- Τι αλλάζει στην άσκηση καθηκόντων επίβλεψης συμβάσεων μελετών και έργων από ΙΦΕ ή ιδιώτες ελεγκτές μηχανικούς.
- Ποια η θέση του Συλλόγου Μελετητών Δημοσίων Έργων Κεντρικής Μακεδονίας.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_128 της ΠΕΣΕΔΕ
Με τον ν. 4782/2021τροποποιήθηκαν τα άρθρα 136 και 183 του ν. 4412/2016,με την εισαγωγή διατάξεωνπου αφορούν στην επίβλεψη ή/και τον έλεγχο έργων, μελετώνκαι τεχνικών & επιστημονικών υπηρεσιών από Ιδιωτικούς Φορείς Επίβλεψης (ΙΦΕ), για συμβάσεις με αξία άνω των ορίων του άρθρου 5 του ν. 4412/2016.
Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις των άρθρων αυτών, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4782/2021,εκσυγχρονίζεται ο θεσμός της επίβλεψης των δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και τεχνικών & επιστημονικών υπηρεσιών, και εισάγεται η πρόνοια της παροχής υπηρεσιών επίβλεψης και από πιστοποιημένους οικονομικούς φορείς, παρέχοντας τη δυνατότητα στις αναθέτουσες Αρχές, χωρίς να υποστούν πάγια δημοσιονομικά κόστη, να επιτύχουν υψηλού επιπέδου επίβλεψη της πορείας ενός δημόσιου έργου ή δημόσιας μελέτης, με τη συμμετοχή οικονομικών φορέων του ιδιωτικού τομέα. Παράλληλα,αντιμετωπίζονται οι δυσχέρειες στην επίβλεψη ενός έργου ή μίας μελέτης λόγω έλλειψης προσωπικού στις τεχνικές υπηρεσίες των αναθετουσών Αρχών,δίνεται δυνατότητα επίβλεψης από εξειδικευμένους τεχνικούς που τυχόν δεν διαθέτει η αναθέτουσα Αρχή, ενώ παρέχεται συνδρομή στο έργο της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, που πλέον ασκεί ουσιωδώς τα εποπτικά και ελεγκτικά της καθήκοντα για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος.
Επίσης, με δύο νέα άρθρα, τα 136Α και 183Α που προστέθηκαν στον ν. 4412/2016 με τον ν. 4782/2021, παρέχεται η δυνατότητα σε μικρές αναθέτουσες Αρχές να προβαίνουν σε ανάθεση υπηρεσιών επίβλεψης σε ιδιωτικούς φορείς, για εκτέλεση έργων ή εκπόνηση μελετών με αξία σύμβασης κάτω των ορίων του άρθρου 5 του ν. 4412/2016. Στην περίπτωση αυτή, η πιστοποίηση των οικονομικών φορέων για την ανάληψη της υπηρεσίας, αποδεικνύεται με την εγγραφή τους σε Μητρώο Επιβλεπόντων Ελεγκτών Μηχανικών.
Οι άνω διατάξεις του νόμου παρέχουν εξουσιοδότηση στον Υπουργό Υποδομών & Μεταφορών για τη ρύθμιση ζητημάτων, όπως:
- η πιστοποίηση των ΙΦΕ, για συμβάσεις άνω των ορίων,
- ο καθορισμός των λεπτομερειών εφαρμογής των άρθρων 136 και 183 του ν. 4412/2016 για την άσκηση καθηκόντων επίβλεψης κατά την κατασκευή δημοσίων έργων ή κατά την εκπόνηση μελετών από ΙΦΕ, για συμβάσεις άνω των ορίων, και
- ο καθορισμός λεπτομερειών εφαρμογής των άρθρων 136Α και 183Α του ν. 4412/2016 για την άσκηση καθηκόντων επίβλεψης από Ελεγκτές Μηχανικούς, για συμβάσεις μελετών και έργων κάτω των ορίων.
Οι αποφάσεις αυτές εκδόθηκαν τον Νοέμβριο του 2021 για τις συμβάσεις άνω των ορίων και τον Φεβρουάριο του 2022 για τις συμβάσεις κάτω των ορίων, και εξειδικεύουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για την παροχή υπηρεσιών επίβλεψης δημοσίων συμβάσεων μελετών και έργων από πιστοποιημένους οικονομικούς φορείς, προσδιορίζουν τα προσόντα των φορέων, τη διαδικασία επιλογής, τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες τους έναντι του αναδόχου και του εργοδότη, αλλά και του αναδόχου έναντι του εργοδότη, και, τέλος την αμοιβή της παροχής υπηρεσιών των οικονομικών φορέων.
Ωστόσο, η δημοσίευση των παραπάνω αποφάσεων, έγινε εσπευσμένα, χωρίς καμία ενημέρωση των άμεσα ενδιαφερομένων φορέων,και χωρίς να έχει ακολουθηθεί διαδικασία διαβούλευσης, όπως επισημαίνει και η ΕΑΑΔΗΣΥ για την παροχή της σύμφωνης γνώμης της:
«Σε κάθε περίπτωση, κρίνεται σκόπιμη η θέση της υπό εξέταση ΥΑ σε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, προκειμένου οι άμεσα εμπλεκόμενοι στην ρυθμιζόμενη διαδικασία να συνεισφέρουν κατά το λόγο εμπειρίας εκάστου ώστε να καταστεί αυτή λειτουργική και εφαρμόσιμη.», με αποτέλεσμα την αδυναμία εφαρμογής τους.
Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΜΕΔΕΚΕΜ
Ο ΣΜΕΔΕΚΕΜ ανέκαθεν στήριζε την παροχή δυνατότητας στις αναθέτουσες Αρχές να επιτύχουν υψηλού επιπέδου επίβλεψη των δημοσίων συμβάσεων, μελετών και έργων, μέσω της συμμετοχής και συνεργασίας με πιστοποιημένους ιδιωτικούς οικονομικούς φορείς.
Παρά το γεγονός ότι η υποστήριξη των αναθετουσών Αρχών, μέσω συμβάσεων παροχής υπηρεσιών για την επίβλεψη ή έλεγχο μελετών και τη διοίκηση ή επίβλεψη ή έλεγχο έργων προβλεπόταν ήδη από τον ν. 3316/2005 (άρθρο 1 παρ. 2 περ. ββ και γγ), και στη συνέχεια από τον ν. 4412/2016 (άρθρο 2 παρ. 3 περ. 6β), δυστυχώς, η δυνατότητα αυτή έχει αξιοποιηθεί ελάχιστα από τις αναθέτουσες Αρχές.
Τα τελευταία χρόνια, η έλλειψη εν γένει προσωπικού,εξειδικευμένου δυναμικού, αλλά και υποδομής (εξοπλισμός, λογισμικό κ.λπ.), έχει προκαλέσει δυσχέρειες στην παρακολούθηση και επίβλεψη των μελετών και των έργων από τις τεχνικές υπηρεσίες των αναθετουσών Αρχών, και οι νέες διατάξεις, οι οποίες θα βοηθήσουν σημαντικά στην κατεύθυνση αυτή, θέτοντας ένα πλαίσιο εφαρμογής στις ήδη ισχύουσες, όπως προαναφέρθηκε,σχετικές προβλέψεις των ν. 3316/2005 και 4412/2016.
Ωστόσο, η εφαρμογή των αποφάσεων, που, σύμφωνα με το περιεχόμενό τους αρχίζει από τη δημοσίευσή τους, είναι ανέφικτη, αφού ως προϋπόθεση για την πιστοποίηση των ΙΦΕ τίθεται η εγγραφή τους στο Μητρώο Επιχειρήσεων Συμβούλων Διοίκησης-Διαχείρισης Έργων(ΜΗΕΣΔΔΕ) για τις συμβάσεις άνω των ορίων, και στο Μητρώο Διαπιστευμένων Ελεγκτών Μηχανικών για τις συμβάσεις κάτω των ορίων, από τα οποία, το μεν πρώτοδεν έχει αρχίσει να λειτουργεί (ούτε πρόκειται να λειτουργήσει, κατά πάσα πιθανότητα, μέχρι το τέλος του 2022, αφού το π.δ. 71/2019 είναι υπό επεξεργασία από ομάδες εργασίας του Υπουργείου), το δε δεύτερο δεν έχει καν συσταθεί.
Πέραν του παραπάνω πρακτικού ζητήματος, υπάρχουν ειδικότερα θέματα, τα οποία πρέπει να συζητηθούν και να γίνει σειρά τροποποιήσεων, ώστε να καταστούν «λειτουργικές και εφαρμόσιμες» οι υπουργικές αποφάσεις και να επιτευχθεί ο στόχος της ουσιαστικής υποστήριξης των τεχνικών Υπηρεσιών των αναθετουσών Αρχών.Ενδεικτικά, αναφέρονται:
- ο τρόπος επιλογής του ΙΦΕ ή του Ελεγκτή Μηχανικού (ο πρώτος από τον ανάδοχο και ο δεύτερος με κλήρωση)
- η διασφάλιση απουσίας σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ ΙΦΕ και αναδόχου,και οι εγγυήσεις αμεροληψίας του ΙΦΕ,
- διάφορα νομικά και θεσμικά ζητήματα που επισημαίνονται από την ΕΑΑΔΗΣΥ και δεν λήφθηκαν υπόψη κατά την οριστική σύνταξη των αποφάσεων, και
- ο υπολογισμός της αμοιβής του ΙΦΕ και του Ελεγκτή Μηχανικού, που προβλέπεται ως ποσοστό επί της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης, χωρίς να συνυπολογίζονται άλλες παράμετροι διαμόρφωσης του κόστους των υπηρεσιών του (π.χ. πολυπλοκότητα έργου ή μελέτης, τόπος εκτέλεσης έργου, σύνθεση προσωπικού του παρόχου)
Οι φορείς των μελετητών έχουν μελετήσει τα παραπάνω θέματα και είναι έτοιμοι να συνεργαστούν με το Υπουργείο, όπως γίνεται και σε κάθε περίπτωση εισαγωγής νέων και καινοτόμων διατάξεων, προς όφελος της παραγωγής των δημοσίων έργων και του κοινωνικού συνόλου.
