πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_121 της ΠΕΣΕΔΕ
Σκέψεις για τη Νομοθέτηση με Στόχευση και Φιλοσοφία
Αργύρης Πλέσιας π.μ. πρόεδρος ΣΜΕ
Το Σύστημα Παραγωγής Δημοσίων Έργων (ΣΠΔΕ), είναι φανερό ότι παρουσιάζει πολλαπλά προβλήματα και αστοχίες με αποτέλεσμα να μην εξελίσσεται σε ένα ισχυρό εργαλείο για την ανάπτυξη της χώρας, αποτελώντας πολλές φορές τροχοπέδη στην διαχείριση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.).
Η αναζήτηση την τελευταία χρονική περίοδο άλλων μορφών και διαδικασιών για την υλοποίηση υποδομών (ΣΔΙΤ, παραχωρήσεις κ.λπ.) τεκμηριώνει την ύπαρξη του προβλήματος. Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο στην περιφέρεια της χώρας (ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού), όπου η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για το μέγεθος των δράσεων που υλοποιούν οι περιφερειακοί φορείς, καταλήγει σε αδιέξοδα.
Επισημαίνεται ότι στην παρούσα φάση, δεν υφίστανται οι μειώσεις του Π.Δ.Ε. που χαρακτήρισαν την αρχή της δεκαετίας, με τις συνεχείς περικοπές του. Το αναμενόμενο σενάριο, θα ήταν η ισχυρή επιτάχυνση της παραγωγής δημοσίων έργων και η συμβολή τους στην ανάπτυξη της χώρας, σενάριο το οποίο δυστυχώς δεν επαληθεύεται. Η διαπίστωση αυτή θα πρέπει να ερμηνευθεί από τις πολιτικές ηγεσίες, ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα.
Η συνήθης πρακτική των τελευταίων χρόνων, της νομοθέτησης με εξωγενείς δεσμεύσεις, με έλλειψη ουσιαστικής διαβούλευσης με τους χρήστες, με επίκληση του ευρωπαϊκού δικαίου χωρίς τις απαιτούμενες προσαρμογές, με προσθήκες τροποποιήσεων σε άσχετα νομοθετήματα κορμού, με ουσιαστική κατάργηση των αιτιολογικών εκθέσεων και η γενικότερη παραβίαση αρχών καλής νομοθέτησης, έχει αποδώσει τους καρπούς της, οι οποίοι είναι ορατοί σε μεγάλο τμήμα της κοινωνίας. Ο νόμος 4412/16 με τα 370 άρθρα του και τα παραρτήματα, με τις πάνω από 400 τροποποιήσεις του, με την χαώδη διαδικασία ιχνηλάτησής του μέσω πολλαπλών παραπομπών, οι οποίες κατά γενική ομολογία των χρηστών δεν είναι δυνατόν να παρακολουθηθούν, με σημειακές αλλαγές και ανάγκες προσθέτων διευκρινήσεων και ερμηνειών, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της προβληματικής θεσμοθέτησης που επισημάνθηκε παραπάνω. Το διαδικαστικό νομοτεχνικό πρόβλημα, συμπληρώνεται, όπως φαίνεται κατά την εφαρμογή του με πολλαπλές αστοχίες προσέγγισης στην επίλυση θεμάτων. Το θεσμικό πλαίσιο περί δημοσίων συμβάσεων, ρυθμίζει το Σ.Π.Δ.Ε. και κατά συνέπεια αποτελεί μία βασική αιτία της κατάστασής του.
Η σύνταξη του ν.4412/16, επιλέχθηκε να συμπεριλάβει τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες του 2014 τις δημόσιες συμβάσεις, με διαφορετικές διοικητικές αρχές (Υποδομών – Μεταφορών, Ανάπτυξης):
- ΧΩΡΙΣ να αναλύσει το υφιστάμενο τεχνικό δυναμικό της χώρας, τόσο ως προς τους Οικονομικούς Φορείς (Ο.Φ.), όσο και ως προς τις δημόσιες υπηρεσίες
- ΧΩΡΙΣ διάλογο και ουσιαστική διαβούλευση με τους χρήστες
- ΧΩΡΙΣ κυρίως χωρίς καμία προσπάθεια προσαρμογής του νομοθετήματος στην κλίμακα της χώρας
Επισημαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία αναγνωρίζοντας το ”βαρύ διαδικαστικό πλαίσιο” με στόχο να διαχειριστεί συμβάσεις υψηλού κόστους, προέβλεψε διέξοδο για “μικρές” συμβάσεις, την δυνατότητα εφαρμογής απλούστερου και πιο ευέλικτου πλαισίου (εθνικό πλαίσιο). Οι συντάκτες του ν.4412/2016, δεν χρησιμοποίησαν την «προτροπή» της Οδηγίας διατηρώντας ουσιαστικά το ίδιο θεσμικό πλαίσιο για συμβάσεις οποιουδήποτε ύψους, μειώνοντας μόνο την απαιτούμενη διάρκεια δημοσιεύσεως. Με την επιλογή που έγινε «επιτυγχάνεται» η διατήρηση του ίδιου κόστους διοίκησης – διαχείρισης σε όλες τις συμβάσεις ανεξαρτήτως του ύψους αυτών. Η επιλογή αυτή, έχει αποδειχθεί άστοχη οικονομικά και χρονικά.
