Το Π.Δ. 71/2019 και τα όρια ανεκτέλεστου μέρους συμβάσεων δημοσίων έργων,Τάσος Γακίδης, Νομικός Σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ

00:36 - 15/10/2019

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_116 της ΠΕΣΕΔΕ

Γράφει ο **Τάσος Γακίδης, Νομικός Σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ**

Με το άρθρο 64 του Π.Δ. 71/2019 («Μητρώα συντελεστών παραγωγής δημοσίων και ιδιωτικών έργων, μελετών, τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών (ΜΗ.Τ.Ε)», ΦΕΚ Α΄112/3. 7. 2019) ορίζονται, μεταξύ άλλων, τα εξής σε ό,τι αφορά τα όρια ανεκτέλεστου μέρους συμβάσεων δημοσίων έργων:

«Προϋπόθεση συμμετοχής σε διαδικασίες σύναψης σύμβασης δημόσιου έργου ή ανάληψη κατασκευής σε σχέση με την Τεχνική και Επαγγελματική Ικανότητα ανά τάξη εγγραφής – Ανεκτέλεστο.

1. Ως ανεκτέλεστο υπόλοιπο συμβάσεων δημόσιων έργων θεωρείται η διαφορά μεταξύ του συνολικού ποσού της συναφθείσας σύμβασης όπως ισχύει, με τις τυχόν τροποποιήσεις και συμπληρωματικές συμβάσεις που έχουν συναφθεί κατά τα προβλεπόμενα στα άρθρα 132 και 156 του ν. 4412/2016, κατά την ημερομηνία σύνταξης της βεβαίωσης ανεκτέλεστου (υπολογιζόμενου χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.) και του συνολικού ποσού του εκτελεσμένου μέρους της σύμβασης όπως προκύπτει από τον τελευταίο λογαριασμό που έχει υποβληθεί και εγκριθεί (επίσης χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.).

2. Κάθε εργοληπτική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. προκειμένου να συμμετέχει σε διαδικασίες σύναψης σύμβασης δημόσιου έργου αυτοτελώς ή ως μέλος ένωσης ή να αναλάβει την εκτέλεση μέρους σύμβασης δημόσιου έργου ως εγκεκριμένος υπεργολάβος, σύμφωνα με τα άρθρα 165 και 166 του ν. 4412/2016, πρέπει να μην έχει μέσα σε ολόκληρη τη χώρα, ανεκτέλεστο μέρος συμβάσεων δημοσίων έργων, ανώτερο από τα πιο κάτω όρια:

α) Για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις καταταγμένες μέχρι και την έκτη τάξη: από το τριπλάσιο του ανώτατου ορίου της τάξης τους,

β) για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις της έβδομης τάξης: από το τετραπλάσιο του πηλίκου που προκύπτει από τη διαίρεση του μεγέθους «κύκλος εργασιών», όπως αυτό ορίζεται στις παρ. 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 51 διά του τρία και με ελάχιστη τιμή τα 540.000.000 ευρώ.

γ) για τον υπολογισμό, σύμφωνα με τα παραπάνω των ανεκτέλεστων υπολοίπων εργασιών εργοληπτικών επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. σε περισσότερες κατηγορίες έργων διαφορετικών τάξεων λαμβάνεται υπόψη η μεγαλύτερη τάξη εγγραφής.

3. Για τη διαπίστωση του ανεκτέλεστου υπόλοιπου εργασιών κατά τη διάρκεια των διαδικασιών σύναψης σύμβασης έργου, υποβάλλεται υπεύθυνη δήλωση του οικονομικού φορέα στην οποία παραθέτει συνοπτικά και αναλυτικά τις συμβάσεις τις οποίες έχει συνάψει, τις αναθέτουσες αρχές, το ύψος αυτών, τον τελευταίο εγκεκριμένο λογαριασμό και την ανεκτέλεστη αξία της σύμβασης κατά την ημέρα κατάθεσης της σχετικής δήλωσης.

