Έργα με πραγματικές αναθεωρήσεις και επίκαιρες τιμές

ΤΟ ΟΞΥΓΟΝΟ ΤΩΝ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Με σημαντικά συμπεράσματα και πληθώρα συμμετοχών ολοκληρώθηκε το 77ο τακτικό συνέδριό της ΠΕΣΕΔΕ με θέμα “Έργα με πραγματικές αναθεωρήσεις και επίκαιρες τιμές – Το οξυγόνο των εργοληπτικών επιχειρήσεων”, στο Αποστολοπούλειο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης στις 4, 5 και 6 Μαΐου 2023.

Στις 4, 5 και 6 Μαΐου 2023, η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) διοργάνωσε το 77ο τακτικό συνέδριό της με θέμα “Έργα με πραγματικές αναθεωρήσεις και επίκαιρες τιμές – Το οξυγόνο των εργοληπτικών επιχειρήσεων”, στο Αποστολοπούλειο Δημοτικό Πνευματικό Κέντρο Τρίπολης.

Με τη συμμετοχή μελών από όλη την Ελλάδα και την πραγματοποίηση σημαντικών παρεμβάσεων,κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου συζητήθηκαν καίρια ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο και τα μέλη της Ένωσης.

Όπως αναφέρθηκε και στο κείμενο των συμπερασμάτων του συνεδρίου, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Επιτροπής Ανταγωνισμού που αναφέρονται στην κανονιστική της παρέμβαση για τον κλάδο των κατασκευών και συγκεκριμένα για τον υποκλάδο των εταιριών κατασκευής δημοσίων έργων, η αγορά των δημοσίων έργων, όσο αφορά τους «μεγάλους» του χώρου, χαρακτηρίζεται από ολιγοπώλιο. «Ειδικότερα για τις εταιρείες της 7ης τάξης και με όσα έχουμε δει να διαδραματίζονται στην μετοχική σύνθεση των δύο επικρατέστερων εταιρειών, η αγορά τείνει να χαρακτηρισθεί μονοπωλιακή με ότι αυτό συνεπάγεται για την εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Για την αποτελεσματική συμμετοχή όλων των εργοληπτικών επιχειρήσεων Κατασκευών στο επιδιωκόμενο νέο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας απαιτείται  ένας προσεκτικός σχεδιασμός που θα αφορά το σύνολο του Κλάδου και όχι μόνο τους πέντε μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!» αναφέρεται σχετικά.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Περιόδου Ιανουάριος 2022 –  Δεκέμβριος 2022

Μία χρόνια συνεχούς προσπάθειας για την αξιοπρεπή εκπροσώπηση των Εργοληπτών

Στο πλαίσιο των εργασιών του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε και ο Διοικητικός Απολογισμός της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2022.

«Η Διοίκηση της Ομοσπονδίας μας προσπάθησε να εκπροσωπήσει αποτελεσματικά τα μέλη της με μία σειρά δράσεων. Κατέθεσε τεκμηριωμένες προτάσεις για όλες τις διαδικασίες παραγωγής του δημόσιου έργου, στάθηκε σταθερά απέναντι σε πολιτικές στρέβλωσης και νόθευσης του ανταγωνισμού,  δημοσιοποίησε με κάθε δυνατό τρόπο τις θέσεις και τις προτάσεις της και στήριξε τα μέλη της παρέχοντας ουσιαστικές υπηρεσίες. Σε κάθε περίπτωση, προσπαθήσαμε η δράση της οργάνωσής μας να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό, στην δομική και θεσμική ανανέωση  του επαγγελματικού μας περιβάλλοντος και σταθήκαμε αλληλέγγυοι με κάθε δυνατό τρόπο απέναντι στα μέλη μας.

Σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ασταθές, οι ελληνικές εργοληπτικές επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν κάτω από σοβαρές δομικές στρεβλώσεις, και αναφέρομαι:

• στην μη έγκαιρη εξόφληση του εργολαβικού ανταλλάγματος
• στα ανεπίκαιρα τιμολόγια εργασιών
• στην στρεβλή εφαρμογή του θεσμού της αναθεώρησης
• στην αδυναμία πρόσβασης των εργοληπτικών επιχειρήσεων σε τραπεζικά κεφάλαια
• στην έλλειψη έμπειρου τεχνικού ανθρώπινου δυναμικού
• στην αδυναμία της κεντρικής διοίκησης, των δημοτικών και περιφερειακών αρχών στον αποτελεσματικό και με όραμα σχεδιασμό υποδομών και στη συνέχεια στην μελέτη και «ωρίμανση» των έργων
• στην επέκταση των δημόσιων συμβάσεων με ΣΔΙΤ
• στους ολοένα μεγαλύτερους προϋπολογισμούς έργων

Σε αυτό το ασταθές και απαιτητικό επαγγελματικό περιβάλλον, η Διοίκηση της ΠΕΣΕΔΕ πραγματοποίησε μία σειρά πράξεων και δράσεων» ανέφερε η Πρόεδρος της ΠΕΣΕΔΕ, Μαρια Τσιομπάνου.

