ΥΠΑΑΤ: Στρατηγικός σχεδιασμός για τον ενεργειακό μετασχηματισμό του πρωτογενή τομέα

Ο Γενικός Γραμματέας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών, Δημήτριος Οδ. Παπαγιαννίδης, γράφει στο  Εργοληπτικόν Βήμα Νο_132 για τις πρωτοβουλίες και τις δράσεις του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με στόχο τη μετάβαση σε μία περισσότερο ανθεκτική, πράσινη και ψηφιακή Γεωργία.

Οι δράσεις για τον ενεργειακό μετασχηματισμό της χώρας μας που αφορούν στον αγροδιατροφικό τομέα βρίσκονται στο επίκεντρο του στρατηγικού σχεδιασμού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, δεδομένων των εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα διεθνώς, εξελίξεις που αφορούν τις πολιτικές που καλούμαστε να υπηρετήσουμε τα επόμενα χρόνια και οι οποίες επιδιώκουν τη στροφή προς μια περισσότερο ανθεκτική, πράσινη και ψηφιακή Γεωργία.

Αυτό είναι το τρίπτυχο των προτεραιοτήτων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάπτυξη του αγροδιατροφικού τομέα και την στήριξη των αγροτικών περιοχών της Ευρώπης μέχρι το 2030, σε όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς. Οι συγκεκριμένες προτεραιότητες ενσωματώνουν με αρκετή δόση φιλοδοξίας την πολιτική βούληση τόσο των ηγεσιών της Ένωσης, όσο και της κοινωνίας των Πολιτών της, για μια σύγχρονη και ψηφιοποιημένη Γεωργία, με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και ανθεκτική σε κρίσεις, οικονομικές, ενεργειακές, περιβαλλοντικές ή και υγειονομικές, όπως η κρίση της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία που βιώνουμε επώδυνα τα τελευταία χρόνια.

Οι βασικές στρατηγικές της Ένωσης για την πράσινη ανάπτυξη και τον ενεργειακό μετασχηματισμό θέτουν το πλαίσιο και σηματοδοτούν ουσιαστικά τον αναπροσανατολισμό του παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου που μέχρι σήμερα ακολουθούσαμε, ενώ ταυτόχρονα καθορίζουν το μέλλον τόσο των ίδιων των παραγωγών, όσο και των αγροτικών μας περιοχών.

Το νέο αυτό πλαίσιο καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (GreenDeal) και ειδικά για τη Γεωργία από τις δύο στρατηγικές αυτής: «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» (Farm to Fork) και «Βιοποικιλότητα» (Biodiversity), οι οποίες αναδεικνύουν με εμβληματικό τρόπο την ανάγκη για τον επιδιωκόμενο μετασχηματισμό του αγροδιατροφικού συστήματος της Ένωσης με βιώσιμο, δίκαιο, διαφανή, αποτελεσματικό και ισόρροπο τρόπο. Στόχος της ενεργειακής μετάβασης η διασφάλιση των όρων που θα επιτρέψουν:

• την επισιτιστική επάρκεια και διατροφική ασφάλεια της Ένωσης,
• την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, υψηλής διατροφικής αξίας,
• τη μείωση του κόστους παραγωγής,
• την αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα,
• τη συμμετοχή όλων των κρίκων της αγροεφοδιαστικής αλυσίδας, αλλά και του συνόλου των κατοίκων της υπαίθρου, χωρίς αποκλεισμούς στο νέο γίγνεσθαι σε όρους οικονομικούς και κοινωνικούς,
• και βεβαίως την προσέλκυση νέων ανθρώπων στη Γεωργία και τις αγροτικές μας περιοχές, οι οποίες καλούνται να καταστούν περισσότερο ελκυστικές.

Οι στρατηγικές αυτές της Πράσινης Συμφωνίας διέπουν υποχρεωτικά και λαμβάνονται απαρέγκλιτα υπόψη και στην αρχιτεκτονική της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), κάτι το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο μακροχρόνιας διαβούλευσης σε επίπεδο των θεσμικών οργάνων της Ένωσης.

Είκοσι δις ευρώ περίπου, θα κατευθυνθούν από τους πόρους της νέας ΚΑΠ στη χώρα μας, όσα δηλαδή και την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, γεγονός πολύ σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς ότι οι συνολικοί πόροι της ΚΑΠ μειώθηκαν κατά 10%, ως ποσοστό του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πακέτου που διατέθηκε από την Ένωση για τη στήριξη των διαφόρων πολιτικών της, όπως το μεταναστευτικό, η εσωτερική ασφάλεια, η άμυνα, ενώ και το Brexit επηρέασε τη διαθεσιμότητα των πόρων της.

Αυτούς τους σημαντικούς πόρους καλούμαστε να αξιοποιήσουμε όσο πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά μπορούμε, προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους του ενεργειακού μετασχηματισμού της Γεωργίας και των αγροτικών μας περιοχών, προγραμματίζοντας και υλοποιώντας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μετάβασης.