4. Στο ανεκτέλεστο υπόλοιπο εργασιών δεν υπολογίζεται αυτό των έργων που κατασκευάζονται με μερική ή και ολική αυτοχρηματοδότηση».

Η νομοθετική εξουσιοδότηση για τη θέσπιση των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 64 του Π.Δ. 71/2019 περιλαμβάνεται στον Ν. 4472/2017 («Συνταξιοδοτικές διατάξεις Δημοσίου και τροποποίηση διατάξεων του ν. 4387/2016, μέτρα εφαρμογής των δημοσιονομικών στόχων και μεταρρυθμίσεων, μέτρα κοινωνικής στήριξης και εργασιακές ρυθμίσεις, Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2018-2021 και λοιπές διατάξεις» (Α’ 74)») και, συγκεκριμένα, στο άρθρο 118 αυτού:

«Άρθρο 118. Ηλεκτρονικό μητρώο συντελεστών παραγωγής δημοσίων και ιδιωτικών έργων, μελετών, τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών (ΜΗ.Τ.Ε.). 1. …….. 11. α. Η εγγραφή στο Μητρώο Επιχειρήσεων Τεχνικών Έργων (ΜΗ.Ε.Τ.Ε.) διενεργείται ύστερα από αίτηση του νομίμου εκπροσώπου, σύμφωνα με τους όρους, προϋποθέσεις και κατόπιν κατάθεσης των δικαιολογητικών, που προβλέπονται στο προεδρικό διάταγμα της παραγράφου 20 και στα ακόλουθα επιμέρους μητρώα ως εξής: Α. …… Β. Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων. Β.1 Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων Δημοσίων Έργων (ΜΗ.ΕΕ.Δ.Ε.). …… β. Τα Μητρώα των περιπτώσεων Α.1, Β.1, Γ` και Δ` αποτελούν τα επαγγελματικά μητρώα της παρ. 2 του άρθρου 75 και του Παραρτήματος ΧΙ`, του Προσαρτήματος Α` του ν. 4412/2016 και αντικαθιστούν από την έναρξη λειτουργίας τους σύμφωνα με την παράγραφο 24 τα προβλεπόμενα στο Παράρτημα ΧΙ` τροποποιώντας το αντιστοίχως. …. 19. Κάθε επιχείρηση της περίπτωσης Β1 της παραγράφου 11, προκειμένου να αναλάβει την εκτέλεση μέρους ή του συνόλου δημοσίου έργου, ως ανάδοχος ή ως μέλος αναδόχου κοινοπραξίας ή ως εγκεκριμένος υπεργολάβος, πρέπει να μην έχει μέσα στη χώρα, πριν τη συμμετοχή της σε διαγωνισμό ανεκτέλεστο μέρος εργολαβιών δημοσίων έργων κατά την έννοια του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, που υπερβαίνει συγκεκριμένο ποσοστό του ανωτάτου ορίου της τάξης της, όπως αυτό καθορίζεται με το προεδρικό διάταγμα της επόμενης παραγράφου. 20. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται εντός οκτώ (8) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος, κατόπιν πρότασης του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών καθορίζονται, πέραν των θεμάτων της περίπτωσης δ` της παραγράφου 18 του παρόντος, της παραγράφου 19 του παρόντος και της παραγράφου 10 του άρθρου 83 του ν. 4412/2016[1], επιπλέον και τα ακόλουθα: α. …….. β. οι κατηγορίες μελετών, τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών και έργων και οι τάξεις ανά κατηγορία αυτών για κάθε Μητρώο, γ. ….. η. οι όροι και προϋποθέσεις ανάληψης έργου σε συνάρτηση με το ανεκτέλεστο, το οργανόγραμμα, το χρονικό προγραμματισμό ή άλλα στοιχεία που αποδεικνύουν και εγγυώνται τη δυνατότητα των φυσικών προσώπων και την κατάλληλη επάρκεια σε ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους για την άρτια και έγκαιρη εκτέλεση του έργου, καθώς και την πιστοληπτική τους ικανότητα, θ. η συσχέτιση του ανεκτέλεστου με τους αναγκαίους ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους, ……».

