Σωτήριος Ν. Μπρέγιαννος: ΕΝΙΑΙΑ ΑΡΧΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ – ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΗ

Ο Νομικός Σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ, Σωτήριος Ν. Μπρέγιαννος αναλύει στο  ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ τι σημαίνει η ενοποίηση ΑΕΠΠ και της ΕΑΑΔΗΣΥ που προβλέπεται από το σχέδιο νόμου, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της εφαρμογής του για τον χώρο των δημοσίων συμβάσεων και μας δίνει την πρότασή του.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_127 της ΠΕΣΕΔΕ

1. Πριν από τρεις περίπου μήνες και πριν στεγνώσει το μελάνι της τροποποιήσεως του Ν. 4412/2016, που έγινε με τον Ν. 4782/2021, η Κυβέρνηση έφερε προς διαβούλευση σχέδιο νόμου, με την οποία ενοποιούνται οι δύο ανεξάρτητες αρχές του τομέως των δημοσίων συμβάσεων και δη της Αρχής Εξετάσεως Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) και της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ).

2. Ως δικαιολογίες για την επιδιωκομένη ρύθμιση προβλήθηκαν τα ακόλουθα: (α) Με την ενοποίηση των δύο ανεξαρτήτων αρχών επιδιώκεται η ενίσχυση της ανεξαρτησίας και ο εξορθολογισμός της λειτουργίας τους καθώς και η αποτελεσματικώτερη άσκηση του ελέγχου της ορθής εφαρμογής του εθνικού και ενωσιακού δικαίου των δημοσίων συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της εξετάσεως των προσφυγών, που ασκούνται πριν από την σύναψή τους, (β) Κατά την σύσταση της ΕΑΑΔΗΣΥ, με τον Ν. 4013/2011, στόχος ήταν η δημιουργία μίας ενιαίας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής για όλα τα θέματα των δημοσίων συμβάσεων, στην οποία επρόκειτο να ανατεθή και η εξέταση των προδικαστικών προσφυγών, (γ) Με τον Ν. 4412/2016 θεσπίσθηκε ενιαίο πλαίσιο κανόνων αναθέσεως και εκτελέσεως των δημοσίων συμβάσεων, το οποίο εφαρμόζεται υποχρεωτικώς στις αναθέτουσες αρχές, και, μετά την θέση σε ισχύ του Ν. 4412/2016, την λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος ΕΣΗΔΗΣ και την επιτυχή εφαρμογή και χρήση τους από τις αναθέτουσες αρχές και τους οικονομικούς φορείς κατά την σύναψη των δημοσίων συμβάσεων, ο φόρτος εργασίας της ΑΕΠΠ διαρκώς αυξάνεται ενώ ο φόρτος εργασίας της ΕΑΑΔΗΣΥ έχει περιορισθή αισθητά με αποτέλεσμα το επιστημονικό προσωπικό της, το οποίο διαθέτει υψηλή κατάρτιση, να μην αξιοποιείται παραγωγικά.

