Χρήστος Σταϊκούρας: Ευοίωνες οι προοπτικές για την οικονομία μας άντεξε ακόμα και στα δύσκολα.
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Ο Υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας αναλύει στο ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ την ελληνική οικονομική πραγματικότητα εν μέσω των τεράστιων μεγάλων προκλήσεων της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ποιες οι κινήσεις του και ποιες οι προοπτικές που ανοίγονται για την οικονομία της χώρας.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_128 της ΠΕΣΕΔΕ
H ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έρχεται να προσθέσει νέους κινδύνους και αβεβαιότητες στις ήδη υπάρχουσες, μετά από δύο χρόνια πανδημίας και έξι μήνες ενεργειακής κρίσης. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της στην οικονομία;
Τα τελευταία χρόνια ο πλανήτης και η χώρα μας διέρχεται μια ιστορική περίοδο τεκτονικών αλλαγών και ανακατατάξεων. Κινείται διαρκώς σε ένα περιβάλλον υψηλών διεθνών αβεβαιοτήτων. Πριν προλάβει να ξεπεράσει το πρωτοφανές σοκ της πανδημίας, και ενώ είχε, ήδη, βρεθεί αντιμέτωπη με τη νέα πρόκληση της ενεργειακής κρίσης, η Ευρώπη βιώνει – για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες – πόλεμο. Έναν πόλεμο με σοβαρές επιπτώσεις για όλους. Παρότι είναι δύσκολο σε αυτό το στάδιο να υπολογιστεί ο ακριβής αντίκτυπός του, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έχει τεράστιο κόστος για τη Ρωσία, αλλά θα έχει κόστος και για την Ευρώπη και τη χώρα μας.
Κόστος που – πανευρωπαϊκά – προκαλείται, ουσιαστικά, από τέσσερα «κανάλια»: (α) το εμπόριο,(β) τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό και στην ανάπτυξη, (γ) τη μείωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης και (δ) το δημοσιονομικό κόστος.
Όσον αφορά το εμπόριο, η Ευρώπη εμφανίζει σημαντική εξάρτηση από τη Ρωσία και την Ουκρανία σε συγκεκριμένα προϊόντα, κυρίως αγροτικά, όπως είναι τα σιτηρά, καθώς το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής προέρχεται από τις δύο αυτές χώρες. Ειδικά όσον αφορά τη χώρα μας, οι επιπτώσεις μέσω του εμπορίου δεν είναι μεγάλες.
Στον πληθωρισμό, η επίπτωση εντοπίζεται, κυρίως, στον τομέα της ενέργειας, αλλά και στις τιμές των πρώτων υλών.
Αρνητικές επιδράσεις θα υπάρξουν και στον τουρισμό, άμεσα ή έμμεσα. Οι απώλειες σε ταξιδιωτικές εισπράξεις προερχόμενες από Ρώσους τουρίστες θα είναι μικρές. Πιο σημαντικός ενδέχεται να είναι ο αντίκτυπος από τις έμμεσες επιπτώσεις, που συνδέονται με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των υπόλοιπων ξένων τουριστών ή της επιθυμίας τους να επισκεφθούν την Ελλάδα.
Αρνητικά, συνεπώς, θα επηρεαστεί και η ανάπτυξη.
Η δε αύξηση της αβεβαιότητας και η μείωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης που πυροδοτούν οι γεωπολιτικές εξελίξεις, ασκούν ανοδικές πιέσεις στο κόστος δανεισμού όλων των χωρών της Ευρώπης, με εντονότερη επίδραση σε χώρες που δεν βρίσκονται σε επενδυτική βαθμίδα, όπως είναι η Ελλάδα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αύξηση στα spreads των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου.