Με τις διατάξεις του άρθρου 54 του Π.Δ. 71/2019 καθορίστηκαν τα όρια εκτιμώμενης αξίας δημοσίων συμβάσεων έργων, ανά κατηγορία, στα οποία κατατάσσονται οι εγγεγραμμένες στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. εργοληπτικές επιχειρήσεις, ανάλογα με την τάξη εγγραφής τους και τον κύκλο εργασιών τους, ως εξής:

α) για την Α1 τάξη: όριο [90.000] μέχρι το 60% του κύκλου εργασιών τριετίας της πρώτης τάξης, της παρ. 11.γ του άρθρου 51 [11.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 150.000 ευρώ],

β) για την Α2 τάξη: όριο [300.000] μέχρι το διπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της πρώτης τάξης, της παρ. 11.γ άρθρου 51 [11.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 150.000 ευρώ]

γ) για την πρώτη τάξη: όριο [750.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της πρώτης τάξης, της παρ. 11.γ άρθρου 51 [11.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 150.000 ευρώ],

δ) για τη δεύτερη τάξη: όριο [1.500.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της δεύτερης τάξης, της παρ. 12.γ άρθρου 51 [12.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 300.000 ευρώ],

ε) για την τρίτη τάξη: όριο [3.750.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της τρίτης τάξης, της παρ. 13.γ άρθρου 51 [13.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 750.000 ευρώ],

στ) για την τέταρτη τάξη: όριο [7.500.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της τέταρτης τάξης, της παρ. 14.γ άρθρου 51 [14.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 1.500.000 ευρώ],

ζ) για την πέμπτη τάξη: όριο [22.000.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της πέμπτης τάξης, της παρ. 15.γ άρθρου 51 [15.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 4.400.000 ευρώ],

η) για την έκτη τάξη: όριο [44.000.000] μέχρι το πενταπλάσιο του κύκλου εργασιών τριετίας της έκτης τάξης, της παρ. 16.γ άρθρου 51 [16.γ) Ελάχιστος κύκλος εργασιών τελευταίας τριετίας: 8.800.000 ευρώ]

θ) για την έβδομη τάξη δεν τίθεται ανώτατο όριο.

Σημειωτέον ότι τα ως άνω όρια αφορούν μόνο στην κατάταξη των εργοληπτικών επιχειρήσεων στις αντίστοιχες τάξεις και δεν περιορίζουν την συμμετοχή τους στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων (παρ. 2 τουάρθρου 54 του Π.Δ. 71/2019.

Με βάση τα ανωτέρω, το όριο του ανεκτέλεστου ανέρχεται ανά τάξη σε:

