Η επίλυση των διαφορών στις συμβάσεις κατασκευής δημοσίων έργων και η υστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης

08:30 - 10/11/2023

O νομικός σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ, Σωτήριος Μπρέγιαννος παρουσιάζει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_136 τέσσερις λύσεις για την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης στον τομέα της κατασκευής δημοσίων έργων.

Σωτήρης Ν. Μπρέγιαννος, Δικηγόρος Αθηνών παρ΄Αρείω Πάγω, Νομικός Σύμβουλος ΠΕΣΕΔΕ

1. Επί πολλές δεκαετίες οι διαφορές, που αναφύονται κατά την εκτέλεση των συμβάσεων κατασκευής δημοσίων έργων, επιλύονται με συγκεκριμένο τρόπο σε δύο στάδια, διοικητικό και δικαστικό.

2. Κατά το διοικητικό στάδιο ο ανάδοχος (εργολάβος), δικαιούται, κατά πάσης πράξεως ή παραλείψεως της Διευθυνούσης Υπηρεσίες, που την θεωρεί βλαπτική για τα συμφέροντά του, να ασκήσει ένσταση εντός προθεσμίας δέκα πέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση της πράξεως ή από την συντέλεση της παραλείψεως. Επίσης, ο ανάδοχος μπορεί να ασκήσει ένσταση κατά πράξεως της Προϊσταμένης Αρχής ή του κυρίου του έργου, εφ’ όσον με τις πράξεις ή τις παραλείψεις αυτές προκαλείται διαφωνία για πρώτη φορά. Σύμφωνα δε με τις σχετικές προβλέψεις του άρθρου 174 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύει, η Διευθύνουσα Υπηρεσία ή η Προϊσταμένη Αρχή, κατά περίπτωση, υποχρεούται μέσα σε δεκαπέντε (15) μέρες από την άσκηση της ενστάσεως να διαβιβάσουν το φάκελο της υποθέσεως και τις απόψεις τους στο αρμόδιο τεχνικό συμβούλιο, το οποίο γνωμοδοτεί επί της διαφοράς, το αρμόδιο δε να αποφανθή όργανο υποχρεούται, εν συνεχεία, να εκδώσει και να κοινοποιήσει την απόφασή του μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την άσκηση της ενστάσεως. Σύμφωνα με τις ανωτέρω προβλέψεις η διαφορά, που αναφύεται κατά την εκτέλεση συμβάσεων κατασκευής δημοσίων έργων, πρέπει να επιλύεται το αργότερο μέσα σε 75 ημέρες από τότε που η προσβαλλομένη βλαπτική πράξη κοινοποιήθηκε στον ανάδοχο ή από τότε που συντελέσθηκε η προσβαλλομένη παράλειψη.

3. Κατά το δικαστικό στάδιο ο ανάδοχος δικαιούται επί κάθε διαφοράς, που αναφύεται κατά την εκτέλεση συμβάσεως κατασκευής δημοσίων έργων, να προσφύγει στο διοικητικό εφετείο της περιφερείας, στην οποία εκτελείται το έργο, ανεξαρτήτως του χαρακτήρος της συμβάσεως ως διοικητικής ή ως ιδιωτικού δικαίου. Σύμφωνα δε με τις σχετικές προβλέψεις του άρθρου 175 του Ν. 4412/2016, όπως ισχύουν, επί δημοσίων έργων προϋπολογισμού άνω των 500.000 Ευρώ η δικάσιμος για την συζήτηση της υποθέσεως προσδιορίζεται το αργότερο εντός έξι (6) μηνών από την άσκηση της προσφυγής, η συζήτηση της υποθέσεως ολοκληρώνεται σε μία δικάσιμο, κατά της αποφάσεως δε του διοικητικού εφετείου χωρεί αναίρεση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Δεδομένου δε ότι το διοικητικό εφετείο μπορεί να εκδίδει την απόφασή του εντός έξι (6) μηνών από της συζητήσεως της υποθέσεως, βούληση του νομοθέτη ήταν η δικαστική επίλυση της διαφοράς να έχει ολοκληρωθή εντός, κατ’ ανώτατο όριο, δώδεκα (12) μηνών από της ασκήσεως της προσφυγής.

4. Υπό τις ανωτέρω προβλέψεις διαφορά, που ανεφύει κατά την εκτέλεση συμβάσεως κατασκευής δημοσίου έργου, θα πρέπει να έχει επιλυθεί από το διοικητικό εφετείο εντός χρόνου 14 μηνών και 15 ημερών κατ’ ανώτατο όριο (ήτοι 75 ημέρες κατά το διοικητικό στάδιο και 12 μήνες κατά το δικαστικό στάδιο).

