Η γέφυρα Κήπων Έβρου (1954 – 1959)

10:30 - 08/01/2025

«Ταξίδι» στον χρόνο με το Εργοληπτικόν Βήμα: Στάση στη γέφυρα Κήπων Έβρου, η οποία ενώνει δύο έθνη: Ελλάδα και Τουρκία. Εβδομήντα χρόνια από τα εγκαίνια (6 Ιουνίου 1954) και εξήντα από την έναρξη λειτουργίας της (Ιούνιος του 1964) συνδέει την Ευρώπη με την Ασία και αποτελεί κορυφαίο στρατηγικό κόμβο στις οδικές μεταφορές Ανατολής και Δύσης. Μια ιστορική αναδρομή στη σημαντική διαδρομή της «Γέφυρας Φιλίας».

Κυριάκος Γκλεζάκος: Μηχανολόγος Επαγγελματικού Λυκείου – Ερευνητής της Ιστορίας των Ελληνικών Δημόσιων Τεχνικών Έργων

Η γέφυρα των Κήπων αποκαθιστά την συνέχεια της Εθνικής Οδού 2 (Ηγουμενίτσης – Τουρκικών Συνόρων), προκειμένου αυτή να διέλθει επί του ποταμού Έβρου συντομεύουσα τη διαδρομή από τους Κήπους και τον Πέπλο μέχρι την Κωνσταντινουπόλη κατά 150 χιλιόμετρα. Είναι δε εκ των επιμηκεστέρων γεφυρών του ελληνικού οδικού συστήματος.

Το ιστορικό του έργου

Την Τρίτη 15 Μαΐου 1951 ο ραδιοφωνικός σταθμός της Αγκύρας μετέδωσε την πληροφορία ό,τι μεταξύ της Παρασκευής 18 και του Σαββάτου 19 Μαΐου 1951 η Ελληνική Αντιπροσωπεία, αποτελουμένη από τον Γενικό Διευθυντή και Μηχανικούς του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, θα μετέβαινε στην Άγκυρα, προκειμένου να συζητήσει μετά των εντεταλμένων της Τουρκικής Κυβερνήσεως όλες τις τεχνικές λεπτομέρειες για την κατασκευή νέας γέφυρας στον Έβρο.

Η Επιτροπή ήταν 5μελής και κατόπιν συζητήσεως μετά της Διευθύνσεως Δημοσίων Έργων – του τουρκικού Υπουργείου, συμφωνήθηκε (με λεπτομερή πρακτικά), να συντάξει όλες τις μελέτες του έργου μία μεικτή Ελληνοτουρκική Επιτροπή Μηχανικών των Υπουργείων Δημοσίων Έργων της Ελλάδος και της Τουρκίας. Την Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 1953 το Υπουργείο ανακοίνωσε ό,τι υπεγράφη το Πρακτικό και ότι το κόστος κατασκευής θα ήταν 30 δισεκατομμύρια νέων δρχ.* τα οποία θα κατεβάλλοντο εξ ημισείας εκ των προϋπολογισμών των Υπουργείων Δημοσίων Έργων της Ελλάδος και της Τουρκίας, αποπερατουμένης της κατασκευής την Πέμπτη 30 Ιουνίου 1955.

Ο Υπουργός των Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνος Καραμανλής μετά την εισήγηση την οποίαν έκανε αναφερθείς στην δραστηριότητα του Υπουργείου του πήρε την έγκριση του Υπουργικού Συυμβουλίου προκειμένου να αποπερατώσει αυτήν την διαδικασία. Έτσι υπέγραψε το πρακτικό δημοπρασίας για το έργο τη Δευτέρα 14 Ιουνίου 1954, παρόντος και του αρμοδίου εκπροσώπου του Υπουργείου Δημοσίων Έργων της Τουρκίας.

