Share
∗Ιωάννης Κάλφας
Ιωάννης Κάλφας: GEO+BCFS Trimble Brand Manager JGC A.E. – Aγρ. & Τοπογράφος Μηχ. Ε.Μ.Π
Ο κατασκευαστικός κλάδος, ακρογωνιαίος λίθος της οικονομικής ανάπτυξης, συνδέεται όλο και περισσότερο με τις ψηφιακές τεχνολογίες που αποσκοπούν στη βελτίωση της διαχείρισης έργων. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και εκθέτουν τις εταιρείες σε ένα ευρύ φάσμα ευκαιριών.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στον κατασκευαστικό κλάδο επιβάλλει την εξέλιξη των παραδοσιακών μεθόδων σχεδιασμού και διαχείρισης έργων. Το Building Information Modeling (BIM) αναδεικνύεται ως ακρογωνιαίος λίθος για την επίτευξη υψηλής απόδοσης, ακρίβειας και βιωσιμότητας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η διαδικασία SCAN-to-BIM αποκτά καίρια σημασία: Επιτρέπει τη μετάβαση από την ακατέργαστη πραγματικότητα ενός εργοταξίου ή μιας υπάρχουσας υποδομής, σε ένα πληροφοριακά πλήρες, γεωαναφερμένο και διαλειτουργικό ψηφιακό μοντέλο.
Το παρόν άρθρο παρουσιάζει αναλυτικά την εφαρμογή αυτής της μεθοδολογίας με εργαλεία της Trimble, εστιάζοντας στη συμβατότητα με τις κατευθύνσεις του building SMART International και τα πρότυπα ISO 19650-6:2025 και ISO 16739-1 (IFC 4.3).
Από την αποτύπωση στην ψηφιακή τεκμηρίωση
Η διαδικασία ξεκινά στο πεδίο, με τη χρήση προηγμένων επίγειων σαρωτών λέιζερ όπως το Trimble X9, ένα ολοκληρωμένο σύστημα 3D σάρωσης με αυτοματοποιημένη διαδικασία ευθυγράμμισης των νεφών σημείων αλλά και γεωαναφορά στο πεδίο και με ταχύτητα σάρωσης έως 1 εκ. σημεία/sec!
Τα δεδομένα στη συνέχεια μεταφέρονται στο λογισμικό γραφείου (TBC), όπου εφαρμόζονται φίλτρα αποθορυβοποίησης και αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης για την ταξινόμηση των σημείων. Μπορούν να δημιουργηθούν κατόψεις και όψεις, χρήσιμες για τον συντονισμό με αρχιτεκτονικές και μηχανολογικές μελέτες. Το λογισμικό γραφείου αποτελεί τον βασικό κόμβο για τη γεωαναφορά των δεδομένων, είτε με GNSS πληροφορία είτε μέσω παραδοσιακών γεωδαιτικών σταθερών σημείων. Με τον τρόπο αυτό, το νέφος σημείων αποκτά συντεταγμένες και συνδέεται ακριβώς με το σύστημα αναφοράς του εκάστοτε έργου.
Μοντελοποίηση και διαλειτουργικότητα
Η μετάβαση από το point cloud σε ένα πληροφοριακό μοντέλο πραγματοποιείται με τη χρήση του λογισμικού μοντελοποίησης όπως για παράδειγμα το Trimble RealWorks. Το λογισμικό αυτό επιτρέπει την ημι-αυτόματη εξαγωγή γεωμετρικών χαρακτηριστικών και τη μετατροπή τους σε ψηφιακά αντικείμενα. Τοιχοποιίες, δοκάρια, ανοίγματα και επιφάνειες αναγνωρίζονται και τεκμηριώνονται, δημιουργώντας ένα πρώτο επίπεδο γεωμετρικής αναπαράστασης.
Στη συνέχεια, τα δεδομένα μπορούν να εξαχθούν προς εργαλεία σχεδιασμού όπως το Autodesk Revit ή το Trimble SketchUp, είτε ως αναφορά (underlay) είτε ως mesh με πληροφοριακό φορτίο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη διατήρηση της διαλειτουργικότητας μέσω χρήσης των ανοιχτών προτύπων IFC 2×3 και 4.3, διασφαλίζοντας την πρόσβαση όλων των εμπλεκόμενων μερών σε ενιαία και έγκυρη πληροφορία.