Αναλυτικά οι δράσεις της Διοίκησης:

• Συνεργασία της ΠΕΣΕΔΕ με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών: Η ΠΕΣΕΔΕ, σε αυτήν την χρονική περίοδο, επικεντρώθηκε στην προώθηση προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΜΕ, των προτάσεών της για την αντιμετώπιση του ισχυρού κύματος ανατιμήσεων υλικών και εργασίας που ενσωματώνονται στα δημόσια έργα. Παράλληλα, συνέχισε την υποβολή προτάσεων για βελτίωση της υφιστάμενης νομοθεσίας και την προώθηση συγκεκριμένων προτάσεων για το νέο Εθνικό Μητρώο. Στόχος ήταν η βελτίωση της «καθημερινότητας» του εργολήπτη μηχανικού, η ανατροπή ετεροβαρών δικαιωμάτων της Υπηρεσίας έναντι του Αναδόχου, η ισονομία και η διαφάνεια σε όλες τις φάσεις υλοποίησης ενός Δημόσιου Έργου, από την Διακήρυξη έως και την Οριστική Παραλαβή του.
• Συνεργασία της ΠΕΣΕΔΕ με το Υπουργείο Οικονομικών: Η κ. Τσιομπάνου έκανε ιδιαίτερη μνεία στην ουσιαστική παρέμβαση της ΠΕΣΕΔΕ προς το Υπουργείο Οικονομικών, τόσο με επιστολές όσο και με την πραγματοποίηση συνάντησης. Επίσης, συνέχισε με επιμονή την ανάδειξη του μείζονος ζητήματος της μη έγκαιρης εξόφλησης του εργολαβικού ανταλλάγματος από την Κυβέρνηση. Πιο αναλυτικά:

Στις 6 Μαΐου του 2022, η ΠΕΣΕΔΕ ήταν η μοναδική επαγγελματική οργάνωση  που πραγματοποίησε  συνάντηση με τον Υπουργό Οικονομικών κ. Χρήστο Σταϊκούρα, όπου συζητήθηκαν εκτενώς το κρίσιμο θέμα των υπέρογκων ανατιμήσεων των υλικών και της εργασίας στα δημόσια έργα. Το Προεδρείο της ΠΕΣΕΔΕ ενημέρωσε τον Υπουργό για το ζήτημα των διαρκών ανατιμήσεων των υλικών που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος εκτέλεσης των δημοσίων έργων δημιουργώντας συνθήκες «ασφυξίας» για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις και να ζητήσει, νέες γενναίες παρεμβάσεις που θα θωρακίσουν την απρόσκοπτη συνέχιση της υλοποίησης των έργων.

• Λοιπές παρεμβάσεις της ΠΕΣΕΔΕ προς την Πολιτεία και τους Κύριους των Έργων: Σταθερή, ουσιαστική και πολλές φορές ιδιαιτέρως καταγγελτική υπήρξε η παρέμβαση της ΠΕΣΕΔΕ σε όλες τις Αναθέτουσες Αρχές που δημοπρατούν συμβάσεις με όρους στα όρια της νομιμότητας και που γενικότερα προβαίνουν σε κατάχρηση των δυνατοτήτων που τους δίνει ο Ν4412/2016 και οι νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Επίσης, είχαμε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην υλοποίηση δημοσίων συμβάσεων έργων και με πολιτικά κόμματα.

Κλείνοντας τον Διοικητικό Απολογισμό της χρονιάς, η Πρόεδρος τόνισε:

«Αυτό που διέκρινε την Διοίκηση της ΠΕΣΕΔΕ κατά την διάρκεια του προηγούμενου έτους ήταν η ενδυνάμωση της δράσης της. Σε πολλές περιπτώσεις, όπου έκρινε ότι ήταν αναγκαίο, ήταν καταγγελτική και ιδιαίτερα αιχμηρή. Αναβαθμίστηκε  η εξωστρέφειά της και η προσπάθεια για την ενημέρωση και την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών στα μέλη της. Εστίασε κυρίως στον  συνεχή διάλογο με την Πολιτεία για την προώθηση των προτάσεων της Οργάνωσής μας και προσπάθησε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στα προβλήματα των μελών της.  

Νομίζω ότι η αίσθηση που έχουμε όλοι όσοι δραστηριοποιούμαστε σε αυτόν τον κλάδο είναι  ότι έχουν γίνει μικρή βήματα ανάκαμψης του κλάδου. Αλλά, εάν πράγματι επιδιώκουμε  να πετύχουμε ένα υγιές και κυρίως σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον στον Κατασκευαστικό κλάδο, θα πρέπει με συνέπεια και επιμονή, Πολιτεία και Ιδιώτες,  να εφαρμόσουμε μία σειρά μεταρρυθμίσεων, στις οποίες θα κάνουμε συγκεκριμένη αναφορά κατά την διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου μας. Εκτιμώ ότι ένας προσεκτικός σχεδιασμός, προγραμματισμός και χρηματοδότησης έργων υποδομής και ανάπλασης με παράλληλες μεταρρυθμίσεις στο θεσμικό πλαίσιο θα οδηγήσουν σχετικά σύντομα στη μόνιμη βελτίωση της εικόνας του κλάδου. Και δε θα κουρασθώ να το επαναλαμβάνω όσες φορές χρειασθεί: Ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο που να προωθεί τον υγιή ανταγωνισμό και να εξασφαλίζει το δημόσιο συμφέρον είναι η απάντηση σε όλα τα παραπάνω προβλήματα του κλάδου μας. Ο κατασκευαστικός κλάδος, ως παραδοσιακό «θεμέλιο» ανάπτυξης όλων σχεδόν τον τομέων της οικονομίας, πρέπει να τύχει μιας προσέγγισης με στρατηγικό σχεδιασμό και στοχεύσεις, ώστε η αναπτυξιακή του πορεία να αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα».

