Πώς η Φόνισσα μας θυμίζει τα προτάγματα του σήμερα για την ισότητα των φύλων

Με αφορμή την κινηματογραφική μεταφορά του έργου “Η Φόνισσα” ο Πρόεδρος ΟΣΕΤΕΕ/ Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, Δρ. Ανδρέας Στοϊμενίδης υπενθυμίζει πως η ισότιμη εκπροσώπηση των γυναικών αποτελεί ένα δημοκρατικό, οικονομικό, κοινωνικό και επαγγελματικό ζητούμενο με στόχο ένα κλάδο πιο δημιουργικό, πιο σύγχρονο και πιο παραγωγικό.

Γράφω αυτό το άρθρο υπό τη συναισθηματική επήρεια της παρακολούθησης της εξαιρετικής κινηματογραφικής μεταφοράς του αριστουργήματος “Η Φόνισσα” του σπουδαίου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Είχε προηγηθεί κάποιες ημέρες πριν, στις 25 Νοεμβρίου η Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Η Φόνισσα με συγκλονιστικό τρόπο μας βοηθάει να ακολουθήσουμε και να αντιληφθούμε το ιστορικό νήμα της κοινωνικής θέσης της γυναίκας, στον κόσμο και στον τόπο μας.

Η εποχή της “Φόνισσας”, μόλις έναν αιώνα πίσω είναι μια εποχή εξαιρετικά δυσμενής για το γυναικείο φύλο. Η γυναίκα, ιδιαίτερα η προερχόμενη από την λαϊκή, εργατική, αγροτική τάξη, θεωρούνταν βάρος για την οικογένεια και πλάσμα ευτελούς αξίας δίχως ανθρώπινα δικαιώματα, το οποίο θα έπρεπε  προικιστεί από τους γονείς του, ώστε να μπορέσει να αποκατασταθεί. Η προίκα, για το βιοτικό επίπεδο εκείνης της εποχής, αποτελούσε εξαιρετικό πρόβλημα για όσους είχαν αυτή την κοινωνική και οικονομική υποχρέωση, ενώ υποβάθμιζε το ρόλο του θηλυκού μέλους της οικογένειας και καθιστούσε προβληματική (!) την ύπαρξή του.

Ο Παπαδιαμάντης αποδίδει ένα βαρύ “κατηγορώ” στον τότε  κοινωνικό ρόλο της γυναίκας.  Η γυναίκα αποτελεί θεωρείται αναπαραγωγική μηχανή αλλά και ο γάμος είναι μία προβληματική κατάσταση. Ζει απολύτως απαξιωμένη, μέσα στα σκοτάδια της αμαθείας, καταδικασμένη να μην βρει ποτέ τον πραγματικό της ρόλο μέσα στην κοινωνία και βέβαια δεν έχει καμία θέση στον κόσμο της εργασίας πέρα από βοηθός και παραδουλεύτρα. Αυτά συνέβαιναν  μέχρι το 1900, αλλά και αργότερα.

Είναι, όμως, συγκλονιστικό ότι χρειάστηκε να φτάσουμε στο 1983, στη χώρα μας και στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου για να καταργηθεί ο αναχρονιστικός θεσμός της προίκας και να γίνει στο πλαίσιο της αποκατάστασης της κοινωνικής δικαιοσύνης, το αποφασιστικό βήμα για την ισότητα των δύο φίλων.

Οχτώ χρόνια μετά, το 1991 σε σύνολο 120 εισακτέων στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ, οι γυναίκες ήταν μόλις 12.

Σήμερα διεξάγεται μία μεγάλη μάχη για την ισότιμη θέση της γυναίκας σε όλες τις δραστηριότητες της κοινωνικής, εργασιακής και πολιτικής ζωής.

Σε αυτό το πλαίσιο θα ήθελα να συγχαρώ την Πρόεδρο της ΠΕΣΕΔΕ κυρία Μαρία Τσιομπάνου και τη συντακτική ομάδα του Εργοληπτικού Βήματος για την επιλογή της συγκεκριμένης θεματολογίας και τη συνεισφορά τους σε αυτό το καίριο ζήτημα. 

Η πλήρης ισότητα των δύο φύλων αποτελεί βασικό στοιχείο της Βιώσιμης Ανάπτυξης και της ευημερίας ενός τόπου.

Παρά τις σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες στο Ευρωπαϊκό και στο Εθνικό Νομικό Πλαίσιο, η ιστορική αναφορά αλλά και η καθημερινότητα, αποδίδει μία πολύ δύσκολη πραγματικότητα στη χώρα μας, ιδιαίτερα στον τεχνικό κλάδο όπου τα εμπειρικά πρότυπα είναι ισχυρότατα και δημιουργούν μεγάλα εμπόδια στο επαγγελματικό περιβάλλον των γυναικών.

Διεκδικούμε ακόμα και σήμερα ίση αμοιβή για όμοια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας και απαγόρευση κάθε μορφής διάκρισης λόγω φύλου ή λόγω οικογενειακής κατάστασης στην πρόσβαση στην απασχόληση, στην επαγγελματική εξέλιξη, στις συνθήκες απασχόλησης, στην πρόσβαση σε επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση.

Παράλληλα, απαιτείται η εφαρμογή της απαγόρευσης της καταγγελίας της σχέσης εργασίας, καθώς και κάθε άλλης δυσμενούς μεταχείρισης ή διάκρισης για λόγους φύλου ή οικογενειακής κατάστασης ή όταν γίνεται ως αντίδραση του εργοδότη σε διαμαρτυρία, καταγγελία ή μαρτυρία εργαζομένου ή σε γονείς που κάνουν χρήση άδειας ανατροφής, φροντίδας, υιοθεσίας ή αναδοχής παιδιού.

Ταυτόχρονα πρέπει να προβλέπεται η επιστροφή στην ίδια θέση εργασίας ή σε ισοδύναμη θέση, με όχι λιγότερο ευνοϊκούς όρους και συνθήκες για τους εργαζόμενους που κάνουν χρήση οποιασδήποτε άδειας προβλέπεται για τη γέννηση, ανατροφή ή υιοθεσία παιδιού.

Δυστυχώς, ιδιαίτερα στον κόσμο της μισθωτής εργασίας γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες καταπάτησης των παραπάνω βασικών δικαιωμάτων στον κλάδο μας. Οι προτάσεις μας για την νέα Εθνική Κλαδική Σύμβαση Εργασίας αντιμετωπίζουν τις παραπάνω ανισότητες κατά των γυναικών και η μη υιοθέτησή τους βαραίνει εκείνους τους εργοδοτικούς φορείς που παραπέμπουν στις καλένδες τη συμφωνία για συνομολόγησή της. 

Όλα αυτά σε μία πραγματικότητα όπου οι γυναίκες σε θέσεις υψηλής πολιτικής, επιχειρηματικής ή συνδικαλιστικής ευθύνης αποτελούν μικρή πλειοψηφία ενώ όταν αναλαμβάνουν αντίστοιχους ρόλους τους φέρνουν εις πέρας με ιδιαίτερη επιτυχία. Παράλληλα, πληθαίνουν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και παρενόχλησης στην εργασία.

Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στο τεχνικό κλάδο, δεν είναι θέμα πιστοποίησης μίας εταιρικής διαδικασίας, αλλά δημοκρατικό, οικονομικό, κοινωνικό και επαγγελματικό ζητούμενο για έναν κλάδο πιο δημιουργικό, πιο σύγχρονο και πιο παραγωγικό.