270.000 ευρώ για την Α1 τάξη

900.000 ευρώ για την Α2 τάξη

2.250.000 ευρώ για την πρώτη τάξη

4.500.000 ευρώ για την δεύτερη τάξη

11.250.000 ευρώ για την τρίτη τάξη

22.500.000 ευρώ για την τέταρτη τάξη

66.000.000 ευρώ για την πέμπτη τάξη

132.000.000 ευρώ για την έκτη τάξη και

το τετραπλάσιο του πηλίκου που προκύπτει από τη διαίρεση του μεγέθους «κύκλος εργασιών», όπως αυτό ορίζεται στις παρ. 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 51 διά του τρία και με ελάχιστη τιμή τα 540.000.000 ευρώ για την έβδομη τάξη.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1. Ενώ στην εξουσιοδοτική διάταξη της παρ. 19 του άρθρου 118 του Ν. 4472/2017 προβλέπεται ότι κάθε επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων Δημοσίων Έργων (ΜΗ.ΕΕ.Δ.Ε.) δεν πρέπει να έχει ανεκτέλεστο μέρος εργολαβιών δημοσίων έργων που να υπερβαίνει συγκεκριμένο ποσοστό του ανωτάτου ορίου της τάξης της «προκειμένου να αναλάβει την εκτέλεση μέρους ή του συνόλου δημοσίου έργου, ως ανάδοχος ή ως μέλος αναδόχου κοινοπραξίας ή ως εγκεκριμένος υπεργολάβος» στο Π.Δ. 71/2019 προβλέπεται ότι η υπέρβαση του ορίου ανεκτέλεστου δεν εμποδίζει μόνο την ανάληψη της εκτέλεσης «μέρους ή του συνόλου δημοσίου έργου» αλλά και τη συμμετοχή στον διαγωνισμό (άρθρο 64 παρ. 2: «Κάθε εργοληπτική επιχείρηση εγγεγραμμένη στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. προκειμένου να συμμετέχει σε διαδικασίες σύναψης σύμβασης δημόσιου έργου αυτοτελώς ή ως μέλος ένωσης ή να αναλάβει την εκτέλεση μέρους σύμβασης δημόσιου έργου ως εγκεκριμένος υπεργολάβος …. πρέπει να μην έχει μέσα σε ολόκληρη τη χώρα, ανεκτέλεστο μέρος συμβάσεων δημοσίων έργων, ανώτερο από τα πιο κάτω όρια …..».

Πρόκειται για διάταξη που φαίνεται να είναι εκτός των ορίων της νομοθετικής εξουσιοδότησης, ενώ βρίσκεται και σε αντίθεση με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 54 του ίδιου Π.Δ. (71/2019), σύμφωνα με την οποία «τα ως άνω όρια [εκτιμώμενης αξίας δημοσίων συμβάσεων έργων, ανά κατηγορία, στα οποία κατατάσσονται οι εγγεγραμμένες στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. εργοληπτικές επιχειρήσεις, ανάλογα με την τάξη εγγραφής τους και τον κύκλο εργασιών τους] αφορούν μόνο στην κατάταξη των εργοληπτικών επιχειρήσεων στις αντίστοιχες τάξεις και δεν περιορίζουν την συμμετοχή τους στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων» αλλά και της διάταξης του ίδιου άρθρου (54 του Π.Δ. 71/2019) σύμφωνα με την οποία δεν τίθεται ανώτατο όριο συμμετοχής για τις εταιρίες εβδόμης τάξης αφού, τελικώς, δεν μπορούν να λάβουν μέρος σε διαγωνισμούς προϋπολογισμού ποσού «τετραπλάσιου του πηλίκου που προκύπτει από τη διαίρεση του μεγέθους «κύκλος εργασιών», όπως αυτό ορίζεται στις παρ. 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 51 διά του τρία και με ελάχιστη τιμή τα 540.000.000 ευρώ».

2. Ενώ στην εξουσιοδοτική διάταξη της παρ. 19 του άρθρου 118 του Ν. 4472/2017 προβλέπεται ότι κάθε επιχείρηση εγγεγραμμένη στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων Δημοσίων Έργων (ΜΗ.ΕΕ.Δ.Ε.) δεν πρέπει να έχει ανεκτέλεστο μέρος εργολαβιών δημοσίων έργων που να υπερβαίνει συγκεκριμένο ποσοστό του ανωτάτου ορίου της τάξης της, στο άρθρο 64 του Π.Δ. 71/2019 ορίζεται το ανεκτέλεστο όχι ως ποσοστό αλλά ως πολλαπλάσιο του ανωτάτου ορίου της τάξης της (τριπλάσιο κατά κανόνα).