ΤΟ ΝΕΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΔΡΑΙΩΣΗΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΥΓΕΙΟΥΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Ο κ. Κώστας Βουγιουκλής, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και  Μέλος Δ.Σ. ΠΕΣΕΔΕ, ανέφερε στην ομιλία του ότι η συζήτηση για όλα όσα απαιτείται να αλλάξουν, ώστε να δούμε τον Κατασκευαστικό Κλάδο να μπαίνει σε τροχιά ανάκαμψης, καλά κρατεί εδώ και δεκαετίες.  

«Άφθονο μελάνι έχει χυθεί από όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες. Δεκάδες άρθρα και εισηγήσεις έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς με διαπιστώσεις, απόψεις και προτάσεις. Πλήθος εξαγγελιών, από όλες ανεξαιρέτως τις Κυβερνήσεις, για τα αναγκαία μέτρα εκσυγχρονισμού με στόχο την διαφανή και την βέλτιστη χρήση των ευρωπαϊκών και εθνικών κονδυλίων. Την τελευταία, δε, διετία έχει προστεθεί ως κορωνίδα και η ανεξάντλητη συζήτηση  για το ιλιγγιώδες ποσό των 110 δισ. ευρώ, που θα διαχειριστεί η χώρα μας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, του Ταμείου Δίκαιης Ανάπτυξης, της Πράσινης Ανάπτυξης, της Αειφόρου Ανάπτυξης, των ΑΠΕ κλπ, κλπ, κλπ. Πολύ λογικά ένας παρατηρητής, που δεν ζει και δεν εργάζεται σε αυτήν την χώρα, θα μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στο άμεσο μέλλον, ούτε λίγο ούτε πολύ, οι περισσότεροι Έλληνες πολίτες θα γίνουμε τουλάχιστον εκατομμυριούχοι. Εμείς δε που ζούμε και εργαζόμαστε σε αυτή την χώρα με εξαντλητικά ωράρια, εξοντωτικούς ρυθμούς και συνθήκες, που ολοένα  δυσκολεύουν, μένουμε με την απορία και το ερώτημα: Τι είναι αυτό που δεν κάνουμε σωστά και δεν μπορούμε να δούμε τις επιχειρήσεις μας, ανεξαρτήτως κλάδου και μεγέθους, να  ανακάμπτουν από την πολυετή οικονομική ύφεση; Τι είναι αυτό που κρατάει μία ολόκληρη χώρα καθηλωμένη και αδύναμη; Τι είναι αυτό που θα ξυπνήσει την χώρα μας από την νιρβάνα στην οποία είναι βυθισμένη;» σημείωσε.

Όπως ανέφερε ο κ. Βιουγιουκλής, «μιλώντας κανείς για το τις πταίει, μπορεί να περιλάβει την απάντηση σε μία μόνο σύντομη φράση: οι ιδεοληψίες μας. Καμία προσπάθεια δεν θα έχει την παραμικρή πιθανότητα επιτυχίας, καμία διοικητική μεταρρύθμιση δεν θα φέρει αποτελέσματα, καμία πολιτική και κανένα κονδύλιο  δεν θα φέρει ανάπτυξη, εάν προηγουμένως  δεν προσανατολιστούμε ως λαός και ως Έθνος στην «μεταρρύθμιση» όλων αυτών των χαρακτηριστικών, που,  αν μη τι άλλο, μας καθιστούν όλα τα χρόνια ανίκανους να ξεπεράσουμε τις εθνικές μας αγκυλώσεις. Σήμερα βρισκόμαστε στο σημείο όπου μία σημαντική μερίδα των πολιτών δείχνει αποφασισμένη να αλλάξει νοοτροπία και να προχωρήσει. Μία κρίσιμη μάζα πολιτών, όλων των κοινωνικών τάξεων και όλων των επαγγελματικών κλάδων, ασφυκτιά πλέον από την πολυετή οικονομική ύφεση, την υγειονομική κρίση και από την τωρινή πληθωριστική κρίση».

