τις εταιρείες που διεκδικούν τα έργα, ακόμα στην περίπτωση που έχει προχωρήσει η διαδικασία ανάθεσης των σχετικών έργων, θα είναι δυνατόν να αποκλειστούν οι μειοδότες, σε μια πιθανή προσφυγή από ανταγωνιστικές εταιρείες, ακόμα και για διαγωνισμούς που έχουν τελεσφορήσει.
Με τα νέα λοιπόν δεδομένα ίσως τεθεί ζήτημα για τη συμμετοχή συγκεκριμένων ομίλων της 7ης τάξης σε μεγάλους διαγωνισμούς όπως του Μετρό της Αθήνας (Γραμμή 4), του BOAK, της Υποθαλάσσιας Ζεύξης Σαλαμίνας, μια σειράς σιδηροδρομικών έργων κ.ά.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός –που ίσως θεωρηθεί και πρόδρομος εξελίξεων- η προδικαστική προσφυγή που κατέθεσε κατά της αναθέτουσας αρχής, δηλ. του Υπουργείου Υποδομών- η Κοινοπραξία Μηχανική – GD Infrastrutture, η οποία ως δεύτερος μειοδότης, στο έργο της Αμβρακίας Οδού, ζήτησε την ακύρωση της απόφασης ανακήρυξης ως προσωρινού αναδόχου της Κοινοπραξίας AKTΩP-TEPNA, επειδή η τελευταία στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Σύμβασης που υποβάλλεται σε όλους τους διαγωνισμούς, έδωσε αρνητική απάντηση στο ερώτημα εάν οι εταιρίες-μέλη της έχουν συμμετάσχει στο παρελθόν σε καρτέλ.
H Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών με απόφαση της (A485/2018), η οποία δημοσιεύτηκε την 1η Νοεμβρίου, έκανε αρχικά δεκτό το αίτημα λήψης προσωρινών μέτρων και ανέστειλε την πρόοδο της διαγωνιστικής διαδικασίας και του σταδίου της κατακύρωσης, βασιζόμενη στην πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που αναδεικνύει σε λόγο αποκλεισμού τη μη ακριβή δήλωση στο συγκεκριμένο ερώτημα, δημιουργώντας ένα δεδικασμένο – οδηγό για τη λήψη της οριστικής απόφασης.
Από τη μεριά τους οι εταιρίες που εμπλέκονται στην υπόθεση των καρτέλ αποφεύγουν να πάρουν ανοιχτά θέση διαμηνύοντας ωστόσο ότι δεν ανησυχούν καθώς τόσο από την ελληνική νομοθεσία όσο και από την Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι ξεκάθαρο ότι η υπαγωγή στη διαδικασία διευθέτησης απαλλάσσει τις εταιρίες από τυχόν κυρώσεις, καθώς σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχε νόημα η διαδικασία διευθέτησης και θυμίζουν με νόημα την αρνητική γνωμοδότηση όσον αφορά την Αττικό Μετρό επί της προσφυγής της MEKTA για τη γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που αποτελεί αφενός ερμηνεία της οδηγίας 2014/25 EE (σύναψη δημοσίων συμβάσεων) και αφετέρου νομολογία με την έννοια της νομολογίας και για τα ελληνικά δικαστήρια και για το κράτος πλέον, προέκυψε μετά την προσφυγή της γερμανικής εταιρίας αναθέτουσας αρχής εναντίον της γερμανικής εταιρίας κατασκευής σιδηροτροχιών Vossloh Laeis GmbH που αποκλείστηκε από διαγωνισμό λόγω της συμμετοχής της σε καρτέλ.