[Σημειώνω ότι σύμφωνα με το Λεξικό Τριανταφυλλίδη: «ποσοστό το [posostó] Ο38 : κλασματικό μέρος ποσού, που εκφράζει σχέσεις, αντιστοιχίες και που ορίζεται συνήθ. σε εκατοστά ή χιλιοστά: ~ επί των εισπράξεων / επί των κερδών. ~ επί τοις εκατό (%) / επί τοις χιλίοις (δ). Xαμηλό / υψηλό / σημαντικό / μέτριο ~. Ποσοστά γεννητικότητας / θνησιμότητας / αυτοκτονιών. Δουλεύει με ποσοστά, αμείβεται ανάλογα με τα κέρδη ή τις εισπράξεις. ~ (συν)ιδιοκτησίας. Διεκδικεί ~ 20% επί των κερδών. Tα είδη πολυτελείας έχουν υψηλό ποσοστό κέρδους. || τμήμα ενός συνόλου: Mεγάλο ~ των κατοίκων του νησιού ασχολείται με τον τουρισμό»]

Υπενθυμίζω, εν προκειμένω, τη διαφορετική διατύπωση του άρθρου 20 του Ν. 3669/2008: «…. 4. Κάθε εργοληπτική επιχείρηση Μ.Ε.ΕΠ. προκειμένου να αναλάβει την εκτέλεση μέρους ή του συνόλου δημοσίου έργου, ως ανάδοχος ή ως μέλος αναδόχου κοινοπραξίας ή ως μέλος κατασκευαστικής κοινοπραξίας ή ως αναγνωρισμένος υπεργολάβος, σύμφωνα με το άρθρο 68 του παρόντος, πρέπει να μην έχει μέσα σε ολόκληρη τη χώρα, πριν από τη συμμετοχή της σε διαγωνισμό, ανεκτέλεστο μέρος εργολαβιών δημοσίων έργων του δημόσιου τομέα, ανώτερο από τα πιο κάτω όρια: Για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις μέχρι και την έκτη τάξη, από το τριπλάσιο του ανώτατου ορίου της τάξης τους, για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις της έβδομης τάξης, από το τετραπλάσιο του μεγέθους “κύκλος εργασιών”, όπως αυτό ορίζεται στην περίπτωση δ` της παραγράφου 2 του άρθρου 99 του παρόντος και χρησιμοποιείται σαν παρονομαστής του κλάσματος α1 του Τμήματος Α του Τύπου Κατάταξης ή από το τετραπλάσιο του μέσου όρου του μεγέθους “κύκλος εργασιών”, όπως αυτό ορίζεται στην περίπτωση α΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 99 του παρόντος, εφόσον αυτό είναι μεγαλύτερο. Για την εξεύρεση του μέσου όρου ο κύκλος εργασιών, όπως ορίζεται ανωτέρω, διαιρείται διά του τρία (3). Κάθε χρόνο οι εταιρείες υποβάλλουν στην υπηρεσία Μ.Ε.ΕΠ. τα στοιχεία του κύκλου εργασιών του τελευταίου χρόνου, προκειμένου να επικαιροποιείται ο κύκλος εργασιών της τελευταίας κάθε φορά τριετίας και να προκύπτει ο μέσος όρος αυτής σύμφωνα με τα ανωτέρω, ώστε να διαμορφώνεται κάθε χρόνο και το όριο ανεκτέλεστου. Για τον υπολογισμό, σύμφωνα με τα παραπάνω των ανεκτέλεστων υπολοίπων εργασιών εργοληπτικών επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. σε περισσότερες κατηγορίες έργων διαφορετικών τάξεων λαμβάνεται υπόψη η μεγαλύτερη τάξη εγγραφής ….».

3. Με την παρ. 4 του άρθρου 64 του Π.Δ. 71/2019 ορίζεται ότι «Στο ανεκτέλεστο υπόλοιπο εργασιών δεν υπολογίζεται αυτό των έργων που κατασκευάζονται με μερική ή και ολική αυτοχρηματοδότηση», ενώ στην εξουσιοδοτική διάταξη της παρ. 19 του άρθρου 118 του Ν. 4472/2017 ως δημόσια έργα, στα οποία αφορά το ανεκτέλεστο, νοούνται τα κατά το άρθρο 2 του Ν. 4412/2016, οι διατάξεις του οποίου δεν εξαιρούν τα έργα «που κατασκευάζονται με μερική ή και ολική αυτοχρηματοδότηση».

