ΠΕΣΕΔΕ: Επιστολή προς Πρόεδρο ΕΑΑΔΗΣΥ κ. Γεώργιο Καταπόδη με θέμα: Απαράδεκτη χρήση από τις Αναθέτουσες Αρχές πρόσθετων κριτηρίων επιλογής για την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια των οικονομικών φορέων
Προς
Τον Πρόεδρο E.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. κο Γεώργιο Καταπόδη
Κοιν.
Υπουργό Υποδομών & Μεταφορών κο Κώστα Καραμανλή
Γενικό Γραμματέα Υποδομών κο Γεώργιο Καραγιάννη
Σχετ.:
- Η με αρ.πρωτ.727/28-11-2019 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ.263/29-05-2020 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ.274/03-06-2020 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ. 42/20-01-2021 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ.66/01-02-2021 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ.127/25-02-2021 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
- Η με αρ.πρωτ.160/12-03-2021 Επιστολή της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε.
Αξιότιμε κ. Πρόεδρε,
Σας έχουμε κοινοποιήσει πλήθος επιστολών μας (βλέπε ως άνω σχετικά), με τις οποίες καταγγέλλουμε την κατάχρηση της διακριτικής ευχέρειας των Αναθετουσών Αρχών σε απαιτήσεις πρόσθετων αυξημένων κριτηρίων καταλληλότητας, πέρα από αυτά που προσδιορίζει το Εθνικό Μητρώο (ΜΕΕΠ/ΜΗΕΕΔΕ), σε διακηρύξεις δημοσίων συμβάσεων.
Το θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων προβλέπει ρητά, στο Άρθρο 18 ν4412/2016, την υποχρέωση τήρησης των γενικών αρχών του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες ισχύουν ανεξαρτήτως του είδους ή της αξίας της υπό ανάθεση σύμβασης. Εκτός των άλλων, οι αναθέτουσες αρχές οφείλουν:
- Να αντιμετωπίζουν τους οικονομικούς φορείς ισότιμα και χωρίς διακρίσεις.
- Να ενεργούν με διαφάνεια.
- Να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας
- Να τηρούν την αρχή της ελευθερίας του ανταγωνισμού.
- Να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων και η χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των διατιθέμενων προς το σκοπό αυτό δημοσίων πόρων.
Έχει κριθεί (ΕΑ ΣτΕ 408/2011, 718/2012) ότι, από τις διατάξεις του ν. 3669/2008, περί Μ.Ε.ΕΠ., που εξακολουθούν να ισχύουν, αλλά και από τον λόγο υπάρξεως του ΜΕΕΠ, η εγγραφή εργοληπτικής επιχειρήσεως σε τάξη και κατηγορία έργων του ΜΕΕΠ δημιουργεί, κατ’ αρχήν, τεκμήριο ικανότητάς της για την ανάληψη αντιστοίχων έργων. Και ναι μεν, προκειμένου για έργα με ιδιαίτερο χαρακτήρα, δηλαδή έργα μη συνήθους είδους ή πολύπλοκα, είναι, κατά νόμο, δυνατόν να προστίθενται, κατ’ εξαίρεση, στην οικεία διακήρυξη και ιδιαίτεροι όροι, προσαρμοσμένοι στην, κατά την ως άνω έννοια, ιδιαιτερότητα του έργου, η προσθήκη, όμως, των όρων αυτών πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς, με αναφορά των συγκεκριμένων λόγων για τους οποίους το έργο δεν μπορεί να αναληφθεί, εν όλω ή εν μέρει, από οποιαδήποτε εργοληπτική επιχείρηση, εγγεγραμμένη στην αντίστοιχη τάξη και κατηγορία έργων του ΜΕΕΠ, αλλά πρέπει, κατ’ εξαίρεση, να αναληφθεί από επιχείρηση με ιδιαίτερες τεχνικές ικανότητες ή συγκεκριμένη εμπειρία. Μόνο με την ειδική αυτή αιτιολόγηση μπορεί να δικαιολογηθεί ο περιορισμός του κύκλου των ανταγωνιζομένων επιχειρήσεων, τον οποίο συνεπάγεται η προσθήκη των εν λόγω ειδικών όρων, καθώς και οι εντεύθεν κίνδυνοι έμμεσου προσδιορισμού συγκεκριμένων εργοληπτικών επιχειρήσεων, οι οποίες, μόνες αυτές, κατά περιορισμό του ανταγωνισμού στο οικείο πεδίο, δύνανται να αναλάβουν το έργο.
Έχετε εκδώσει την με αριθμό 13 κατευθυντήρια Οδηγία – απόφαση 303/2015 σύμφωνα με την οποία : «Κατά τη διαδικασία προσδιορισμού των κριτηρίων καταλληλότητας των υποψηφίων πρέπει να τηρούνται βασικές αρχές που απορρέουν από το ενωσιακό δίκαιο, ιδίως της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της αποφυγής κάθε είδους άμεσων ή έμμεσων διακρίσεων. Ενδεικτικά, τα κριτήρια επιλογής πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να μην περιορίζεται δυσανάλογα η συμμετοχή οικονομικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), που έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν αναδόχους που θα εκτελέσουν αποτελεσματικά την υπό ανάθεση σύμβαση, πχ οι χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές απαιτήσεις δεν πρέπει να ορίζονται σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να αποκλείονται αυτόματα οικονομικοί φορείς, κατά τα λοιπά απόλυτα κατάλληλοι.»