Τέλος, σχετικά με το δημοσιονομικό κόστος, αυτό αφορά στη βοήθεια προς την Ουκρανία, το κονδύλι για τους πρόσφυγες, τις αμυντικές δαπάνες και όποια μέτρα ληφθούν για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Ποιες είναι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας στο νέο τοπίο που διαμορφώνουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις;
Η χώρα μας άντεξε την υγειονομική κρίση, ανέκτησε το 2021 το σύνολο, σχεδόν, των απωλειών της πανδημίας και διαμόρφωσε τις συνθήκες για ισχυρούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, η οικονομία μας, παρότι βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξημένες αβεβαιότητες και νέες, μεγάλες προκλήσεις, έχει ευοίωνες προοπτικές. Και τούτο διότι μια σειρά από ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες αποδεικνύουν ότι – κοινωνία και πολιτεία – τα καταφέραμε ικανοποιητικά μέσα σε πρωτόγνωρες εξωγενείς κρίσεις τα τελευταία 2,5 χρόνια.
Η ελληνική οικονομία εμφάνισε αύξηση του ΑΕΠ κατά 8,3% πέρυσι, ξεπερνώντας όλες τις αρχικές εκτιμήσεις και καταγράφοντας ένα από τα ισχυρότερα rebound στην ευρωζώνη. Ακόμα πιο ενθαρρυντικό και δηλωτικό των ευοίωνων προοπτικών της οικονομίας μας, είναι το γεγονός ότι η ανάκαμψη αυτή εδράζεται, μεταξύ άλλων, στη σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων και των καθαρών εξαγωγών. Επενδύσεις που εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση στην ευρωζώνη – δημιουργώντας εισοδήματα και νέες θέσεις απασχόλησης – και εξαγωγές που διαμορφώνονται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο. Παράλληλα, η ανεργία έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 4% την τελευταία διετία, καταγράφοντας την καλύτερη ευρωπαϊκή επίδοση, ενώ ισχυρή αντοχή και προσαρμοστικότητα επέδειξαν και οι επιχειρήσεις της χώρας μας, με τον τζίρο τους πέρυσι να ξεπερνά κατά 15 δισ. ευρώ τα επίπεδα του 2019. Επιπρόσθετα, οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί κατά 42 δισ. ευρώ τα τελευταία 2,5 χρόνια, τα «κόκκινα» δάνεια στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών μειώθηκαν σημαντικά, η βιομηχανική παραγωγή κινείται σταθερά ανοδικά επί 14 μήνες, η μεταποίηση βρίσκεται πάνω από το ορόσημο των 50 μονάδων όλους τους προηγούμενους μήνες και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ενισχύεται σταθερά.
Αποδεικνύεται, συνεπώς, ότι η οικονομία μας στα δύσκολα άντεξε, προσαρμόστηκε και έθεσε τις βάσεις για δυναμική αναπτυξιακή πορεία τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι καρπός μιας αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής, που εδράζεται σε μια συνετή δημοσιονομική πολιτική, μια διορατική εκδοτική στρατηγική και στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, παρά τις αντίξοες συνθήκες που προκάλεσαν εξωγενείς παράγοντες την τελευταία διετία.
Βεβαίως, ο πόλεμος στην Ουκρανία εκτοξεύει τις αβεβαιότητες σε όλη την Ευρώπη, θέτοντας νέους καθοδικούς κινδύνους και απειλές. Ωστόσο, ως Κυβέρνηση αποδείξαμε ότι επιτυγχάνουμε στα δύσκολα το βέλτιστο δυνατό για τη χώρα και τους πολίτες. Συνεχίζουμε, λοιπόν, με το ίδιο σθένος και αποφασιστικότητα να εργαζόμαστε σκληρά, ώστε αυτές οι ευοίωνες προοπτικές, να επιβεβαιωθούν.
Πώς σκοπεύετε να αντιδράσετε ως Κυβέρνηση στο νέο κύμα ακρίβειας που φέρνει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Με ποια μέτρα θα στηρίξετε τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και το διαθέσιμο εισόδημα του πολίτη;
Όπως, έμπρακτα, έχουμε αποδείξει σε όλες τις εξωγενείς κρίσεις που έπληξαν τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αντιδρούμε άμεσα και αποτελεσματικά, λαμβάνοντας πρωτοβουλίες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας και στηρίζοντας στο μέγιστο δυνατό νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Υπό τις συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας και ανασφάλειας που επικρατούν – διεθνώς – μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την επακόλουθη περαιτέρω αύξηση του ενεργειακού κόστους, η Ελληνική Κυβέρνηση κάνει ήδη, και θα συνεχίσει να κάνει, το καλύτερο εφικτό για να περιορίσει τις αρνητικές συνέπειες της ακρίβειας.