4. Δεν ρυθμίζεται στο Π.Δ. 71/2019 η σχέση μεταξύ ανεκτέλεστου και δάνειας εμπειρίας (π.χ. δεν προβλέπεται εάν το ανεκτέλεστο σύμβασης που συνήφθη με την παροχή πόρων και ικανοτήτων τρίτου φορέα – παρόχου επιβαρύνει και το όριο ανεκτέλεστου αυτού[2]).

5. Γενικά οι ρυθμίσεις του άρθρου 64 του Π.Δ. 71/2019 περί ανεκτέλεστου δεν βρίσκονται σε αρμονία με τους κανόνες του εξουσιοδοτικού νόμου αφού, πέραν των ανωτέρω, δεν συσχετίζουν το ανεκτέλεστο «με τους αναγκαίους ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους», όπως ρητά ορίζεται στην παρ. 19θ του άρθρου 118 του Ν. 4472/2017.

6. Βλ. λοιπές παρατηρήσεις στην υπ’ αριθ. 34/2017 γνώμη της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.) επί του σχεδίου του Π.Δ. 71/2019:

«Με τις διατάξεις του άρθρου 64 του υποβληθέντος σχεδίου π.δ/τος ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν στο ανεκτέλεστο υπόλοιπο δημοσίων συμβάσεων έργων. Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 1 καθορίζεται η έννοια του ανεκτέλεστου υπολοίπου. Ακολούθως, στην παρ. 3 ορίζεται ως προϋπόθεση συμμετοχής εργοληπτικής επιχείρησης εγγεγραμμένης στο ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. σε οποιαδήποτε διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης έργου, καθώς και ως όρος εκτέλεσης αυτής η μη υπέρβαση εκ μέρους της εργοληπτικής επιχείρησης με οποιαδήποτε ιδιότητα (αυτοτελώς, ως μέλος ένωσης, ως ανάδοχος, ως εγκεκριμένος υπεργολάβος) ορισμένων ανώτατων ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου, τα οποία ορίζονται ως εξής:

 για τις τάξεις Α1 έως και έκτη στο τριπλάσιο του ανώτατου ορίου εκτιμώμενης αξίας σύμβασης της τάξης τους, όπως αυτό προσδιορίζεται ειδικότερα στο άρθρο 54 του υποβληθέντος σχεδίου, και

 για την έβδομη τάξη στο τετραπλάσιο του κλάσματος που προκύπτει από τη διαίρεση του μεγέθους «κύκλος εργασιών», όπως αυτό ορίζεται στις παρ. 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 51 δια του τρία και με ελάχιστη τιμή τα 540.000.000,00 ευρώ.

Επισημαίνεται, καταρχάς, ότι, δεδομένης της κατάργησης, μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος π.δ/τος, των διατάξεων της παρ. 4 του άρθρου 20 του ν. 3669/2008, με τις οποίες ρυθμίζονται μέχρι σήμερα ζητήματα ανεκτέλεστου υπολοίπου στις δημόσιες συμβάσεις έργων, οι προτεινόμενες διατάξεις στην ουσία θα αποτελούν το νέο θεσμικό πλαίσιο ως προς τη ρύθμιση των εν λόγω ζητημάτων.

Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις αποτελούν περιεχόμενο της εξουσιοδοτικής διάταξης της παρ. 19, αλλά και της παρ. 20 του άρθρου 118 του ν. 4472/2017 και ειδικότερα της περίπτωσης (η), με την οποία παρέχεται ρητά η εξουσιοδότηση να ρυθμιστούν ζητήματα που αφορούν “…στους όρους και προϋποθέσεις ανάληψης έργου σε συνάρτηση με το ανεκτέλεστο”.

Στο πλαίσιο αυτό, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις, με τις οποίες τίθεται ως όρος συμμετοχής και εκτέλεσης δημόσιας σύμβασης έργου η μη υπέρβαση εκ μέρους της εργοληπτικής επιχείρησης ορισμένου ανώτατου ορίου συμβατικής αξίας ανεκτέλεστων συμβάσεων, κείνται εντός της παρεχόμενης εξουσιοδότησης.