Στο πλαίσιο αυτό, πρότεινε:

1. Αύξηση των ορίων των τάξεων των εργοληπτικών επιχειρήσεων: «Όπως είναι σε όλους μας γνωστό, τα οικονομικά όρια των τάξεων δεν έχουν επικαιροποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Εν τω μεταξύ, οι ανάγκες, ο σχεδιασμός, το είδος και το μέγεθος των προϋπολογισμών  των δημοσίων συμβάσεων για έργα έχει αλλάξει δραστικά. Παρατηρείται η αύξηση της ανάγκης υλοποίησης δημοσίων έργων διαφορετικής φύσεως και υψηλότερων προϋπολογισμών. Επίσης, παρατηρείται η προτίμηση των Κυρίων των Έργων για μεγάλους προϋπολογισμούς οι οποίοι πολλές φορές καταχρηστικά και στα όρια της νομιμότητας επιλέγουν να συνενώνουν συμβάσεις και συνακόλουθα να αυξάνουν τους προϋπολογισμούς των δημοπρατούμενων έργων. Ο διπλασιασμός των οικονομικών ορίων των τάξεων, και ιδιαίτερα των χαμηλότερων, θα δώσει τη δυνατότητα της αύξησης της συμμετοχής του αριθμού των εργοληπτικών επιχειρήσεων και θα αναιρέσει ένα σημαντικό φραγμό εισόδου νέων επιχειρήσεων σε μεγαλύτερες τάξεις του Μητρώου» ανέφερε.     
2. Υπολογισμός Ποσών Τεχνικής Εμπειρίας: ‘Όπως σημείωσε, ακολουθώντας ακριβώς την ίδια λογική, του περιορισμού, δηλαδή, των φραγμών εισόδου νέων επιχειρήσεων σε υψηλότερες τάξεις του Μητρώου, τα ποσά της Τεχνικής Εμπειρίας πρέπει να προκύπτουν από τους αρχικούς προϋπολογισμούς μελέτης και όχι από τον προϋπολογισμό σύμβασης, όπως ισχύει μέχρι σήμερα. Η «πραγματική» αξία ενός έργου προκύπτει από τον Προϋπολογισμό μελέτης και όχι από αυτόν της Σύμβασης, που έχει να κάνει με τις επιχειρηματικές επιλογές και τους στόχους των οικονομικών φορέων. Εξάλλου, όταν καλούνται οι εργοληπτικές επιχειρήσεις να αποδείξουν την τεχνική και χρηματοοικονομική ικανότητα και επάρκεια η αναφορά γίνεται στα στοιχεία που προκύπτουν από τον προϋπολογισμό μελέτης ενός έργου.
3. Άρνηση στην προτεινόμενη κατάργηση του θεσμού της δάνειας εμπειρίας: «Προτείνεται η κατάργηση του άρθρου 50 «Όροι επίκλησης στήριξης στις ικανότητες άλλων φορέων». Όμως, η πρόταση αυτή δεν είναι ορθή και αντιστρατεύεται τις σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις διατάξεις του άρθρου 78 και Ν. 4412/2016 διότι με το άρθρο 50 δίδεται στις ελληνικές εργοληπτικές επιχειρήσεις δυνατότητα χρήσης της δάνειας εμπειρίας από άλλους οικονομικούς φορείς με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.  Η δυνατότητα αυτή αποτελεί Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προβλέπεται από τον Ν. 4412/2016, και στόχο έχει την «διευκόλυνση» της πρόσβασης  των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις, για λόγους υγιούς ανταγωνισμού και εξασφάλισης του δημοσίου συμφέροντος» ανέφερε και τέλος πρότεινε την,
4. Άρνηση στην προτεινόμενη τροποποίηση του Άρθρου 53 του Προεδρικού Διατάγματος: «Με την  Παράγραφο 4δ του άρθρου 53 επιδιώκεται η κατάργηση της τεχνικής εμπειρίας από συμβάσεις υπεργολαβίας. Όμως, η πρόταση αυτή δεν είναι ορθή διότι: Όπως είναι γνωστό, σε ένα δημόσιο έργο μπορούν να συναφθούν δύο είδη συμβάσεων υπεργολαβίας και δη (α) η «εγκεκριμένη» υπεργολαβία, που συνάπτεται μετά από έγκριση του κυρίου του έργου κατά τις διατάξεις του άρθρου 165 του Ν. 4412/2016 και (β) η απλή υπεργολαβία, η οποία συνάπτεται κατά τις διατάξεις των άρθρων 165 παρ. 1 και 3 και 129 του Ν. 4412/2016 και των άρθρων 681 επ. του Αστικού Κώδικος, περιέρχεται μεν σε γνώση του κυρίου του έργου και ενδεχομένως η γνωστοποίησή της σ’ αυτόν να προβλέπεται από την διακήρυξη και την σύμβαση, αλλά για την σύναψή της δεν απαιτείται έγκριση του κυρίου του έργου» ανέφερε.