1ον. Θα συνεχίσει να επιδοτεί λογαριασμούς ρεύματος και φυσικού αερίου. Επιπλέον, θέσπισε «κόφτη» στο περιθώριο μεικτού κέρδους για σειρά αγαθών και υπηρεσιών απαραίτητων για την υγεία, τη διατροφή, τη διαβίωση, τη μετακίνηση και την ασφάλεια των καταναλωτών, με στόχο την περιστολή φαινομένων αθέμιτης κερδοφορίας.
2ον. Μειώνει – περαιτέρω – τον ΕΝΦΙΑ, ώστε να στηρίξει το διαθέσιμο εισόδημα της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών, κυρίως των χαμηλότερων εισοδηματικών στρωμάτων.
3ον.Θα αυξήσει, για 2η φορά εφέτος, γενναία αλλά ρεαλιστικά, τον κατώτατο μισθό.
4ον. Προχωρά, ανάλογα με την εκτέλεση του προϋπολογισμού και τον δυνητικό δημοσιονομικό χώρο, στην έκτακτη στήριξη αδύναμων συμπολιτών μας.
5ον. Τέλος, αναζητά, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, νέες «γραμμές άμυνας», για πρόσθετη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Από την έναρξη της θητείας σας, είχατε δεσμευθεί ως Κυβέρνηση ότι θα πάρετε όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου. Πώς εξελίσσεται η προσπάθεια αυτή;
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι αποκρατικοποιήσεις συμβάλλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και στην ενδυνάμωση της επενδυτικής ελκυστικότητας της χώρας. Έχοντας ως παράταξη, διαχρονικά, αναγνωρίσει την αξία τους, όταν υλοποιούνται με όρους οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικής ανταποδοτικότητας, αναλάβαμε, εξαρχής, όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες προκειμένου να «ξεκολλήσουν» μεγάλα και σημαντικά επενδυτικά έργα στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, τα 2,5 τελευταία χρόνια καταφέραμε, με εντατική και μεθοδική προσπάθεια, υπερβαίνοντας εμπόδια και προσπερνώντας αγκυλώσεις, να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία μεταβίβασης της «Ελληνικόν Α.Ε.», θέτοντας σε τροχιά υλοποίησης αυτό το εμβληματικό έργο. Επιπλέον, προχωρήσαμε στην παραχώρηση της «Εγνατίας Οδού» με ικανοποιητικούς όρους και ολοκληρώσαμε την παραχώρηση της μαρίνας Αλίμου, της μαρίνας Χίου και του ακινήτου Golf – Βόρειο Αφάντου στη Ρόδο, που ανοίγει τον δρόμο για την υλοποίηση ενός έργου τουριστικής ανάπτυξης για ολόκληρη την περιοχή.
Ενώ, δρομολογείται η αξιοποίηση περιφερειακών λιμένων και μαρίνων της χώρας, και ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός, με την ανάδειξη προτιμητέου επενδυτή για το Λιμάνι της Καβάλας και για τις Γούρνες του Νομού Ηρακλείου.
Τέλος, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας, προχωράμε στον Σχεδιασμό μιας Ολιστικής Στρατηγικής για τη Δημόσια Ακίνητη Περιουσία με στόχο την προστασία, την αποτελεσματική διαχείριση και την αξιοποίησή της.
Ένα απαιτητικό εγχείρημα και μία μακροχρόνια πρόκληση, η υλοποίηση του οποίου δημιουργεί σημαντικές αναπτυξιακές προοπτικές για την οικονομία και τη χώρα.