Ωστόσο, δεν προκύπτει με σαφήνεια, εάν η εν λόγω προϋπόθεση, ως απαίτηση συμμετοχής, και ειδικότερα ως κριτήριο ποιοτικής επιλογής των συμμετεχόντων, κατά το άρθρο 75 του ν. 4412/2016, σχετίζεται με τη χρηματοοικονομική επάρκεια των συμμετεχόντων.

Νομολογιακά, έχει κριθεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-27, C-28 & C-29/86 ότι το συνολικό ύψος της δαπάνης των ταυτόχρονα εκτελούμενων έργων “…μπορεί να αποτελεί στοιχείο για την εκτίμηση, κατά τρόπο συγκεκριμένο, της οικονομικής και χρηματοδοτικής ικανότητας της επιχείρησης, σε σχέση με τις υποχρεώσεις της”. Κατά συνέπεια, κατά το Δικαστήριο, το εν λόγω κριτήριο, ήτοι το συνολικό ύψος των έργων, τα οποία ταυτόχρονα εκτελεί μία επιχείρηση, αποτελεί στοιχείο, το οποίο μπορεί να εκτιμηθεί για τον έλεγχο της καταλληλότητας των συμμετεχόντων και συγκεκριμένα της οικονομικής και χρηματοοικονομικής τους επάρκειας.

Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, σε συνδυασμό με την παράγραφο 3 του άρθρου 75 του ν. 4412/2016 (αντίστοιχο άρθρο 56 παρ. 3 της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ), σύμφωνα με την οποία: “Όσον αφορά την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν απαιτήσεις που να διασφαλίζουν ότι οι οικονομικοί φορείς διαθέτουν την αναγκαία οικονομική και χρηματοδοτική ικανότητα για την εκτέλεση της σύμβασης” και την, εν συνεχεία, ενδεικτική απαρίθμηση, τόσο στην εν λόγω παράγραφο όσο και στο Προσάρτημα ΧΙΙ του Παραρτήματος Α του ν. 4412/2016 των σχετικών αποδεικτικών μέσων, τα οποία μπορούν να ζητούν οι αναθέτουσες αρχές, κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι το ανεκτέλεστο υπόλοιπο, ως προϋπόθεση συμμετοχής σε διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, συνδέεται με τον έλεγχο της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των συμμετεχόντων.

Τέλος, στην παρ. 3 προβλέπεται ότι, για τη διαπίστωση του ανεκτέλεστου υπολοίπου έργων, κατά τη διάρκεια των διαδικασιών σύναψης σύμβασης έργου, υποβάλλεται υπεύθυνη δήλωση του οικονομικού φορέα, στην οποία παραθέτει συνοπτικά και αναλυτικά τις συμβάσεις τις οποίες έχει συνάψει, τις αναθέτουσες αρχές, το ύψος αυτών, τον τελευταίο εγκεκριμένο λογαριασμό και την ανεκτέλεστη αξία της σύμβασης κατά την ημέρα κατάθεσης της σχετικής δήλωσης.

Εν προκειμένω, επισημαίνεται ότι καταρχάς δεν προκύπτει εάν η εν λόγω υπεύθυνη δήλωση αποτελεί δικαιολογητικό συμμετοχής, το οποίο προσκομίζεται από όλους τους συμμετέχοντες στη διαδικασία σύναψης της σύμβασης ή αποδεικτικό μέσο που προσκομίζεται κατά την ανάθεση της σύμβασης μόνο από τον προσωρινό ανάδοχο.