Η δημοπρασία για την κατασκευή της ανωδομής του ελληνικού τμήματος της γέφυρας, διεξήχθη την Πέμπτη 15 Ιουλίου 1954 στις 11:00 το μεσημέρι στο Γραφείο Νομομηχανικού Αλεξανδρουπόλεως και κατεκυρώθη στο ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΧΟΧΩΛΗ* και την θεμελίωσή της με πασσάλους την ανέλαβε το ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Κ. Η. ΚΥΡΟΥ. Η κατασκευή του τουρκικού τμήματος ανετέθη υπό του τουρκικού Υπουργείου Δημοσίων Έργων στο ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Μ. ΚΑΔΡΙ ΒΕΖΥΡΟΓΛΟΥ*.

Η τελετή της θεμελιώσεως των έργων έγινε την Δευτέρα 06 Σεπτεμβρίου 1954 στις 10:30 το πρωΐ, υπό του Υπουργού των Δημοσίων Έργων της Ελλάδος Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Υπουργού των Δημοσίων Έργων της Τουρκίας Κεμάλ Ζεϊτίνογλου. Των εγκαινίων επίσης παρέστη ο Πρεσβευτής της Ελλάδος στην Τουρκία Καλέργης, οι βουλευτές Μητσόπουλος, Γιουμουρτζίδης, Ρηγόπουλος, Ποντίδης, Γκαργκάνας, Μιχαηλίδης, Μυτακίδης, Γιουσούφ Ογλού Χασάν, και Βενέτης, ο Γενικός Γραμματέας Διοικήσεως Βορείου Ελλάδος Παπαγεωργίου, ο Γενικός Διοικητής Θράκης Φεσσόπουλος, ο Νομάρχης Έβρου Δώδος, ο Έπαρχος Διδυμοτείχου Τσερκινίδης, η σύζυγος του εν Αδριανουπόλει Π. Αντωνέλου, ο Διοικητής του Γ΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Κετσέας, ο Διοικητής της 13ης Μεραρχίας Καβάλας Στρατηγός Σειραδάκης, ο Στρατιωτικός Διοικητής Θράκης Στρατηγός Κωστόπουλος, ο Διοικητής Συντάγματος Διδυμοτείχου Συνταγματάρχης Καραχάλιος, ο Διοικητής Χωροφυλακής Έβρου Σουϊμίρης, πολλοί αξιωματικοί του Στρατού και της Χωροφυλακής, Ανώτεροι Υπάλληλοι του Υπουργείου Δημοσίων Έργων, ο Νομομηχανικός Έβρου Γκανίλας, οι Εργολήπτες Δημοσίων Έργων Γεώργιος Χόχωλης, Σκλαβούνος και Κύρου, ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου Καρακώτσογλου, Ορεστιάδος Πανταζίδης, ο Πρόεδρος της κοινότητος Φερρών Περτσίνης, Πέπλου Καραδέδος, πολλοί Έλληνες και Τούρκοι Δημοσιογράφοι. Κατά τα εγκαίνια ο Κεμάλ Ζεϊτίνογλου έγινε δεκτός επί της ελληνικής από τον Καραμανλή και επιθεώρησαν το στρατιωτικό απόσπασμα αποδόσεως τιμών. Μετά ο Ζεϊτίνογλου εγκανίασε τα έργα θεμελιώσεως της γέφυρας επί της ελληνικής όχθης παρόντος του Γενικού Διοικητού Θράκης Φεσσοπούλου, έθεσαν σε κίνηση το μηχάνημα εμπήξεως πασσάλων και μετά ο Ζεϊτίνογλου εξεφώνησε λόγο. Αργότερα οι επίσημοι και ο Καραμανλής μετέβησαν δια σχεδίας στην τουρκική όχθη και θεμελίωσαν το τουρκικό τμήμα του έργου.

