Προς μία νέα κρίση ισχυρότερη & μεγαλύτερης διάρκειας από το 1929
Ο Κωνσταντίνος Σταματόγιαννης, Οικονομοτεχνικός Σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ, Οικονομικός Αναλυτής – Διπλ. Οικονομολόγος–Μηχ/γος Μηχ/κός παρουσιάζει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_135 τις οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο υποστηρίζοντας πως οδηγούμαστε προς έναν νέο και έντονο κύκλο οικονομικής κρίσης που θα οδηγήσει σε μεγάλη πτώση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ – ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ
Η υποχρεωτική διάσωση του συνόλου των Τραπεζών το 2008-09, καθώς και η αρνητική εξέλιξη των εσόδων των κρατικών προϋπολογισμών λόγω ύφεσης οδήγησε σε ανάληψη υποχρεώσεων από κράτη με συνεπαγόμενη άνοδο ελλειμμάτων και Δημοσίου Χρέους που οδηγεί σε αύξηση επιβάρυνσης τόκων των επόμενων κρατικών προϋπολογισμών. Η αντιμετώπιση της κρίσης/αναθέρμανση των οικονομιών μετά την κρίση του 2008 με μηδενισμό των επιτοκίων και χαλαρή νομισματική πολιτική, με διόγκωση του Δημοσίου χρέους και των ισολογισμών των Κεντρικών Τραπεζών Quantitative Easing (QE) οδήγησε σε νέα εξωπραγματική άνοδο στοιχείων ενεργητικού/εικονική πραγματικότητα σε πολλούς τομείς, καθότι η υπερβάλλουσα ρευστότητα οδηγήθηκε σε κερδοσκοπικές τοποθετήσεις λόγω ανυπαρξίας ζήτησης πιστώσεων στην πραγματική οικονομία. Βραχυπρόθεσμο όφελος αποτελεί η βελτίωση αποτιμήσεων του χρηματοοικονομικού κλάδου και στην συνέχεια των χρηματιστηριακών αξιών και συνεπώς και των ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ, εκ της συνεισφοράς των κερδών, με αποτέλεσμα να βρισκόμαστε σε ένα πολύ εύθραυστο οικονομικά και πολιτικά περιβάλλον, με μεγάλη αύξηση του συστημικού κινδύνου σε νέα υποχώρηση των αποτιμήσεων με ενδεχόμενες συνθήκες κραχ. Ο υπερδανεισμός των ΗΠΑ με διατήρηση εμπιστοσύνης στο νόμισμα και κρατικά χρεόγραφα με προσφορά χαμηλών επιτοκίων εντυπωσιάζει, αλλά προϊδεάζει για πιθανή άρση εμπιστοσύνης σε ανύποπτο χρόνο. Ο ισολογισμός της FED διευρύνθηκε από 1 σε 9 Τρις$ στο διάστημα 2008-23.
Οι επιλογές των Δυτικών κυβερνήσεων (ΗΠΑ-Ε.Ε) για ξέφρενη παραγωγή ρευστότητας μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008 (εικονικού χρήματος ανάλογου με τα καθρεφτάκια στους ιθαγενείς την εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων – αντί εφαρμογής παγκόσμιου μνημονίου), των lockdown του κορονοιού και των χειρισμών στο Ουκρανικό δημιουργούν ερωτηματικά ως προς το αν αυτές αποτελούν: α) διαχείριση κρίσης β) πολιτικό αμοραλισμό γ) απόπειρα εξαθλίωσης/εξάρτησης της μεσαίας τάξης, ώστε να επιτευχθεί ευκολότερα η αποδοχή κατάρρευσης κοινωνικού κράτους – συστήματος υγείας – καταβολής συντάξεων.