Παράλληλα, δρομολογούμε την υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου για το Κυβερνητικό Πάρκο στον Δήμο Δάφνης-Υμηττού, στις πρώην εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ, που αποτελεί μια σημαντική αστική παρέμβαση, με πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής των κατοίκων, αλλά και τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ο τομέας των κατασκευών και υποδομών κατέχει κομβικό ρόλο για την οικονομία προσφέροντας εργασία σε χιλιάδες εργαζόμενους. Ποια μέτρα έχετε λάβει για τη στήριξη του κλάδου;
Πράγματι ο κλάδος των κατασκευών αποτέλεσε για χρόνια έναν ισχυρό καταλύτη της αναπτυξιακής διαδικασίας στη χώρα μας, συμβάλλοντας παράλληλα στον εκσυγχρονισμό των υποδομών και στη δημιουργία πολλών θέσεων απασχόλησης.
Δέχτηκε όμως σημαντικό πλήγμα κατά τη διάρκεια της πολυετούς δημοσιονομικής κρίσης, εξαιτίας – μεταξύ άλλων – της υπερφορολόγησης των περασμένων ετών, ενώ επηρεάζεται έντονα από την εν εξελίξει υγειονομική και ενεργειακή κρίση, η οποία οδηγεί σε αυξήσεις τιμών στον χώρο της οικοδομής.
Η Κυβέρνηση, στην προσπάθεια στήριξης και ανάκαμψης του κατασκευαστικού κλάδου αλλά και συνολικά της αγοράς ακινήτων, έχει θέσει σε εφαρμογή και υλοποιεί, με συνέπεια και αποτελεσματικότητα, ένα ολοκληρωμένο, συνεκτικό και δυναμικό σχέδιο.
Σχέδιο που περιλαμβάνει μειώσεις φόρων όπως, μεταξύ άλλων, είναι η σημαντική μείωση κατά 35% του ΕΝΦΙΑ, η αναστολή, έως το τέλος του 2022, του ΦΠΑ στα νεόδμητα ακίνητα και στον φόρο υπεραξίας, η αναστολή στην καταβολή ΦΠΑ στο πλαίσιο επενδύσεων για κατασκευαστικές εργασίες που πραγματοποιούν ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, η θέσπιση έκπτωσης φόρου ίσης με το 40% της δαπάνης για τις εργασίες ενεργειακής, λειτουργικής και αισθητικής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων, η καθιέρωση φορολογικών κινήτρων για αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα, προκειμένου να επιλέξουν την Ελλάδα ως τόπο φορολογικής κατοικίας και να επενδύσουν, μεταξύ άλλων, στην αγορά ακινήτων.
Ενώ, επιπρόσθετα προωθούμε μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την αγορά ακινήτων και τον κλάδο των κατασκευών, όπως είναι η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας, ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών για τη μεταβίβαση ακινήτων, ώστε αυτές να γίνονται ηλεκτρονικά και η ένταξη – από το 2022 και για 3 έτη – επιλεγμένων δαπανών που αφορούν σε πράσινη οικονομία, ενέργεια και ψηφιοποίηση στις δαπάνες που εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, προσαυξημένες κατά ποσοστό έως 100%, συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση και της αγοράς ακίνητων.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της προσπάθεια αυτής;
Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής μας για τη στήριξη, την τόνωση και την ανάδειξη του κλάδου των κατασκευών και της αγοράς ακινήτων αντικατοπτρίζεται στη βελτίωση μίας σειράς δεικτών.
Ενδεικτικά, η οικοδομική δραστηριότητα καταγράφει υψηλούς ετήσιους ρυθμούς αύξησης του αριθμού και του όγκου των νέων οικοδομικών αδειών, ενώ οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα παρουσιάζουν σταθερά αυξητική τάση, επιστρέφοντας σταδιακά στα προ πανδημίας επίπεδα. Επιπρόσθετα, οι επενδύσεις σε κατοικίες συνέχισαν να ενισχύονται το 2021, ενώ και οι επιχειρηματικές προσδοκίες για την κατασκευή κατοικιών ενισχύθηκαν σημαντικά.