Πέντε είναι οι βασικοί άξονες προτεραιότητας αυτού του σχεδιασμού:

1. Η διαβούλευση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των παραγωγών και του πληθυσμού των αγροτικών περιοχών γενικότερα, για τις ευκαιρίες και τα οφέλη της ενεργειακής μετάβασης σε επίπεδο οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό, καθώς και για το ποιες αλλαγές χρειάζεται να γίνουν. Η αλλαγή κουλτούρας είναι το πρώτο βήμα για την συν-αντίληψη που πρέπει να πετύχουμε, ενώ η ενεργή συμμετοχήόλων των εμπλεκομένων αποτελεί προαπαιτούμενο για την εξασφάλιση της απαραίτητης συναίνεσης, αποδοχής και έμπρακτης στήριξης των όρων, των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων της επιδιωκόμενης μετάβασης στο νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο Γεωργίας.
2. Η παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης στους παραγωγούς από καλά οργανωμένες δομές παροχής γεωργικών συμβουλών, που θα στελεχώνονται από έμπειρους γεωτεχνικούς και άλλους επιστήμονες. Η συμβουλευτική αποτελεί βασικό αναπτυξιακό εργαλείο που δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο, αλλά να αξιοποιηθεί το συντομότερο δυνατόν για την στήριξη της βιωσιμότητας, την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τον ενεργειακό εκσυγχρονισμό της ελληνικής γεωργίας.
3. Η παροχή της δυνατότητας επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού των αγροτικών περιοχών, και κυρίως των παραγωγών, σε νέες δεξιότητες και γνώσεις για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και εφαρμογών που αφορούν στον ενεργειακό μετασχηματισμό του πρωτογενή τομέα. Η διασύνδεση έρευνας-καινοτομίας-γεωργικών συμβουλών και εκπαίδευσης-κατάρτισης αποτελεί υποχρέωση κάθε Κράτους Μέλους στη νέα ΚΑΠ, μέσα από την αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων μεταφοράς γεωργικής γνώσης και καινοτομίας που διαθέτουν Επιδίωξή μας είναι να υπάρξει η αναγκαία κρίσιμη μάζα για την στήριξη του στόχου προώθησης της καινοτομίας και υιοθέτησης νέων τεχνολογιών. Αυτό απλά σημαίνει ότι η γνώση, η κατάρτιση, η επανεκπαίδευση θα πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους και προσβάσιμες από όλους, ιδιαίτερα από εκείνους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες προσαρμογής στο προωθούμενο – νέο μοντέλο Γεωργίας.
4. Η παροχή κινήτρων για την προώθηση βιώσιμων επενδύσεων σε καινοτομίες και νέες τεχνολογίες στον πρωτογενή τομέα, επενδύσεις δημόσιες και ιδιωτικές, που υπηρετούν ταυτόχρονα με τους στόχους της «ενεργειακής μετάβασης» και τους στόχους της «πράσινης – ψηφιακής οικονομίας» και της «βιώσιμης ανάπτυξης», αξιοποιώντας σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξή τους.

Οι δημόσιες επενδύσεις στη Γεωργία, που αφορούν σε μεγάλα και μικρά εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα και υλοποιούμε τόσο μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, όσο και μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με το εμβληματικό πρόγραμμα ΥΔΩΡ 2.0 και με πόρους που ξεπερνούν τα 4,5 δις ευρώ αθροιστικά,επιδιώκουν μεταξύ άλλων, την αξιοποίηση ΑΠΕ,την ενεργειακή αποδοτικότητα,  τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των φυσικών πόρων, κλπ.

Αντίστοιχη είναι η στόχευση και των ιδιωτικών επενδύσεων που χρηματοδοτούμε μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και αφορούν αφενός στον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και αφετέρου στην μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, ξεπερνώντας το 1 δις ευρώ σε όρους δημόσιας δαπάνης.

Τέτοιες επενδύσεις για παράδειγμα ενθαρρύνουν:

• την υιοθέτηση από τους παραγωγούς της γεωργίας ακριβείας,
• την αξιοποίηση γεωθερμίας σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες,
• την εξοικονόμηση ενέργειας με εγκατάσταση φωτοβολταικών σε αντλιοστάσια,
• την αξιοποίηση παραπροϊόντων και υπολειμμάτων καλλιεργειών και εκτροφών για παραγωγή ενέργειας,
• τις συλλογικές επενδύσεις από ομάδες και οργανώσεις παραγωγών για από κοινού αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και εξοπλισμού, κλπ.

5. Η παροχή στήριξης για τη διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και ευκαιριών απασχόλησης σε αγροτικές περιοχές που πλήττονται σημαντικά από τη μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Παράδειγμα, η ανάγκη μετάβασης των αγροτικών – λιγνιτικών περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης που θα χρειαστεί να αναπροσανατολίσουν την οικονομική τους δραστηριότητα, ως απόρροια της απόφασης για απολιγνιτοποίησή τους, επενδύοντας στη διαφοροποίησή τους μέσω των αναγκαίων επενδύσεων και στον πρωτογενή τομέα.

Στη ίδια κατεύθυνση, πρωτοβουλίες όπως τα Έξυπνα Χωριά, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην βελτίωση της ελκυστικότητας των αγροτικών μας περιοχών, ιδιαίτερα εκείνων που κινδυνεύουν περισσότερο από εγκατάλειψη, φτώχια και κοινωνικό αποκλεισμό. Σημαντικό και δοκιμασμένο εργαλείο που διαθέτει η ΚΑΠ για τον κατάλληλο σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση τέτοιων τοπικών αναπτυξιακών πολιτικών είναι τα προγράμματα LEADER, τα οποία και τη νέα περίοδο θα ενεργοποιηθούν με σημαντικούς πόρους για να υποστηρίξουν σύγχρονες ενεργειακές υποδομές και τεχνολογίες, εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες συνέργειες και με άλλα ενωσιακά ταμεία πέραν του γεωργικού.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_132 της ΠΕΣΕΔΕ

Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