Η εισαγωγή του μοντέλου στο κοινό περιβάλλον εργασίας αμέσως μετά τη φάση της μοντελοποίησης διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία του έργου. Η αμεσότητα αυτή διασφαλίζει ότι όλες οι ειδικότητες εργάζονται πάνω στην πλέον επικαιροποιημένη εκδοχή του μοντέλου, αποφεύγοντας ταυτόχρονες ασύμβατες εκδοχές και μειώνοντας το ενδεχόμενο εσφαλμένων αποφάσεων. Επιπλέον, διευκολύνεται η ανατροφοδότηση από την εργοταξιακή πραγματικότητα προς το τεχνικό γραφείο, χωρίς καθυστερήσεις και αλλοιώσεις της πληροφορίας. Το κοινό περιβάλλον εργασίας λειτουργεί έτσι ως ζωντανός, κοινός τόπος συνεννόησης και παρακολούθησης, όπου ολόκληρη η ομάδα έργου συνδιαμορφώνει, ελέγχει και τεκμηριώνει με διαφάνεια κάθε στάδιο της παραγωγής.
Το κοινό περιβάλλον εργασίας Trimble Connect αποτελεί το τεχνολογικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο χτίζεται η ψηφιακή συνεργασία. Ανεξαρτήτως του εργαλείου που χρησιμοποιείται για τη μοντελοποίηση, τα αρχεία μεταφέρονται στο Connect, είτε σε μορφή IFC είτε RVT. Εκεί, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να προσθέσει μεταδεδομένα, σχόλια, θεματικές παρατηρήσεις, και να ενεργοποιήσει μηχανισμούς συνεργασίας βασισμένους στο BIM Collaboration Format (BCF).
Ιδιαίτερη σημασία έχει η συμβατότητα με το ISO 19650-6:2025. Το Connect υποστηρίζει την ενσωμάτωση δεδομένων απευθείας μέσα στο μοντέλο, αξιοποιώντας tagging, ορατότητα ανά ρόλο και δομημένη καταχώρηση κρίσιμων πληροφοριών. Ενδεικτικά, μπορούν να αποδοθούν ετικέτες επικινδυνότητας σε σημεία όπως σκάλες, φρεάτια ή ζώνες περιορισμένης πρόσβασης, ώστε οι χρήστες να λαμβάνουν προειδοποιήσεις κατά την πλοήγησή τους στο μοντέλο.
Παράλληλα, η υιοθέτηση της έκδοσης IFC 4.3 επιτρέπει τη διαχείριση δεδομένων όχι μόνο για κτιριακές δομές αλλά και για δίκτυα υποδομής, όπως αποχετεύσεις, οδικά έργα ή ενεργειακά δίκτυα. Το Trimble Connect δίνει τη δυνατότητα για spatial breakdown, asset classification και παρακολούθηση στοιχείων καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του έργου.
Από το Νέφος Σημείων στο Κοινό Περιβάλλον Εργασίας
Από το μοντέλο στο πεδίο: Δράση και επαλήθευση
Η διαδικασία του ψηφιακού layout συνιστά ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα μετάβασης από τις παραδοσιακές μεθόδους στις σύγχρονες, ψηφιακά υποστηριζόμενες πρακτικές. Η κλασική χρήση εκτυπωμένων σχεδίων και χειροκίνητων μετρήσεων αντικαθίσταται πλέον από ψηφιακή πληροφορία που εξάγεται απευθείας από το μοντέλο και μεταφέρεται στο εργοτάξιο μέσω του κοινού περιβάλλοντος εργασίας. Έτσι, εξαλείφονται πηγές σφάλματος, μειώνεται ο χρόνος εκτέλεσης, και αυξάνεται η πιστότητα της κατασκευής ως προς τη μελέτη. Μέσα από την ενοποιημένη ροή δεδομένων, κάθε σημείο layout που επιλέγεται από τον μελετητή μπορεί να εφαρμοστεί με ακρίβεια χιλιοστού στο πεδίο, χωρίς διαμεσολάβηση ή παρανοήσεις. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι απλώς τεχνική, αλλά και θεσμική: δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μεγαλύτερη λογοδοσία, επαναληψιμότητα και αξιόπιστο έλεγχο ποιότητας σε όλα τα έργα.
Το ψηφιακό μοντέλο, αφού αναπτυχθεί και τεκμηριωθεί, επιστρέφει στο εργοτάξιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιου λογισμικού προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί η εφαρμογή Trimble FieldLink, η οποία, σε συνδυασμό με το ρομποτικό όργανο Trimble Ri, επιτρέπει την επιλογή και αποστολή σημείων κατασκευαστικού ενδιαφέροντος (όπως υποδοχές, οριογραμμές ή μηχανολογικά εξαρτήματα) για ακριβή τοποθέτηση χρησιμοποιώντας το ψηφιακό μοντέλο. Κατά την εκτέλεση, το σύστημα επιβεβαιώνει σε πραγματικό χρόνο τη σωστή θέση, ενώ τα as-built δεδομένα που συλλέγονται μπορούν να ενσωματωθούν πίσω στο BIM μοντέλο.