Σύμφωνα με τον κ. Βιουγιουκλή, ένας πολύ μεγάλος αριθμός υπεργολαβικών συμβάσεων (άνω του 95%) στον τομέα των δημοσίων έργων είναι απλές εργολαβικές συμβάσεις, δηλαδή οι μη ΄΄εγκεκριμένες΄΄ και, όπως είναι γνωστό, τμήμα ή τμήματα όλων των έργων εκτελούνται υπεργολαβικώς. Εν τούτοις, όπως εξήγησε, οι εργοληπτικές επιχειρήσεις, που είναι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ ή θέλουν να εγγραφούν στο ΜΕΕΠ και εκτελούν δημόσια έργα υπεργολαβικώς, δεν μπορούν να αξιοποιήσουν την αποδεδειγμένη τεχνική τους εμπειρία εκ των υπεργολαβιών. Σύμφωνα με την διάταξη οι εργοληπτικές επιχειρήσεις στερούνται του δικαιώματος επίκλησης της εμπειρίας αυτής στο ΜΕΕΠ. «Το ζήτημα αφορά χιλιάδες μικρομεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις, οι οποίες είναι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ ή θέλουν να εγγραφούν στο ΜΕΕΠ και ασχολούνται με την εκτέλεση δημοσίων έργων υπεργολαβικώς. Προκειμένου  να δικαιολογηθεί η «άδικη» αντιμετώπιση των εργοληπτικών επιχειρήσεων, που εκτελούν υπεργολαβίες, για μεγαλύτερες συνήθως σε τάξη εργοληπτικές επιχειρήσεις, έχουν εφεύρει τον όρο της ΄΄εγκεκριμένης΄΄ υπεργολαβίας. Όπως αντιλαμβάνεστε, πολύ μικρός θα είναι ο αριθμός των εργοληπτικών επιχειρήσεων, που θα καταφέρουν να συνεργάζονται με επίσημη υπεργολαβία, διότι πολύ απλά δεν θα το επιθυμούν οι Ανάδοχοι των Συμβάσεων. Η διάκριση αυτή, σε επίσημη και απλή υπεργολαβία, αποτελεί ένα τέχνασμα, που ουσιαστικά δίνει τον πρώτο λόγο για την αναγνώριση της τεχνικής εμπειρίας στους Αναδόχους των Έργων και όχι στις Αναθέτουσες Αρχές. Αποτελεί, εδώ και χρόνια ένα θεσμοθετημένο ανάχωμα και εμπόδιο στην εξέλιξη των μικρών και μεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων. 

Εξάλλου, η Αρχή Ανταγωνισμού σε σχετικό πόρισμά της για τον κατασκευαστικό κλάδο και τις εργοληπτικές επιχειρήσεις, έχει εντοπίσει συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και ύπαρξη θεσμικών εμποδίων στην εξέλιξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων» σημείωσε ο κ. Βουγιουκλής. 

Στο πλαίσιο αυτό ανέφερε ότι είναι αναγκαίο να ρυθμιστεί το θέμα των υπεργολαβιών   και αποτελεί υποχρέωση της  Πολιτείας  να ακολουθήσει το «πνεύμα» των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και του Ν. 4412/2016 και ειδικότερα την αρχή της αναλογικότητας.  «Θεωρούμε ότι η επέκταση της χρήσης της «Υπεργολαβίας» θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην διάχυση εμπειρίας και απασχόλησης, από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες εργοληπτικές επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στο Μητρώο. 

Το οικονομικό περιβάλλον σήμερα, παρόλες τις αλλεπάλληλες κρίσεις,  είναι ευνοϊκό για τον Κλάδο, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Σειρά μεγάλων έργων προωθούνται συστηματικά από την ελληνική κυβέρνηση. Ήδη κάποια από αυτά έχουν συμβασιοποιηθεί, άλλα βρίσκονται σε τροχιά συμβασιοποίησης και άλλα περιλαμβάνονται στο πλάνο που έχει σχεδιασθεί από το Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών.  Είναι σαφές ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει την δυναμικότητα και την αποτελεσματικότητα του Κατασκευαστικού Κλάδου στην οικονομική άνοδο της χώρας. Επίσης, σε διεθνές επίπεδο, σε σύγκριση με άλλους κλάδους, ο κατασκευαστικός κλάδος έχει υποστεί την μικρότερη δυνατή ζημία από την πανδημία, με δεδομένο ότι ο δείκτης της παγκόσμιας κατασκευαστικής παραγωγής μειώθηκε μόλις κατά 2%. Οι  αναλυτές δε εκτιμούν ότι, εφόσον σταθεροποιηθεί ο πληθωρισμός, η παγκόσμια κατασκευαστική αγορά θα αναπτύσσεται με ταχύτερο ρυθμό από ότι η συνολική οικονομία. Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών, σε συνδυασμό με το γενικότερο ενδιαφέρον σε έργα καινοτομίας και πράσινης ανάπτυξης θα επιτρέψουν στις κατασκευαστικές εταιρίες να εξελιχθούν και να έχουν οικονομική άνοδο» κατέληξε ο κ. Βουγιουκλής. 

ΠΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙΝΕ ΤΟΝ ΚΛΑΔΟ

Ο κ. Γιάννης Δερμεντζόγλου, Πολιτικός Μηχανικός και Γενικός Γραμματέας του ΔΣ ΠΕΣΕΔΕ κατά την ομιλία του, υπογράμμισε τα θέματα που «καίνε» τον κλάδο. Ειδικότερα στάθηκε σε 5 θέματα. Όπως ανέφερε, «η ΠΕΣΕΔΕ έχει γίνει αποδέκτης διαμαρτυριών από εκατοντάδες εργοληπτικές επιχειρήσεις, που αφορούν (α) τις ρυθμίσεις του Ν. 4938/2022 και την υπ’ αριθ. πρωτ. 414733/28.12.2022 Εγκύκλιό σας, (β) την συνεχιζόμενη εξαίρεση εφαρμογής διατάξεων του Ν. 4412/2016, που έχουν σχέση με τους συντελεστές αναθεώρησης και (γ) τις οφειλές των αναθετουσών αρχών προς τις εργοληπτικές επιχειρήσεις. Παραλλήλως, η Κυβέρνηση έχει κατ’ επανάληψη αναγνωρίσει την ύπαρξη των σχετικών προβλημάτων, που προκαλούν υψηλού βαθμού ανισορροπίες στην εκτέλεση των δημοσίων έργων σε βάρος των εργοληπτικών επιχειρήσεων, και έχει κατ’ επανάληψη εξαγγείλει ότι τα προβλήματα αυτά θα επιλυθούν. Όμως, όλοι μας, δυστυχώς, παρατηρούμε ότι τα προβλήματα επιδεινώνονται, προκαλώντας ζητήματα επιβίωσης των εργοληπτικών επιχειρήσεων, με την κυβέρνηση να κωφεύει και να μας εμπαίζει».

Αναλυτικά τα θέματα:

1. ΝΟΜΟΣ 4938/2022 – ΜΕΡΟΣ Γ΄ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ:

Όσοι φορείς εμπλέκονται στην υλοποίηση Δημοσίων Έργων είναι πλέον ενήμεροι για την σημαντική αύξηση των τιμών υλικών και εργασίας, που συντελείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από το καλοκαίρι του 2020. Ως αποτέλεσμα, οι Εργοληπτικές Επιχειρήσεις καλούνται να ολοκληρώσουν συμβάσεις, που κοστολογήθηκαν και υπογράφηκαν σε προγενέστερο χρόνο, χωρίς να έχουν την δυνατότητα να απορροφήσουν τις αυξήσεις αυτές και νομοτελειακά οδηγούνται σε οικονομική ασφυξία και αδυναμία ολοκλήρωσης των έργων. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη «εξορθολογισμού» της αιφνίδιας αλλαγής του οικονομικού περιβάλλοντος, νομοθετήθηκαν τρείς εξαιρετικές διατάξεις, (Ν4938/2022, άρθρα 152-154), που αφορούν την απολογιστική αποζημίωση υλικών, την επιμήκυνση των χρονοδιαγραμμάτων και την καταβολή πριμ εμπρόθεσμης καταβολής.

Απολογιστική αποζημίωση υλικών. Σύμφωνα με τον κ. Δερμεντζόγλου, γεννώνται εύλογα ερωτήματα για την νομιμότητα της εγκυκλίου με αρ. 414733/28-12-2022, (ΚΑΙ ΟΧΙ ΚΥΑ όπως ορίζει ο Ν.4938/2022) με την οποία άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού της αξίας της ασφάλτου που θα αφαιρείται από το άρθρο της αντίστοιχης εργασίας, ορίζοντας ως τελευταία εγκεκριμένη τιμή την τελευταία εγκεκριμένη τιμαριθμική του Γ’ τριμήνου του 2012. Όπως είπε, «ο νόμος μιλάει για απολογιστικό τρόπο υπολογισμού, που φυσικά ισχύει και όταν υπολογίζουμε την αξία που θα πρέπει να αφαιρέσουμε. Για αυτόν τον λόγο, πολύ σωστά η ΚΥΑ ορίζει ότι ως εγκεκριμένη τιμή του υλικού που ίσχυε κατά τον χρόνο δημοπράτησης του έργου, λαμβάνεται η τελευταία επίσημη εγκεκριμένη τιμή του υλικού. Επίσης, πέραν της νομιμότητας της εγκυκλίου, προκύπτουν και άλλα ζητήματα με την χρήση της εγκεκριμένης τιμαριθμικής του Γ΄τριμήνου του 2012, όπως για παράδειγμα το διαφορετικό είδος ασφάλτου και η αναθεώρηση της τιμής που ίσχυε εκείνο το χρονικό διάστημα.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, ζητάμε να αποσυρθεί η εν λόγω Εγκύκλιος, ώστε να ισχύσει» ανέφερε και σημείωσε ότι «επειδή:

• δεν καταργείται η ισχύς του άρθρου 153 του Ν. 4412/2016 περί Αναθεωρητικής Περιόδου για τις βασικές τιμές ημερομισθίων, υλικών, μισθωμάτων και μηχανημάτων, και
• δεν είναι υποχρεωτική η απολογιστική αποζημίωση των υλικών που ορίζονται με το άρθρο 152 του Ν. 4938/2022,

ζητάμε να εκδοθούν άμεσα συμπληρωματικά συντελεστές αναθεώρησης για όλα τα άρθρα εργασιών που περιλαμβάνουν τα παραπάνω υλικά (άσφαλτος, pvc κλπ.)».

• Πριμ Εμπρόθεσμης Περαίωσης

Ο κ. Δερμεντζόγλου ανέφερε ότι παρότι από τις 06.06.2022 θεσμοθετήθηκε με τον Ν. 4938/2022 (άρθρο 154), η καταβολή πριμ εμπρόθεσμης περαίωσης, μόλις πριν από λίγες ημέρες έχει αρχίσει η εξέταση των αιτημάτων από το αρμόδιο Τεχνικό Συμβούλιο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, δημιουργώντας για ακόμη μία φορά συνθήκες «ομηρείας» των Αναδόχων καθώς εκτελούν τις συμβάσεις τους χωρίς να γνωρίζουν εάν θα εγκριθεί το αίτημά τους.