3. Όμως, για όσους έχουν σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις και γνωρίζουν τα πράγματα, οι ανωτέρω δικαιολογίες είναι επιεικώς άστοχες, ανεπέρειστες και προσχηματικές. Όπως προσχηματικό φαίνεται να είναι ολόκληρο το οικοδόμημα, στο οποίο επιδιώκεται να στηθή η ενοποίηση των ανωτέρω δύο ανεξαρτήτων αρχών. Ειδικώτερα, οι επαΐοντες γνωρίζουν ότι: (α) Οι δύο ανεξάρτητες αρχές (ΑΕΠΠ και ΕΑΑΔΗΣΥ) διαθέτουν από τον νόμο απόλυτο επίπεδο ανεξαρτησίας (ανώτερο δεν γίνεται) και η λειτουργία τους από της συστάσεώς τους (από το 2011 για την ΕΑΑΔΗΣΥ και από το 2016 για την ΑΕΠΠ) υπήρξε απολύτως και σε όλα τα επίπεδα εξορθολογισμένη.(β) Από της συστάσεως των δύο ανεξαρτήτων αρχών ο έλεγχος της ορθής εφαρμογής του εθνικού και ενωσιακού δικαίου από τις αναθέτουσες αρχές ήταν εξόχως αποτελεσματικός (αποτελεσματικώτερος δεν γίνεται).(γ) Με τον Ν. 4013/2011, με τον οποίο συνεστήθη η ΕΑΑΔΗΣΥ, δεν υπήρχε στόχος για την δημιουργία μίας ενιαίας ανεξάρτητης διοικητικής αρχής για όλα τα θέματα των δημοσίων συμβάσεων και με τον νόμο αυτό σαφώς προσδιορίσθηκαν οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες της ΕΑΑΔΗΣΥ, ουδέποτε δε προβλέφθηκε ότι στην ΕΑΑΔΗΣΥ θα ανετίθετο η εξέταση των προδικαστικών προσφυγών. Από το έτος δε 2011 μέχρι σήμερα έγιναν δέκα (10) τροποποιήσεις του άρθρου 2 του Ν. 4013/2011 περί των αρμοδιοτήτων και των εξουσιών της ΕΑΑΔΗΣΥ(με τους Ν. 4072/2012, 4146/2013, 4281/2014, 4314/2014, 4412/2016, 4441/2016, 4485/2017, 4497/2017, 4610/2019 και 4831/2021), πλην, όμως, ουδέποτε ανέκυψε θέμα αναθέσεως στην ΕΑΑΔΗΣΥ της εξετάσεως των προδικαστικών προσφυγών. (δ) Ούτε η ΑΕΠΠ ούτε η ΕΑΑΔΗΣΥ έχουν κάποια αρμοδιότητα ή εξουσία στα ζητήματα εκτελέσεως των δημοσίων συμβάσεων και οι αρμοδιότητές τους περιορίζονται αποκλειστικώς στο πλαίσιο της αναθέσεως των δημοσίων συμβάσεων και, συνεπώς, ουδείς φόρτος προστέθηκε σ’ αυτές από την θέσπιση με τον Ν. 4412/2016 ενός ενιαίου πλαισίου κανόνων αναθέσεως και εκτελέσεως των δημοσίων συμβάσεων. (ε) Ο φόρτος εργασίας της ΑΕΠΠ ήταν εξ αρχής δεδομένος και το πρόβλημα αυτής δεν ήταν ο αριθμός των προδικαστικών προσφυγών, που ήγοντοενώπιόντης, αλλά ο μικρός αριθμός των μελών της, που προβλέφθηκε εξ αρχής, η αντικειμενική αδυναμία πολλών εκ των μελών της να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του αντικειμένου και η συνεχής μείωση των μελών της με αποχωρήσεις πολλών εξ αυτών. Παρά δε τα συνεχή αιτήματα της ΑΕΠΠ για την αύξηση του αριθμού των μελών της και την πρόσληψη νέων μελών, ουδείς από τους αρμοδίους είχε δείξει ενδιαφέρον για την λειτουργική αναβάθμιση της ΑΕΠΠ. (στ) Ο φόρτος εργασίας της ΕΑΑΔΗΣΥ εξακολουθεί και σήμερα να είναι υψηλός αλλά αυτή μπορεί να ανταποκρίνεται επαρκώς στο έργο της λόγω του υψηλού επιπέδου καταρτίσεως των στελεχών της. Ακόμη και επί τη εκδοχή ότι το επιστημονικό προσωπικό της ΕΑΑΔΗΣΥ δεν αξιοποιείται παραγωγικώς, θα μπορούσε ένας αριθμός μελών του επιστημονικού προσωπικού της να μεταταχθή στην ΑΕΠΠ. (ζ) Δυστυχώς, είναι ακόμη νωπές οι μνήμες του θεάτρου και του ψεύδους, που στήθηκε με σκοπό την απομάκρυνση του Προέδρου της ΑΕΠΠ πριν από την λήξη της θητείας του.