Τα έργα αποπερατώθηκαν το 1961 και περιλάμβαναν την κατασκευή μίας συνδετικής οδού μήκους 11 χιλιομέτρων, πλάτος καταστρώματος 11,00 μ. και οδοστρώματος πλάτους 7,00 μ. Το πλάτος του ελληνικού τμήματος της γέφυρας είναι 9,90 μ. Το κόστος όλων των έργων ήταν 48.607.000 δρχ. (23.607.000 δρχ. για τα έργα της γέφυρας και 25.000.000 δρχ. για τα έργα οδοποιίας). Η γέφυρα εγκαινιάσθηκε επισήμως την Τετάρτη 20 Ιουνίου 1962 υπό του Γενικού Γραμματέως του Υπουργείου Δημοσίων Έργων Χρήστου Οικονόμου ο οποίος εκπροσώπησε τον Υπουργό Δημοσίων Έργων Σόλωνα Γκίκα ο οποίος μετέβη στην Θράκη και την Μακεδονία προκειμένου να επιθεωρήσει τα έργα που εκτελούσε εκεί το Υπουργείο.

Την Παρασκευή 12 Μαΐου 1967 τελέσθηκαν τα εγκαίνια της εγκαταστάσεως ηλεκτροφωτισμού του ελληνικού τμήματος παρόντος του Υπουργού Βορείου Ελλάδος Δημητρίου Πατίλη και του Υπουργού Βιομηχανίας Νικολάου Οικονομοπούλου. Η γέφυρα κατασκευάσθηκε εκ προεντεταμένου σκυροδέματος και θεμελιώθηκε επί πασσάλων τετραγωνικής διατομής διαστάσεων 42 εκ. x 42 εκ. και μήκους 17,00 μ. Συνολικώς η γέφυρα έχει μήκος 802,50 μ. (2 x 18,25 + 24 x 22,00 μ. + 2 + 23,50 μ. + 2 + 25,50 μ. + 2 x 26,50 μ. + 2 + 28,00 μ. + 1 x 32,00 μ.). Εκ των 802,50 μ. της γεφύρας το ελληνικόν τμήμα έχει μήκος 445,45 μ. και το τουρκικό 357,25 μ. Το πλάτος του καταστρώματος είνε 7,50 μ. Τα στηθαία είναι σιδηρά.

Περιγραφή του έργου

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ.

ΕΘΝΙΚΗ ΟΔΟΣ 2 (ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ – ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ/ΚΗΠΟΙ).

ΟΔΙΚΗ ΓΕΦΥΡΑ ΠΟΤΑΜΟΥ ΕΒΡΟΥ ΚΗΠΩΝ (1954 – 1958)

Κύριος Έργου: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ.
Αναθέτουσα Υπηρεσία: ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΒΡΟΥ (Έδρα: Αλεξανδρούπολη).
Σύνταξη Στατικών Μελετών Τεχνικών Έργων:

Ελληνικό τμήμα μήκους 357,25 μ.: ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ/ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ/Γραφείο Μελετών Έργων Βασικού Δικτύου/Τμήμα Μελετών Γεφυρών.
Τουρκικό τμήμα μήκους 445,45 μ.: Υπουργείο Δημοσίων Έργων/ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.

4. Επίβλεψη: Αυτή ασκήθηκε υπό των κάτωθι Υπηρεσιών:

Ελληνικό τμήμα μήκους 357,25 μ.: ΓΡΑΦΕΙΟ ΝΟΜΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΒΡΟΥ (Έδρα: Αλεξανδρούπολη).
Τουρκικό τμήμα μήκους 445,45 μ.: Υπουργείο Δημοσίων Έργων/ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.