Στην πρώτη περίπτωση, και λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις του άρθρου 79 του ν. 4412/2016, ως προς την προκαταρκτική απόδειξη που παρέχεται μέσω του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Σύμβασης (ΕΕΕΣ) για τις συμβάσεις άνω των ορίων ή του Τυποποιημένου Εντύπου Υπεύθυνης Δήλωσης (ΤΕΥΔ) για τις συμβάσεις κάτω των ορίων, προτείνεται η απαλοιφή της συγκεκριμένης υπεύθυνης δήλωσης, καθώς η προκαταρκτική απόδειξη όλων των κριτηρίων ποιοτικής επιλογής, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που σχετίζονται με την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια των συμμετεχόντων, παρέχεται μέσω της σχετικής δήλωσης των οικονομικών φορέων στα ως άνω έντυπα και ειδικότερα στο πεδίο “Λοιπές οικονομικές και χρηματοοικονομικές απαιτήσεις” και η τυχόν διατήρηση της εν λόγω υπεύθυνης δήλωσης θα αποτελούσε πρόσθετο διοικητικό βάρος.

Σε διαφορετική περίπτωση, ήτοι εάν πρόκειται για αποδεικτικό μέσο κατά το στάδιο της ανάθεσης της σύμβασης, το οποίο προσκομίζεται από τον προσωρινό ανάδοχο, μαζί με τα υπόλοιπα αποδεικτικά μέσα του άρθρου 80 του ν. 4412/2016 προτείνεται να διευκρινιστεί ρητά προς αποφυγή σύγχυσης ή παρερμηνείας.

Σε κάθε περίπτωση επισημαίνεται ότι η απαίτηση μη υπέρβασης των τιθέμενων ορίων του ανεκτέλεστου, ως προϋπόθεση συμμετοχής, θα πρέπει να ελέγχεται τόσο προαποδεικτικά, κατά το στάδιο υποβολής των προσφορών/ αιτήσεων συμμετοχής, μόνο μέσω της σχετικής δήλωσης των οικονομικών φορέων στο ΕΕΕΣ/ ΤΕΥΔ, σύμφωνα με τα ανωτέρω, όσο και στο στάδιο της ανάθεσης της σύμβασης με την προσκόμιση του σχετικού αποδεικτικού μέσου (π.χ. της προβλεπόμενης ως άνω υπεύθυνης δήλωσης) από τον προσωρινό ανάδοχο».

[1] Άρθρο 83 παρ. 10 του Ν. 4412/2016: «Με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται μετά από πρόταση των κατά περίπτωση αρμοδίων Υπουργών, Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, ρυθμίζονται θέματα για την κατάρτιση και λειτουργία επίσημων καταλόγων εγκεκριμένων οικονομικών φορέων, ιδίως δε η αρμόδια υπηρεσία τήρησής τους, οι ειδικότερες προϋποθέσεις, τα κριτήρια και οι διατυπώσεις εγγραφής και κατάταξης των οικονομικών φορέων σε αυτούς, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων δικαιολογητικών, η διαδικασία τήρησης και ενημέρωσής τους και οι περιπτώσεις διαγραφής από αυτούς, ο χρόνος έναρξης της λειτουργίας τους είτε συνολικά είτε ανά κλάδο ή κατηγορία, η διαλειτουργικότητα των ηλεκτρονικών καταλόγων με άλλα πληροφοριακά συστήματα, καθώς και κάθε άλλο συναφές θέμα».

[2] Άρθρο 50: «Όροι επίκλησης στήριξης στις ικανότητες άλλων φορέων 1. Αιτήσεις εγγραφής, κατάταξης ή αναθεώρησης στο Τμήμα Ι και II του ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. μπορούν να υποβάλλονται και από οικονομικούς φορείς, οι οποίοι ανήκουν σε ένωση, ασχέτως της νομικής φύσης των δεσμών των μελών της και οι οποίοι επικαλούνται πόρους και ικανότητες που τους διαθέτουν άλλοι συμμετέχοντες σε αυτήν αναφορικά με α) την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια και β) την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα. 2. ….. 6. Οι παρεχόμενοι πόροι και ικανότητες αφαιρούνται, για το χρονικό διάστημα της παροχής, από τις αντίστοιχες του παρόχου για την εγγραφή, κατάταξη και αναθεώρηση του ΜΗ.Ε.Ε.Δ.Ε. ……».