4. Διαβάζοντας το νομοσχέδιο για την σύσταση της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων ευχερώς και ο πλέον καλόπιστος κατανοεί ότι ο σκοπός συστάσεως της νέας ενιαίας αρχής δεν έχει καμία σχέση με όσα οι εμπνευστές της επινόησαν για να την δικαιολογήσουν. Σκοπός είναι,προεχόντως και πρωτίστως, η ΄΄αποκατάσταση΄΄ των ΄΄συνταξιούχων΄΄Προέδρων, Αντιπροέδρων και Συμβούλων του Συμβουλίου της Επικρατείας, των ΄΄συνταξιούχων΄΄ Προέδρων, Αντιπροέδρων και Συμβούλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και των ΄΄συνταξιούχων΄΄ Προέδρων Εφετών των Διοικητικών Δικαστηρίων. Κι αυτό δεν αποτελεί κρίση του γράφοντος αλλά προβλέπεται ρητώς στο άρθρο 3 του σχετικού σχεδίου νόμου, στο οποίο κατηγορηματικώς αναφέρεται ότι η νέα Αρχή θα αποτελείται από τον Πρόεδρο, δέκα (10) Συμβούλους και τριάντα (30) μέλη και δη στις θέσεις του Προέδρου και των Συμβούλων της αρχής επιλέγονται΄΄συνταξιούχοι΄΄ Πρόεδροι, Αντιπρόεδροι ή Σύμβουλοι του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ΄΄συνταξιούχοι΄΄ Πρόεδροι Εφετών των Διοικητικών Δικαστηρίων.

Στα νομοθετικά χρονικά της χώρας ποτέ δεν υπήρξε μία τόσο απροσχημάτιστη νομοθετική ρύθμιση για την ΄΄αποκατάσταση΄΄ μίας κατηγορίας πολιτών.

5. Πολλοί από τους πολιτικούς έχουν την αντίληψη ότι, εάν σε μία δημοσία θέση διορίσουν έναν συνταξιούχο δικαστικό, εξασφαλίζουν ευθυκρισία και εντιμότητα. Όμως, αυτό σε όλες τις περιπτώσεις αποδείχθηκε πλάνη για λόγους που όλοι γνωρίζουν και προεχόντως γιατί είναι αντικειμενικώς αδύνατον ένας συνταξιούχος δικαστής, ηλικίας 67 ετών και άνω, ο οποίος επί 35 ή 40 χρόνια έζησε υπό συγκεκριμένο πλαίσιο περιορισμών χωρίς επαρκή γνώση της κοινωνικής και αντικειμενικής πραγματικότητος και είναι ήδη ΄΄κουρασμένος΄΄, να μπορεί να διοικήσει μία ανεξάρτητη αρχή πολλαπλών απαιτήσεων και μεγάλου φόρτου εργασίας με βάρβαρα ωράρια. Πολλώ δε μάλλον δεν μπορεί να ανταποκριθή στο φορτίο αυτό ένας Πρόεδρος ή ένας Αντιπρόεδρος ή ένας Σύμβουλος του Συμβουλίου της Επικρατείας ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή ένας Πρόεδρος Εφετών,του οποίου στα τελευταία χρόνια πριν από την συνταξιοδότησή του το προσφερόμενο έργο, ως εκ της θέσεώς του, ήταν περιορισμένο.

6. Αν η Κυβέρνηση επιθυμεί πράγματι μία ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή στον τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων, που θα μπορεί να ανταποκριθή στο υψηλό επίπεδο απαιτήσεων και προσδοκιών των πολιτών, δεν έχει παρά να συστήσει μία τέτοια αρχή με 100 μέλη καλώς αμειβομένους νομικούς ηλικίας 35-45 ετών, με ηγεσία (Πρόεδρο και δύο Αντιπροέδρους) εγκρίτους νομικούς της αγοράς ηλικίας 45-55 ετών και με μετάταξη των μελών της ΑΕΠΠ και εγκρίτωνστελεχών της ΕΑΑΔΗΣΥ, ώστε να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο αποδόσεως, ευθυκρισίας καιεντιμότητος και να διασφαλίσει ότι η αρχή αυτή θα έχει κύρος, αξιοπιστία και μέλλον. Όλα τα υπόλοιπα είναι ιδιοτελείς εμπνεύσεις κάποιων κύκλων, η οποίοι, κατά την ταπεινή γνώμη μας, υπονομεύουν το κυβερνητικό έργο.