Κατασκευή: Αυτή εξετελέσθη ταυτοχρόνως υπό των κάτωθι Εργοληπτών Μηχανικών:

i) Για το ελληνικό τμήμα μήκους 357,25 μ.:

Τεχνικές εργασίες θεμελιώσεως δια πασσάλων: ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Κ. Η. ΚΥΡΟΥ.
Ανωδομή της γέφυρας: ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΧΟΧΩΛΗ (Γεώργιος Ευαγγέλου Χόχωλης, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. (1936) και Εργολήπτης Δημοσίων Έργων Δ΄ Τάξεως (Αριθμός Μητρώου Τ.Ε.Ε.: 2.654)).

ii) Για το τουρκικό τμήμα μήκους 445,45 μ.: ΤΕΧΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Μ. ΚΑΔΡΙ ΒΕΖΥΡΟΓΛΟΥ (Μ. Καδρί Βεζύρογλου, Μηχανικός Σχολής Μηχανικών Κων/λεως (1940) και Εργολήπτης Δημοσίων Έργων).

6. Κόστος κατασκευής:

α) Κονδύλια που έδωσε το ελληνικό Υπουργείο Δημοσίων Έργων: 48.607.000 δρχ. (23.607.000 δρχ. για τα έργα της γέφυρας και 25.000.000 δρχ. για τα έργα οδοποιίας).
β) Κονδύλια που έδωσε το τουρκικό Υπουργείο Δημοσίων Έργων: 4.440.000 λίρες τουρκικές.

Χρηματοδότηση: Εξ ημισείας από τους προϋπολογισμούς των Υπουργείων Δημοσίων Έργων της Ελλάδος και της Τουρκίας ως εξής:

α) Κονδύλια που έδωσε το ελληνικό Υπουργείο Δημοσίων Έργων: 1.700.000 λίρες τουρκικές.
β) Κονδύλια που έδωσε το τουρκικό Υπουργείο Δημοσίων Έργων: 2.700.000 λίρες τουρκικές.

Περιοδικόν «ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΝΕΑ», Εφημερίς «ΤΩΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΩΝ»,
*Τεύχος: 45, Δεκέμβριος 1958, σελ. 20.* Φύλλον: 1.175, Σάββατον 02 Ιανουαρίου 1960, σελ. 02

Βιβλιογραφία:

Εφημερίδα “ZAFER”, Φύλλον: 599, Σάββατον 23 Δεκεμβρίου 1950, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΑΙΝΟΣ”, Φύλλον: 24, Τετάρτη 16 Μαΐου 1951, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΑΙΝΟΣ”, Φύλλον: 33, Σάββατον 26 Μαΐου 1951, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ”, Φύλλον: 8.139, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ” (Λάρισσα), Φύλλον: 8.741, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ”, Φύλλον: 2.327, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΕΜΠΡΟΣ”, Φύλλον: 404, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ”, Φύλλον: 7.313, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 02.
Εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, Φύλλον: 13.980, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΤΟ ΦΩΣ”, Φύλλον: 13.934, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ”, Φύλλον: 717, Σάββατον 31 Οκτωβρίου 1953, σελ. 04.
Εφημερίδα “Ο ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ”, Φύλλον: 550, Σάββατον 07 Νοεμβρίου 1953, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΤΟ ΦΩΣ”, Φύλλον: 14.122, Κυριακή 13 Ιουνίου 1954, σελ. 08.
Εφημερίδα “ΤΩΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΩΝ”, Φύλλον: 600, Τετάρτη 23 Ιουνίου 1954, σελ. 01.
Εφημερίδα “Η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ”, Φύλλον: 545, Τετάρτη 28 Ιουλίου 1954, σελ. 06.
Εφημερίδα “ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ”, Τεύχος: 15ον, Πέμπτη 29 Ιουλίου 1954, σελ. 172.
Εφημερίδα “ΕΘΝΟΣ” (Λευκωσία), Φύλλον: 2.336, Τετάρτη 08 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΡΑΚΗ”, Φύλλον: 804, Πέμπτη 09 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 01 και 04.
Εφημερίδα “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ” (Αθήναι), Φύλλον: 3.066, Δευτέρα 06 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 03.
Εφημερίδα “Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ”, Φύλλον: 7.569, Δευτέρα 06 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 03.
Εφημερίδα “ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ”, Φύλλον: 2.590, Τρίτη 07 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 06.
Εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, Φύλλον: 14.242, Τετάρτη 08 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 07.
Εφημερίδα “ΜΙΛΛΙΕΤ”, Φύλλον: Δεν αναφέρεται, Τρίτη 07 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΤΣΟΥΜΧΟΥΡΙΕΤ”, Φύλλον: 10.813, Τρίτη 07 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ”, Τεύχος: 21ον, Πέμπτη 09 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 03.
Εφημερίδα “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, Φύλλον: 12.896, Τρίτη 07 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 06.
Εφημερίδα “ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ”, Φύλλον: 8.402, Τετάρτη 08 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 04.
Εφημερίδα “ΚΟΜΟΤΙΝΗ”, Φύλλον: 62, Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 1954, σελ. 01.
Εφημερίδα “ΤΩΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΩΝ”, Φύλλον: 1.175, Σάββατον 02 Ιανουαρίου 1960, σελ. 02.
Εφημερίδα “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, Φύλλον: 17.830, Παρασκευή 12 Μαΐου 1967, σελ. 03.
Εφημερίδα “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, Φύλλον: 12,460, Παρασκευή 10 Απριλίου 1952, σελ. 01.
Εφημερίδα “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, Φύλλον: 15.276, Κυριακή 17 Ιουνίου 1962, σελ. 10.
Περιοδικό “ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ”, Τεύχος: 307ον, Φεβρουάριος 1962, σελ. 73.
Περιοδικό “ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΝΕΑ”, Τεύχος: 45ον, Δεκέμβριος 1958, σελ. 20.
Περιοδικό “ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ”, Τεύχος: 191ον – 192ον, 01 ως 15 Δεκεμβρίου 1939, σελ. ΧΧΧΧΙΙ.
Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, Τεκμήριο: D2748, Θέμα: Τ16215, Θεμελιώση γέφυρας στον π. Έβρο.
Χρήστος Μηνάγιας, “ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟΝ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΝ (Ισλάμ και Πολιτική εις την Τουρκίαν)”, Εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήναι, Ιούλιος 2014.