Σε κάθε περίπτωση, είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την ενδυνάμωση του κατασκευαστικού κλάδου, αφού θεωρούμε ότι τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών θα έχουν πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία και τη χώρα: εξασφαλίζονται σημαντικά, σταθερά και σε μακροχρόνια βάση έσοδα για το Ελληνικό Δημόσιο, ενισχύεται η δυναμική των τοπικών κοινωνιών και αναδεικνύονται προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας σε κλάδους όπου η χώρα μας διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων έχει γίνει αποδέκτης συνεχώς αυξανόμενου αριθμού καταγγελιών για έλλειψη χρηματοδότησης έργων που είτε βρίσκονται σε εξέλιξη είτε έχουν περαιωθεί. Η κακή χρηματοδότηση των δημόσιων συμβάσεων δεν είναι κάτι καινούριο για τον κλάδο μας. Πολλές φορές και στο παρελθόν οι εργοληπτικές επιχειρήσεις έχουν βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση, αδυνατώντας να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους σε προμηθευτές, εργαζόμενους και έναντι της πολιτείας, εξαιτίας άτυπης στάσης πληρωμών του Δημοσίου. Πώς, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να μετατραπεί το Δημόσιο από «κακοπληρωτή πελάτη» σε «αξιόπιστο πελάτη», τηρώντας τις συμβατικές οικονομικές υποχρεώσεις του απέναντι στις εργοληπτικές επιχειρήσεις, που στήριξαν έμπρακτα τη χώρα κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης και όχι μόνο;
Το Δημόσιο όχι μόνο δεν έχει σταματήσει την πληρωμή των έργων, αλλά, αντιθέτως, έχει καταβάλει μεγάλη προσπάθεια με απτά αποτελέσματα για τη μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Είναι ενδεικτικό ότι κατά τον περασμένο Δεκέμβριο οι συνολικές καθαρές ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου έφθασαν σε ιστορικό χαμηλό, στα 500 εκατ. ευρώ, κάτι που αναγνωρίστηκε και στην τελευταία έκθεση αξιολόγησης των ευρωπαϊκών θεσμών, στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας. Το δε Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων τα δύο τελευταία έτη έχει προβεί σε ιστορικά υψηλά πληρωμών, ευρισκόμενο στις πρώτες θέσεις της Ευρώπης σε απορροφητικότητα.
Η γραφειοκρατία, μέσω της ψηφιοποίησης του Κράτους, μειώνεται και μέλημά μας είναι η περαιτέρω μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και η απλούστευση των διαδικασιών. Προς αυτή την κατεύθυνση, συνεχίζει να κινείται η Κυβέρνηση και θα συνεχίσει και στο μέλλον, για ένα Κράτος φιλικό στον πολίτη και στην επιχειρηματικότητα.
Είστε επικεφαλής ενός από τα πιο κρίσιμα και δύσκολα υπουργικά χαρτοφυλάκια. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που κληθήκατε να διαχειριστείτε μέχρι σήμερα;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η άμεση και αποτελεσματική διαχείριση των πολυεπίπεδων, παράλληλων εξωγενών κρίσεων της τελευταίας διετίας, διασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, τις προϋποθέσεις για να οδηγήσουμε το εθνικό μας «σκάφος» στον ιστορικό προορισμό του: σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και ισχύος, παρά τις μεγάλες «φουρτούνες». Και θεωρώ ότι, εκ του αποτελέσματος, τα έχουμε καταφέρει ικανοποιητικά.
Με σκληρή δουλειά, σύνεση, αποφασιστικότητα και σχέδιο, χαράξαμε οικονομική πολιτική σε ένα ρευστό περιβάλλον. Ανταποκριθήκαμε με αμεσότητα και επάρκεια σε όλες τις προκλήσεις, στηρίζοντας αποτελεσματικά την κοινωνία και την οικονομία. Ταυτόχρονα, με το βλέμμα στο μέλλον, υπηρετήσαμε στρατηγικούς στόχους μας, όπως οι μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών, η προσέλκυση επενδύσεων, η προώθηση των αποκρατικοποιήσεων και της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και η συνολική περαιτέρω ενδυνάμωση του κύρους και της ισχύος της πατρίδας μας.
Συνεπώς, κατορθώσαμε να περάσουμε μέσα από Συμπληγάδες, επιδεικνύοντας υπευθυνότητα, μεθοδικότητα, ρεαλισμό και συνέπεια λόγων και έργων.