«Στο θέμα αυτό επαναλαμβάνουμε την ανάγκη διευκρίνισης ότι η πρόσθετη καταβολή (πρίμ) καθίσταται επιστρεπτέα στην περίπτωση που η μη εμπρόθεσμη ολοκλήρωση του έργου οφείλεται σε υπαιτιότητα του Αναδόχου, και ότι στις περιπτώσεις, στις οποίες έγινε παράταση του συμβατικού χρόνου εκτέλεσης του έργου χωρίς υπαιτιότητα του Αναδόχου, δεν θα καθίσταται επιστρεπτέα η καταβολή του πριμ. Επίσης, στα έγγραφα για το πριμ του άρθρου 154 θα πρέπει να προστεθεί η πράξη κατακύρωσης. Σύμφωνα, δε, με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν. 2690/1999 ΦΕΚ Α’45) τίθεται ως γενικός κανόνας στο άρθρο 23 ότι «η διοικητική σύμβαση, που συνάπτεται ύστερα από διαγωνισμό ή με απευθείας ανάθεση, καταρτίζεται από και με την επίδοση στον ενδιαφερόμενο της πράξης, με την οποία τελειούται ο διαγωνισμός ή της πράξης ανάθεσης αντιστοίχως, εκτός αν στο νόμο ορίζεται διαφορετικά». Ο κανόνας ότι ο συμβατικός δεσμός συνάπτεται με την κοινοποίηση στον ανάδοχο της κατακυρωτικής απόφασης της αναθέτουσας αρχής ισχύει για όλες τις περιπτώσεις των δημοσίων συμβάσεων, για τις οποίες δεν υφίσταται διαφορετική νομοθετική πρόβλεψη στην ειδική γι’ αυτές νομοθεσία» σημείωσε.

 Επιμήκυνση χρονοδιαγραμμάτων

 Αναφερόμενος στον Ν. 4938/2022 τόνισε ότι οι επεξηγήσεις που δόθηκαν με την με αριθμό 294537/2022 εγκύκλιο, καταργούν την βασική αρχή της αναθεώρησης της εργασίας για τις δημόσιες συμβάσεις έργων, όπως θεσμοθετήθηκε με το άρθρο 153 του Ν. 4412/2016. Όπως σημείωσε, «δώσατε ένα χρονικό διάστημα έξι μηνών στους Αναδόχους το οποίο:

• δεν μπορεί να θεωρηθεί διακοπή εργασιών και ότι συνεπάγεται αυτό,
• δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβατικός χρόνος και ότι συνεπάγεται αυτό,
• σε αυτό το χρονικό διάστημα ο Ανάδοχος μπορεί να εκτελεί εργασίες, να υποβάλλει λογαριασμούς αλλά ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ και αυτό ο Ανάδοχος το διαπιστώνει με εγκύκλιο τέσσερις μήνες μετά την ψήφιση του νόμου».

Στο πλαίσιο αυτό ζήτησε να διορθωθεί η εγκύκλιος ώστε να προσαρμοσθεί με το θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων και αναθεωρηθούν οι εργασίες που τυχόν εκτελέστηκαν από τους Αναδόχους κατά το χρονικό διάστημα της επιμήκυνσης.

2. ΑΡΘΡΟ 153 Ν 4412/2016 – ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ

Μιλώντας για τις προβλέψεις του άρθρου 153 του Ν 4412/2916, μετά την τροποποίηση τους με το άρθρο 72 του Ν 4782/2021, ο κ. Δερμεντζόγλου τόνισε ότι η αναθεώρηση των βασικών τιμών ημερομισθίων, υλικών, μισθωμάτων μηχανήματων κλπ. αποτελεί υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής, που εκπορεύεται το μεν από τις ανωτέρω διατάξεις, το δε από το άρθρο 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Συμβάσης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και από το άρθρο 17 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τα οποία κατοχυρώνεται το δικαίωμα προστασίας της περιουσίας. Υπό τις διατάξεις αυτές, ανέφερε ότι, η διατήρηση της εξαίρεσης του άρθρου 153 παρ. 23 του Ν 4412/2016 και η προσπάθεια του Υπουργείου να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αναθεώρησης των τιμών με αλλά ημίμετρα και όχι με βάση τις προβλέψεις του εν λόγω άρθρου 153, είναι απολύτως αντισυνταγματικές και ανίσχυρες γιατί παραβιάζουν ευθέως τις παραπάνω υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις. Στο πλαίσιο των πληθωριστικών πιέσεων στο νέο οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται σημείωσε πως επιβάλλεται ο ορισμός συντελεστών αναθεώρησης για την έν μέρει κάλυψη των σημαντικών μεταβολών και αυξήσεων, που έχουν επέλθει στις τιμές των βασικών υλικών ΚΑΙ εργασίας, όπως εξάλλου προβλέπεται από την Νομοθεσία αλλά και υπό κάθε έννοια δικαίου.