* Η υποτίμηση του θενικού νομίσματος έγινε την Πέμπτη 09 Απριλίου 1952 και ανεκοινώθη υπό του Υπουργού Συντονισμού Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη δια ραδιωφωνικού μηνύματος.

* Γεώργιος Ευαγγέλου Χόχωλης, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. (1936) και Εργολήπτης Δημοσίων Έργων Δ΄ Τάξεως (Αριθμός Μητρώου Τ.Ε.Ε.: 2.654).

* Μ. Καδρί Βεζύρογλου (1330 Δινάρ – Άγκυρα 1958): Εγεννήθη το 1330 (οθωμανικό ημερολόγιο) στο χωριό Δινάρ του νομού Αφιόν Καρά Χισάρ και κατόπιν της ολοκληρώσεως των εγκυκλίων σπουδών του, εισήχθη το 1939 στη Σχολή Μηχανικών Κωνσταντινουπόλεως, αποφοιτήσας αυτής το 1940. Αργότερα συνέστησε Τεχνική Εταιρεία δια της οποίας κατεσκεύασε πλείστα σοβαρά τεχνικά έργα όπως το τουρκικό τμήμα της γεφύρας παρά τα Ύψαλα. Απεβίωσε τον Δεκέμβριο 1958.

* Κεμάλ Μεσούτ Ζεϊτίνογλου (Κιουτάχεια 1911 – Νιούντιγκαίητ Αγγλίας 1959): Πολιτικός Μηχανικός της Σχολής Μηχανικών Κωνσταντινουπόλεως και Δόκτωρ Μηχανικός του Πανεπιστημίου Βιέννης. Το 1946 εργάσθηκε ως Μηχανικός στο Εσκί Σεχίρ. Διορίσθηκε Υπουργός Δημοσίων Έργων την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 1950 και παρέμεινε στην θέση αυτή ως το 1955.