Αποτελεί απλά αποπροσανατολιστικό ψέμα η χρέωση πληθωρισμού στον κορονοιο, στο πρόβλημα των αλυσίδων τροφοδοσίας ή στο Ουκρανικό πρόβλημα και η αναμονή ταχείας αποκλιμάκωσης. Στην πραγματικότητα στην τροφοδοσία οφείλεται ένα πολύ μικρό ποσοστό, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αποτελεί αμφισβήτηση νομισμάτων ($, Ευρώ) και κυριαρχίας εκ μέρους παραγωγών πρώτων υλών, βασικών καταναλωτικών προϊόντων και ενέργειας (Κίνα-Ρωσία-Ινδία-Αραβικές χώρες με πληθυσμό 3,2 Δις). Η αναζήτηση των πιθανών εξελίξεων πρέπει να γίνει με συνεκτίμηση της οπτικής γωνίας και των επιδιώξεων/στόχων όλων των εμπλεκομένων: Λαός- Πολιτικοί-Επιχειρηματίες-ΜΜΕ-Τράπεζες. Η έλλειψη πολιτικών ηγετών αποτελεί συγκυρία του παρόντος ή ηθελημένη/επιδιωχθείσα δρομολόγηση/προώθηση? Ο μόνος πραγματικός λόγος ύπαρξης/λειτουργίας των κοινωνιών/ δημοκρατιών είναι η διασφάλιση ζωής σε συνθήκες μεγιστοποίησης της ελευθερίας του ατόμου, και φυσικά όχι η λειτουργία συστήματος εξουσίας, που επιβάλλει ομοιομορφία στην σκέψη και την ζωή.
ΑΝΑΔΙΑΤΑΞΗ ΙΣΧΥΟΣ ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ? ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ:.
Οι οικονομικά/στρατιωτικά ισχυρές χώρες χρησιμοποίησαν μέχρι τον μεσαίωνα μισθοφόρους για την επέκταση τους και με αυξανόμενα κίβδηλη αμοιβή των μισθοφόρων κατά την περίοδο ολοκλήρωσης της επέκτασης – ευμάριας/παρακμής που οδήγησε σε σταδιακή άρνηση στράτευσης και κατάρρευση. Κατά τις βιομηχανικές επαναστάσεις και πριν τους παγκοσμίους πολέμους έγινε χρήση των αποικιών για κλοπή / αφαίρεση των αναγκαίων πρώτων υλών και πολύτιμων μετάλλων. Μετά τον 2ο ΠΠ χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος μετακύλισης του κόστους παραγωγής απλούστερων παραγωγικών διαδικασιών σε χώρες χαμηλότερου κόστους εργασίας και περισσότερες βαθμίδες/κράτη για περιορισμό του μονοπωλιακού κινδύνου. Στην πραγματικότητα επρόκειτο σχεδόν πάντα για μικρούς ελεγχόμενους δορυφόρους και πάντοτε με παρακράτηση τεχνογνωσίας. Η αρχική σκέψη εφαρμογής της μεθόδου παραγωγικής μηχανής χαμηλού κόστους/χαμηλής ποιότητας στην Κίνα αποδείχθηκε παντελώς λανθασμένη λόγω της αμερικανικής υπεροψίας και αίσθησης παντοδυναμίας μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ.
Το 2000 η Κίνα με πληθυσμό 1,4Δις εμφάνιζε ΑΕΠ στο 12% των Usa. Το 2022 η Κίνα έφτασε στο 74% του ΑΕΠ Usa σε $, εκφρασμένο δε σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (PPP) στο 119%. Κατέχοντας αυτόνομη τεχνογνωσία και παραγωγική βάση κρατάει πλέον τον πλανήτη στα χέρια της (που βρίσκεται σε ανάγκη τροφοδοσίας) και θα απαιτεί (η Κίνα) σταδιακά και υποχρεωτικά πλέον πληρωμή σε αξίες και όχι νομίσματα τυπογραφείου ($, Ευρώ) εντείνοντας την αποδυνάμωση Usa και ΕΕ. Πιστεύω ότι η παγκόσμια κυριαρχία της Κίνας (με οικονομικούς και στρατιωτικούς όρους), έχει επέλθει ήδη με τους χειρισμούς που έγιναν και απλά θα πάρει 1-2 χρόνια για πλήρη συνειδητοποίηση και αποδοχή. Ελπίζω και εύχομαι αναίμακτα.
ΤΡΕΧΟΝΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ USA – EU:
Το Δημόσιο Χρέος Usa 2010-2022 εκτοξεύτηκε από 13 σε 31,5 Τρις$ και ανήλθε από 60% σε 136% του ΑΕΠ. Ο Ισολογισμός της Fed επεκτάθηκε στο διάστημα 2020-21 κατά 5,2 Τρις$, όταν σε μια 6ετία για αντιμετώπιση της κρίσης του 2008 η επέκταση ανήλθε σε 3,5 Τρις$ σε 6ετία. Η Διεθνής Επενδυτική Θέση (Χρέη Usa στο εξωτερικό) ανήλθε σε -17Τρις $ με απώλεια 16Τρις$ (2008-22). Το σύνολο των χρεών των Usa ξεπέρασε τα 98 Τρις$, με προσέγγιση του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ο δείκτης αξίας ακινήτων έχει εκτοξευθεί κατά 123% μετά την κρίση του 2008. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης επανήλθε στα προ κορονοιού επίπεδα. Εμφανίζονται τεράστιες ανισορροπίες Target2 με το άνοιγμα να φθάνει το 1,9 Τρις€ και την Γερμανία να καλύπτει το άνοιγμα Ιταλίας και Ισπανίας (πιθανή βόμβα στο σύστημα). Ο ισολογισμός της ECB διευρύνθηκε κατά 4,2 Τρις € εντός διετίας από 4,6 σε 8,8 Τρις€, προετοιμάζοντας την αμφισβήτηση αξίας νομισμάτων και εξωγενείς πληθωριστικές πιέσεις (από χώρες θετικών ισοζυγίων).
Ο πληθωρισμός που έχει εμφανισθεί αποτελεί απλώς την αρχή της αμφισβήτησης των νομισμάτων και της εξουσίας της Δυτικής Αυτοκρατορίας και θα αυξηθεί υπέρμετρα τους επόμενους μήνες-έτη, όπως προκύπτει από την πορεία του παγκόσμιου δείκτη προιόντων διατροφής, ενέργειας, μετάλλων και του συνολικού δείκτη πρώτων υλών. Όλες οι ανωτέρω μεταβολές απαιτούν ένα διάστημα 6-12 μηνών προς ενσωμάτωση στην τελική κατανάλωση. Το εκρηκτικό μίγμα οικονομικών/πολιτικών/δημογραφικών δεδομένων στην Ε.Ε., την κατατάσσει τουλάχιστον στο ίδιο τραγικό επίπεδο με USA και Ιαπωνία. Εμφανίζεται ήδη φθήνων πληθυσμός στις μεγαλύτερες οικονομίες, με παράλληλη αύξηση του προσδόκιμου ζωής και παρά την εισροή διανοητικά, μορφωτικά και πολιτισμικά τραγικού επιπέδου μεταναστών. Ισχυρή εμφάνιση εθνικιστικών-ακροδεξιών-αλλοπρόσαλων κομμάτων σε πολλές χώρες, απόλυτα δικαιολογημένα φυσικά αφού τα αστικά κόμματα αντιμετωπίζουν λανθασμένα την απογοήτευση των πολιτών, οι οποίοι φυσικά και δεν είναι φασίστες, μαρξιστές ή ψεκασμένοι, αλλά καταλήγουν εκεί ενώ στην ζωή τους μέχρι σήμερα ψήφιζαν τα established κόμματα. Χαμηλή ανάπτυξη, αλλά και κακομαθημένες παραγωγικές τάξεις, οδηγούνται σε ακραίες επιλογές λόγω αδυναμίας/απροθυμίας πολιτικών να εξηγήσουν την κατάσταση που βρισκόμαστε και να προτείνουν ορθολογικές λύσεις. Οι μεταβολές ζωής και κοινωνικών συμπεριφορών που αναμένω για τα επόμενα χρόνια στον Δυτικό κόσμο θα είναι κοσμογονικές ανάλογες ή και χειρότερες των παγκοσμίων πολέμων και ελπίζω να αποτυπωθούν απλώς και μόνον σε ραγδαία πτώση βιοτικού επιπέδου.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ
Το Δημόσιο Χρέος Usa ανήλθε σε 31,5 Τρις$ (77x το Ελληνικό χρέος) με 8 Τρις$ εξ΄αυτών να κατέχονται από αλλοδαπούς. Ο ισολογισμός της Fed (παραγωγή εικονικού χρήματος) ξεπέρασε τα 9 Τρις$ έναντι ποσού <1 Τρις$ πριν την κρίση του 2008.