Από τα επίσημα στοιχεία της ΕΑΑΔΗΣΥ για το χρονικό διάστημα 2017 – 2019 (εφαρμογή του ν.4412/16) έχει συνταχθεί ο κατωτέρω πίνακας.
Από την εξέταση του πίνακα προκύπτει ότι η μέση αξία συμβάσεων μελετών είναι περί τις 55.000€ και έργων περί τις 160.000€. Επισημαίνεται ότι το όριο υποχρεωτικής εφαρμογής των οδηγιών της Ε.Ε. είναι 210.000€ και 5.000.000€ αντίστοιχα.
Συμπερασματικά θεωρείται ότι:
- Για την ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ και για το ΜΕΓΕΘΟΣ των συμβάσεων, το θεσμικό πλαίσιο που έχει επιλεχθεί είναι αναντίστοιχο, καθώς το συντριπτικό ποσοστό (άνω του 85%), θα μπορούσε να διοικηθεί με πολύ πιο ευέλικτο σύστημα.
- Μεγαλύτερης εκτάσεως είναι το πρόβλημα στους Περιφερειακούς Φορείς, στους οποίους το ποσοστό των συμβάσεων κάτω των ορίων πλησιάζει στο 95%.
Πρακτικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι γίνεται μία προσπάθεια, η χώρα να παράγει Δημόσια έργα ως να ήθελε να επιδιορθώσει ένα ρολόι με την χρήση ενός τσεκουριού.
Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου δεν είναι δυνατή η ανάπτυξη των προβλημάτων που έχουν προκληθεί στο ΣΠΔΕ. από την εισαγωγή του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου. Επιγραμματικές προτάσεις που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την υπάρχουσα κατάσταση:
- ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εθνικού Νομοθετικού Πλαισίου για τις συμβάσεις κάτω των ορίων, με στόχο την δημιουργία ευέλικτων και ταχύτερων διαδικασιών.
- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ θέματος υψηλών εκπτώσεων με επιτάχυνση των διαδικασιών προκηρύξεων και ανάθεσης των συμβάσεων και αύξηση των διατιθέμενων πόρων. Οι παρεμβάσεις που σχεδιάζονται με αύξηση εγγυοδοσίας και εισαγωγή πρόσθετων ελέγχων αποτελούν μέτρα μεσοπρόθεσμης απόδοσης με αβέβαιη αποτελεσματικότητα και άγνωστο κόστος για του Ο.Φ.
- ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ του Π.Δ.71 περί μητρώων και του πρωτογενούς δικαίου (ν.4472/2017)
Γράφοντας τις παραπάνω γραμμές, ανακοινώθηκε η έναρξη της δεκαπενθήμερης διαβούλευσης για τον νόμο που τροποποιεί εκ νέου τον ν.4412/16, με πολλές βελτιώσεις σε επιμέρους θέματα, ιδιαίτερα στην ιχνηλάτηση με αναδιατύπωση των άρθρων, διατηρώντας όμως την ίδια φιλοσοφία αντιμετώπισης δράσεων ανεξαρτήτως του μεγέθους αυτών. Η φιλοσοφία που δομήθηκε ο νόμος είχε σαν αποτέλεσμα οι διαδικασίες διαχείρισης – διοίκησης των συμβάσεων να κοστίζουν περισσότερο από τα παραγόμενα αποτελέσματα (μελέτη ΠΑΜΑΚ) και δυστυχώς με τις τροποποιήσεις δεν φαίνεται να αλλάζει αυτή.