5. Όμως, τα πράγματα στην πράξη είναι εντελώς διαφορετικά προς δόξα της διοικητικής και δικαστικής αυθαιρεσίας καθ’ όσον:

5.1 Τα αρμόδια Τεχνικά Συμβούλια γνωμοδοτούν επί των ενστάσεων μετά από πολλούς μήνες από την άσκηση της ενστάσεως και οι αποφάσεις των αρμοδίων αποφαινομένων οργάνων εκδίδονται, επίσης, (όταν εκδίδονται) μετά από πολλούς μήνες από την γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου και σπανίως τηρούνται οι τασσόμενες από τον νόμο προθεσμίες, κατά παραβίαση της αρχής του κράτους δικαίου, της αρχής της ασφαλείας δικαίου και της αρχής της εύλογης διαρκείας της δίκης, που εφαρμόζονται και στις διοικητικές υποθέσεις.

5.2 Το διοικητικό εφετείο ποτέ δεν προσδιορίζει την συζήτηση της προσφυγής εντός της τασσομένης από τον νόμο προθεσμίας των έξι (6) μηνών από την άσκηση της προσφυγής, ποτέ δεν συζητεί την υπόθεση στην πρώτη δικάσιμο και σχεδόν ποτέ δεν εκδίδει τις αποφάσεις του εντός εύλογης προθεσμίας έξι (6) μηνών από την συζήτηση της προσφυγής. Κατά παραβίαση δε της αρχής του κράτους δικαίου, και της αρχής της ασφαλείας του δικαίου και της αρχής της εύλογης διαρκείας της δίκης, τα διοικητικά εφετεία όλης της χώρας και το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκαν ότι οι, κατά τα ανωτέρω, τασσόμενες από τον νόμο προθεσμίες είναι για τα δικαστήρια ενδεικτικές (και όχι ανατρεπτικές), αφού δεν τάσσεται από τον νόμο κάποια κύρωση για την μη τήρησή τους.

6. Τα αποτελέσματα των επιλογών αυτών είναι γνωστά στους ασχολουμένους με την κατασκευή δημοσίων έργων, οι οποίοι, δυστυχώς, δεν έχουν τρόπο να αντιδράσουν σ’ αυτή την αυθαιρεσία. Έτσι, χιλιάδες ενστάσεις εργολάβων συνωθούνται στα αρμόδια Τεχνικά Συμβούλια και στα αρμόδια αποφαινόμενα όργανα και χιλιάδες προσφυγές εργολάβων συνωθούνται στα διοικητικά εφετεία και στο Συμβούλιο της Επικρατείας. και όλοι γνωρίζουν ότι η έκδοση αμετάκλητης διαφοράς, που αναφύεται κατά την εκτέλεση συμβάσεως κατασκευής δημοσίου έργου, χρειάζεται κατ’ ελάχιστον 5-7 χρόνια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις η αμετάκλητη απόφαση εκδίδεται μετά από 15-20 χρόνια.

7. Από την άλλη πλευρά όλοι κόπτονται για την επιτάχυνση της δικαιοσύνης, όλοι χύνουν δάκρυα για την μη επίτευξή της και όλοι προτείνουν λύσεις για την επίτευξή της. Όμως, δυστυχώς, όλοι παραβλέπουν το αυτονόητο την τήρηση των προθεσμιών, που τάσσονται από τον νόμο για την επίλυση των διαφορών, που αναφύονται κατά την εκτέλεση της συμβάσεως κατασκευής δημοσίου έργου. Και όλοι, δυστυχώς, αποσιωπούν ότι οι λύσεις για την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης στον τομέα της κατασκευής δημοσίων έργων είναι απλές: (α) Κατάργηση του σταδίου της ενστάσεως πριν από την άσκηση προσφυγής και πρόβλεψη της άμεσης ασκήσεως προσφυγής εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τότε που κοινοποιήθηκε η βλαπτική πράξη της Διευθυνούσης Υπηρεσίας ή συντελέσθηκε η παράλειψή της, με παράλληλη δυνατότητα του αρμοδίου αποφαινομένου οργάνου να αποφασίσει επ’ αυτής το αργότερο εντός εξήντα (60) ημερών από της κοινοποιήσεως της προσφυγής στον κύριο του έργου. (β) Προσδιορισμός δικασίμου προς συζήτηση της προσφυγής εντός εξήντα (60) ημερών από την κατάθεση της προσφυγής στο διοικητικό εφετείο και έκδοση της αποφάσεως αυτού εντός εξήντα (60) ημερών από την συζήτηση της προσφυγής, (γ) Τήρηση όλων των προθεσμιών επί τη απειλή πειθαρχικής διώξεως των εμπλεκομένων υπαλλήλων και δικαστών.

8. Η θεσμοθέτηση των ανωτέρω προτάσεων αποτελεί την μοναδική λύση για την ταχεία επίλυση των διαφορών στον τομέα των δημοσίων έργων, που αποτελεί εκδήλωση νομικού πολιτισμού.