Καθώς η πληροφορία του μοντέλου μεταφέρεται από τον ψηφιακό σχεδιασμό στο φυσικό πεδίο, αναδεικνύεται η ανάγκη για τεχνολογίες που ενισχύουν τη χωρική αντίληψη και τη σαφήνεια του έργου. Η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) έρχεται να καλύψει αυτό το κενό, προσφέροντας στους χρήστες τη δυνατότητα να δουν το μοντέλο «ζωντανά» στο πραγματικό του περιβάλλον, με πλήρη γεωμετρική ακρίβεια. Δεν πρόκειται απλώς για ένα εντυπωσιακό εργαλείο απεικόνισης, αλλά για μια καινοτόμο διεπαφή που επιτρέπει τον επιτόπιο έλεγχο, την έγκαιρη ανίχνευση συγκρούσεων, και την υποστήριξη αποφάσεων με πραγματικά δεδομένα. Ενσωματωμένη σε ένα ενιαίο workflow με το κοινό περιβάλλον εργασίας, η επαυξημένη πραγματικότητα προσδίδει στις ομάδες έργου την αυτοπεποίθηση να κινηθούν ταχύτερα, με περισσότερη ακρίβεια και καλύτερη κατανόηση του ίδιου του έργου ως ολότητα.
Η επαυξημένη πραγματικότητα εισέρχεται με την εφαρμογή Trimble SiteVision. Μέσω συνδυασμού GNSS, cloud δεδομένων και επεξεργασίας μοντέλου, ο χρήστης βλέπει επί τόπου την ψηφιακή αναπαράσταση σε κλίμακα 1:1, εντοπίζει συγκρούσεις (clash detection) και καθοδηγεί το συνεργείο με οπτικά βοηθήματα. Η δυνατότητα επισήμανσης ζητημάτων επιτόπου ενισχύει τη συνεργασία και την ταχύτητα λήψης αποφάσεων.
Δημιουργία λειτουργικών και βιώσιμων κτιρίων μέσω τεχνολογίας
Τα οφέλη μιας ολοκληρωμένης BIM στρατηγικής
Η παραπάνω μεθοδολογία παρέχει πληθώρα ωφελειών για τον κατασκευαστικό κλάδο. Η ακρίβεια στην αποτύπωση και η άμεση γεωαναφορά εγγυώνται τη συμβατότητα των δεδομένων με τις πραγματικές συνθήκες. Το κοινό περιβάλλον εργασίας ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ μελετητών, εργολάβων και διαχειριστών. Η συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα εξασφαλίζει τη μελλοντική βιωσιμότητα των ψηφιακών αρχείων, αλλά και την ομαλή ενσωμάτωσή τους σε συστήματα Facility Management και Asset Information Models.
Η διαφάνεια, η αποδοτικότητα και η αυτοματοποίηση εγγράφων και ελέγχων επιτρέπουν τον περιορισμό λαθών και την ενίσχυση της ασφάλειας. Η αξιοποίηση των as-built δεδομένων ενισχύει την ευθύνη των εμπλεκόμενων μερών και οδηγεί σε ακριβέστερες συμβάσεις και τεκμηρίωση.
Η ακρίβεια στην αποτύπωση και η άμεση γεωαναφορά εγγυώνται τη συμβατότητα των δεδομένων με τις πραγματικές συνθήκες. Το κοινό περιβάλλον εργασίας ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ μελετητών, εργολάβων και διαχειριστών. Η συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των αρχείων.
Όλοι οι εμπλεκόμενοι – από μελετητές έως τον κύριο και τον ανάδοχο του έργου – έχουν πρόσβαση στην πλέον αναθεωρημένη έκδοση του μοντέλου, χωρίς ανάγκη εξειδικευμένων γνώσεων. Αυτό εξοικονομεί χρόνο, περιορίζει σφάλματα και επιτρέπει τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο.
Συμπέρασμα
Η υιοθέτηση της SCAN to BIM προσέγγισης μέσω του οικοσυστήματος Trimble προσφέρει ένα συνεκτικό, θεμελιωμένο και σύγχρονο εργαλείο για την κατασκευή. Πέρα από τις τεχνολογίες, αποτελεί μια πολιτισμική μεταβολή στον τρόπο με τον οποίο ο κλάδος αντιλαμβάνεται το έργο: όχι ως στιγμιαία υλοποίηση, αλλά ως ζωντανή πληροφορία, συνεργασία και συνεχής αξιολόγηση. Ένα πραγματικό όραμα για τις κατασκευές του αύριο.