Ο Ισολογισμός της ΕΚΤ εμφανίζει διόγκωση κατά 4 Τρις€ στην 2ετία Covid και το νόμισμα σε κυκλοφορία ανέρχεται σε 1,6 Τρις€ από 280 Δις€ το 2002.
Οι ανισορροπίες στο σύστημα οικονομικής εξομάλυνσης (Target 2) ανέρχονται σε 1,9 Τρις€ περίπου με το μεγαλύτερο μέρος των θέσεων να οφείλονται σε Ιταλία, Ισπανία.
Ο Δείκτης All Commodity (Τρόφιμα– μέταλλα- ενέργεια– ΠΥ και προιόντα Βιομηχανίας) εμφάνισε άνοδο 221% από τα χαμηλά του 2020 και ξεπέρασε τα επίπεδα της κρίσης του 2008 κατά 15%.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
Είναι πολύ δύσκολο να πεισθεί ο λαός ότι η 30ετής ζωή πολυτέλειας που προηγήθηκε (1980-2010) αποτελούσε την απόλυτη απάτη των λαϊκιστικών κομμάτων της εξουσίας και είχε επιτευχθεί μέσω δανεισμού και εξαπάτησης/εσφαλμένης διοχέτευσης κονδυλίων της ΕΕ.
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ – ΑΕΠ – ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΧΡΕΟΣ – ΝΟΜΙΣΜΑ:
Το Δημόσιο Χρέος ανέρχεται σε 401,5 Δις€ (1Τρ23) ή 190% του ΑΕΠ (το μεγαλύτερο στην Ε.Ε.). Το ΑΕΠ βρίσκεται 30 Δις€ κάτω από τα επίπεδα της χρεοκοπίας το 2009 και το Δημόσιο Χρέος υπερβαίνει τα επίπεδα του 2009 κατά 34 Δις€ και σημείωσε αύξηση μετά το κούρεμα των ομολόγων κατά 121 Δις€. Η Διεθνής Επενδυτική Θέση της Ελλάδος ανέρχεται σε -294 Δις€ ή 140% του ΑΕΠ.
Το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Ελληνικής Οικονομίας συμπεριλαμβανομένου και του χρηματοοικονομικού ανέρχεται σε 547 Δις€ ή 259% του ΑΕΠ. Ο ισολογισμός της Τράπεζας της Ελλάδος ανήλθε σε νέα υψηλά στα 252 Δις€ ξεπερνώντας τα επίπεδα του 2011 κατά 53 Δις€ και εμφανίζοντας μεγέθυνση από τις αρχές του 2020 κατα 150 Δις€. Το Target 2 (υποχρεώσεις μας εντός Ευρωσυστήματος) κατέγραψε νέα υψηλά με 115 Δις€ ξεπερνώντας τις κορυφές του 2011 και 2015.
Στα θετικά καταγράφεται η επάνοδος σε υγιή υλοποίηση Προυπολογισμού μετά τον κορονοιό και η επάνοδος των εισπράξεων του Τουρισμού στα επίπεδα του 2019. Εξαιρετικά αρνητική όμως η εξέλιξη του ισοζυγίου αγαθών σε επίπεδα του 18% του ΑΕΠ που μόνον κατά 40% οφείλεται στο ισοζύγιο καυσίμων, όπως και το ύψος των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης στα επίπεδα του 49,5%, κάτι που μετατρέπει την όποια εμφάνιση ανάπτυξης σε θνησιγενή.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_135 της ΠΕΣΕΔΕ