«Με άλλα λόγια, ζητάμε, να καταργηθούν οι παράγραφοι 23  (23. Κατ’ εξαίρεση από το δ’ τρίμηνο του 2012 και εντεύθεν, ο σταθερός συντελεστής σ στον τύπο αναθεώρησης της παρ. 6 ορίζεται από τη σχέση s (ή σ) = 1. Η διάταξη εφαρμόζεται σε όλες τις συμβάσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη ανεξάρτητα του χρόνου δημοπράτησης τους, εκτός από τις συμβάσεις με χρόνο δημοπράτησης πριν το γ’ τρίμηνο του 2012, για τις οποίες η αναθεώρηση των τιμών υπολογίζεται από το δ’ τρίμηνο του 2012 και εντεύθεν με τους ισχύοντες για το γ’ τρίμηνο του 2012 συντελεστές αναθεώρησης και με ελάχιστη τιμή εφαρμογής αυτών ίση με τη μονάδα (1). Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, μπορεί να ορίζονται συντελεστές αναθεώρησης, αν διαπιστωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Υποδομών μεγάλη απόκλιση από τις τιμές του τριμήνου δημοπράτησης) & 25 (25. Για τα έργα εσωτερικού αναστέλλεται η έκδοση πρακτικών διαπίστωσης βασικών τιμών υλικών, εργατικών και μισθωμάτων μηχανημάτων από την Επιτροπή Διαπίστωσης Τιμών Δημόσιων Έργων (Ε.Δ.Τ.Δ.Ε.).) του άρθρου 153 του Ν 4412/2016 και εφαρμόστε πάραυτα την διαδικασία αναθεώρησης, που προβλέπεται από το άρθρο αυτό. Όλα τα υπόλοιπα είναι επιεικώς υπεκφυγές και κοροϊδία!» υπογράμμισε.

ΟΦΕΙΛΕΣ ΠΡΟΣ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: ‘Όπως τόνισε, το Κράτος οφείλει πρώτο αυτό το ίδιο να τηρεί τις συμβατικές οικονομικές υποχρεώσεις του απέναντι στις εργοληπτικές επιχειρήσεις. «Εάν θέλουμε να μιλάμε για ένα σύγχρονο επιτελικό κράτος και εάν έχουμε την απαίτηση τα δημόσια έργα να εκτελούνται έγκαιρα πρέπει επιτέλους το Ελληνικό Κράτος να μετατραπεί από έναν “κακοπληρωτή πελάτη” σε έναν “αξιόπιστο πελάτη”. Σήμερα, με την αιφνίδια επιβάρυνση του κόστους εκτέλεσης των δημόσιων έργων, ο εργοληπτικός κόσμος έρχεται αντιμέτωπος με μία νέα οικονομική “ασφυξία”, που εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, θα οδηγήσει σε νέα ύφεση και είναι βέβαιο ότι θα δούμε πολλές επιχειρήσεις να “κλείνουν”» ανέφερε.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ: Οι τιμές πολλών άρθρων ακόμη και με μηδενική έκπτωση, είναι χαμηλότερες από  το κόστος. Αποτέλεσμα,οι εκπτώσεις έχουν πέσει κατακόρυφα στα έργα. Όχι λόγω των «ευεργετικών διατάξεων» του νόμου, αλλά λόγω των αυξήσεων των τιμών των υλικών. Οι εκπτώσεις έχουν γίνει μονοψήφιες. Σε κάποια έργα δεν  υπάρχουν προσφορές ή οι προσφέροντες είναι λίγοι. Το μόνο που παραμένει σταθερό είναι οι τιμές των Τιμολογίων ενώ η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ έδωσε :

ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΝΕΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ: Μάρτιος 2023, ετήσια μεταβολή 8,9%.

Τέλος, αναφερόμενος στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σημείωσε ότι ενώ 19 στις 26 χώρες δεν πήραν   δάνειο, η Ελλάδα έλαβε 18 δισ. χρηματοδότηση και 12 δισ. δάνειο (το μέγιστο που μπορούσε)  ή συνολικά το 17% του ΑΕΠ, έτσι εισέπραξε προκαταβολικά 4 δισ. τον 8Ο/2022. Όπως τόνισε πρακτικά η κατανομή των κονδυλίων αυτών προβλέπει ότι θα δοθούν 3,38 δισ. σε τηλεπικοινωνίες και πληροφορική,  2,85 δις., σε Κατασκευές, 2,07 δις. στην Εκπαίδευση και 2,07 δις Ενέργεια. Στο πλαίσιο αυτό υποστήριξε ότι η χώρα απαιτείται να επιδείξει πάνω από τη διπλάσια απορροφητικότητα σε σχέση με τα παλιά ΕΣΠΑ (ΕΣΠΑ + Ταμείο Ανάκαμψης). Ανάμεσα στα προβλήματα, ανέφερε τον προγραμματισμό, την οργάνωση, το διαθέσιμο προσωπικό και την αποτελεσματική απορρόφηση. Ως επιλογές για την επίλυση των προβλημάτων αλλά και του κινδύνου κατασπατάλησης των πόρων σε μη επωφελή έργα ανέφερε την ανάγκη ύπαρξης οράματος και στόχου σε κάθε τομέα.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_135 της ΠΕΣΕΔΕ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΕΣ ΤΙΜΕΣ