Παρόλο που στη νέα νομοθετική τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου των Δημοσίων Συμβάσεων, ν4782/2021, έχει συμπεριληφθεί διάταξη, συγκεκριμένα στο άρθρο 25 παρ.3, σύμφωνα με την οποία μπαίνει «φρένο» στην απαράδεκτη αυτή τακτική των Αναθετουσών Αρχών και παρόλο που η Α.Ε.Π.Π. ήδη με αποφάσεις της δικαιώνει τις σχετικές επισημάνσεις μας, θεωρούμε αναγκαίο να ενεργοποιηθούν άμεσα διαδικασίες ελέγχου των Αναθετουσών Αρχών.
Το ίδιο ακριβώς ζήτημα γεννάται και με τις διακηρύξεις των Αναθετόντων Φορέων του Βιβλίου ΙΙ. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, οι αναθέτοντες φορείς που περιλαμβάνονται στο ΒΙΒΛΙΟ ΙΙ θα πρέπει και αυτοί «να αντιμετωπίζουν τους οικονομικούς φορείς ισότιμα και χωρίς διακρίσεις και ενεργούν με διαφάνεια, τηρώντας την αρχή της αναλογικότητας, της αμοιβαίας αναγνώρισης, της προστασίας των δικαιωμάτων των ιδιωτών, της προστασίας του ανταγωνισμού, της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης και λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων. Ο σχεδιασμός των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων δεν γίνεται με σκοπό την εξαίρεσή τους από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος βιβλίου (άρθρα 222 έως 338) ή τον τεχνητό περιορισμό του ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός θεωρείται ότι περιορίζεται τεχνητά όταν οι διαδικασίες σύναψης συμβάσεων έχουν σχεδιαστεί με σκοπό την αδικαιολόγητα ευνοϊκή ή δυσμενή μεταχείριση ορισμένων οικονομικών φορέων (ν.4412/2016 άρθρο 253 Γενικές Αρχές). Επίσης σύμφωνα με το άρθρο305 παρ.2 «Τα κριτήρια και οι κανόνες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 μπορούν να περιλαμβάνουν τα κριτήρια επιλογής που παρατίθενται στα άρθρα 75 έως 77, με τους όρους και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται σε αυτό, ιδιαίτερα όσον αφορά στα όρια για τις απαιτήσεις που αφορούν τους ετήσιους κύκλους εργασιών».
Κύριε Πρόεδρε,
Οι ισχυροί Θεσμοί απαιτούν ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς και πλήρη σεβασμό, για να διασφαλίσουν την εφαρμογή τους, να αυξήσουν την δυναμική τους και την ταχύτητα ανάπτυξης της οικονομίας και τελικά να περιορίσουν την διαφθορά.
Σύμφωνα με τον Σκοπό της Σύστασης της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων :
«Συνιστάται Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (στο εξής Αρχή), η οποία έχει σκοπό την ανάπτυξη και προαγωγή της εθνικής στρατηγικής, πολιτικής και δράσης στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, τη διασφάλιση της διαφάνειας, αποτελεσματικότητας, συνοχής και εναρμόνισης των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων προς το εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο, τη διαρκή βελτίωση του νομικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και τον έλεγχο της τήρησης του από τα δημόσια όργανα και τις αναθέτουσες αρχές. Η Αρχή απολαύει λειτουργικής ανεξαρτησίας, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και δεν υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα ή άλλη ανεξάρτητη ή διοικητική αρχή. Η Αρχή υπόκειται στον έλεγχο της Βουλής των Ελλήνων σύμφωνα με το άρθρο 138Ατου Κανονισμού της Βουλής»,
είναι στις αρμοδιότητές Σας ο έλεγχος της τήρησης του θεσμικού πλαισίου αλλά και των γενικότερων Βασικών Αρχών που απορρέουν από το ενωσιακό δίκαιο, από τα δημόσια όργανα και τις αναθέτουσες αρχές.
Η Ομοσπονδία μας θεωρεί απαραίτητη και επιτακτική την ΑΜΕΣΗ παρέμβασή Σας ασκώντας τον ελεγκτικό ρόλο Σας απέναντι σε όσες Αναθέτουσες Αρχές υιοθετούν τις παραπάνω τακτικές, ώστε να εξασφαλισθεί ο υγιής ανταγωνισμός και το Δημόσιο συμφέρον. Εκτιμούμε ότι ήδη έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος στην άσκηση ελέγχου των αναθετουσών αρχών και πιστεύουμε ότι θα πρέπει σε συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών να θεσπίσετε και μηχανισμό κυρώσεων για όσες Αναθέτουσες Αρχές παραβιάζουν τις βασικές αρχές της αναλογικότητας και ίσης μεταχείρισης, δημιουργώντας συνθήκες αδιαφάνειας και αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των εργοληπτικών επιχειρήσεων.
Περιμένουμε να ανταποκριθείτε άμεσα στο αίτημά μας και παραμένουμε στην διάθεσή Σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση.
