Εταιρικό Δίκαιο – Καθυπόταξη στον αναχρονισμό

Ο νομικός σύμβουλος της ΠΕΣΕΔΕ, Σωτήριος Μπρέγιαννος, αναλύει στο “Εργοληπτικόν Βήμα Νο_134” το πολυδαίδαλο σύστημα εταιρικών τύπων στο εμπορικό δίκαιο της χώρας.

Η Ελλάδα έχει το «προνόμιο» της ανισορροπίας σε πολλούς τομείς της δημοσίας και της οικονομικής ζωής. Και δεν αναφέρομαι στην γνωστή ανισορροπία της δημοσιοϋπαλληλικής τάξεως, όπου κυριαρχούν η ανευθυνότητα, ο ωχαδερφισμός, η εθελοτύφλωση, η ανοησία, η απόλυτη αδιαφορία και αδράνεια, η εγκληματική πολλές φορές ασυνειδησία και αμέλεια, η κουτοπονηριά και η διαφθορά. Αυτές είναι οι συνέπειες του ότι το κράτος μας, δυστυχώς, αμέσως μετά την απελευθέρωσή του, συγκροτήθηκε με βάση τις απολυταρχικές φεουδαρχικές διοικητικές αντιλήψεις και την γραφειοκρατική βαρβαρότητα των Κωλέτηδων, των Μαυροκορδάτων, των κοτζαμπάσηδων και των λοιπών αυτοκλήτων σωτήρων της εποχής, οι αντιλήψεις και η νοοτροπία των οποίων διαιωνίζονται επί 200 χρόνια μέχρι σήμερα.

Αναφέρομαι στο «προνόμιο» μιας παγκόσμιας πρωτοτυπίας, που κυριαρχεί επί πολλά χρόνια στο εμπορικό δίκαιο της χώρας μας. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο, όπου στο εμπορικό δίκαιό της προβλέπονται πολλές μορφές εταιρικών σχημάτων με εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους κανόνες συγκροτήσεως και λειτουργίας. Έτσι, σήμερα κάποιος που θέλει να ιδρύσει μια εταιρία, πρέπει να επιλέξει μεταξύ της ομόρρυθμης εταιρίας (ΟΕ), της ετερόρρυθμης εταιρίας (ΕΕ), της ετερόρρυθμης εταιρίας κατά μετοχές (ΕΕΜ),της εταιρίας περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ), της ανώνυμης εταιρίας (ΑΕ), της ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας (ΙΚΕ), της αφανούς εταιρίας, της αστικής εταιρίας, της κοινοπραξίας, του συνεταιρισμού κλπ.

Σε μια σύντομη προσέγγιση τα βασικά χαρακτηριστικά εκάστης των ανωτέρω εταιρικών τύπων είναι τα ακόλουθα:

(α) Ομόρρυθμη εταιρία: Αυτή ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά νομικά, τα οποία είναι αλληλεγγύως και εις ολόκληρον υπόχρεα για την εκπλήρωση των εταιρικών υποχρεώσεων, έχει νομική προσωπικότητα, εγγράφεται στο ΓΕΜΗ και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τα άρθρα 249-269 του Ν. 4072/2012. Η ομόρρυθμη εταιρία δεν μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και με το άρθρο 267 του Ν. 4072/2012 προβλέπεται ότι, αν αποχωρήσουν από την εταιρία για οποιονδήποτε λόγο ένας ή περισσότεροι εταίροι και παραμείνει ένας εταίρος, η εταιρία λύεται και τίθεται σε εκκαθάριση, εάν μέσα σε τέσσερις (4) μήνες δεν παρουσιασθή στο ΓΕΜΗ η είσοδος νέου εταίρου.

(β) Ετερόρρυθμη εταιρία (ΕΕ): Αυτή ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, εκ των οποίων οι μεν ομόρρυθμοι εταίροι είναι αλληλεγγύως και εις ολόκληρον υπόχρεοι για τις εταιρικές υποχρεώσεις, οι δε ετερόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται για τις εταιρικές υποχρεώσεις μέχρι του ποσού της εισφοράς τους, έχει νομική προσωπικότητα, εγγράφεται στο ΓΕΜΗ και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τα άρθρα 271-281 του Ν. 4072/2012. Η ετερόρρυθμη εταιρία δεν μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και με το άρθρο μεν 281 του Ν. 4072/2012 προβλέπεται ότι, σε περίπτωση εξόδου ή αποκλεισμού ή θανάτου του ομορρύθμου εταίρου, η εταιρία λύεται, εκτός εάν μέσα σε τέσσερις (4) μήνες ένας από τους ετερορρύθμους εταίρους καταστή ομόρρυθμος εταίρος ή εισέλθει στην εταιρία νέος ομόρρυθμος εταίρος, με το άρθρο δε 282 του ιδίου Ν. 4072/2012 προβλέπεται ότι σε περίπτωση εξόδου, αποκλεισμού ή θανάτου του μοναδικού ετερορρύθμου εταίρου, η ετερόρρυθμη εταιρία συνεχίζεται ως ομόρρυθμη εταιρία. Εκ τούτων, και σε συνδυασμό με το άρθρο 267 του ιδίου Ν. 4072/2012, παρέπεται ότι εάν στην ετερόρρυθμη εταιρία, που συνεχίζεται ως ομόρρυθμη εταιρία, παραμείνει ένας μόνον εταίρος, αυτή λύεται, εάν μέσα σε τέσσερις (4) μήνες δεν παρουσιασθή στο ΓΕΜΗ η είσοδος νέου εταίρου.

(γ) Ετερόρρυθμη εταιρία κατά μετοχές (ΕΕΜ): Ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, έχει νομική προσωπικότητα, οι εταιρικές μερίδες της παρίστανται με μετοχές (κάθε εταιρική μονάδα αντιστοιχεί σε μία ή περισσότερες μετοχές), εγγράφεται στο ΓΕΜΗ, δεν μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 284 του Ν. 4072/2012, του άρθρου 50α του Ν. 3190/1955 και κατά τα λοιπά από τις διατάξεις του Ν. 4548/2018, που ισχύουν για την ανώνυμη εταιρία, στο μέτρο που συμβιβάζονται με την φύση της εν λόγω εταιρίας και με τις διατάξεις του άρθρου 284 του Ν. 4072/2012.

(δ) Ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρία (ΙΚΕ): Αυτή ιδρύεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, έχει κεφαλαιουχικό χαρακτήρα, το κεφάλαιό της διαιρείται σε εταιρικά μερίδια, μπορεί να είναι μονοπρόσωπη, εγγράφεται στο ΓΕΜΗ και ως προς και την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 43-120 του Ν. 4072/2012.

(ε) Εταιρία περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ): Ιδρύεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, έχει κεφαλαιουχικό χαρακτήρα, το κεφάλαιό της διαιρείται σε εταιρικά μερίδια, μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τις διατάξεις του Ν. 3190/1955. Για την λήψη των αποφάσεων των εταίρων της ΕΠΕ απαιτείται διπλή πλειοψηφία (προσώπων και κεφαλαίου) με αποτέλεσμα, εάν ένας εταίρος, που έχει ποσοστό συμμετοχής στο κεφάλαιο 90%, θέλει να ληφθή μία απόφαση, και ένας άλλος εταίρος, που έχει ποσοστό συμμετοχής 10%, δεν συμφωνεί σ’ αυτήν, να μην μπορεί να ληφθή απόφαση χωρίς την σύμφωνη ψήφο του 10% ή, εάν εταίρος έχει ποσοστό συμμετοχής 90% και δύο άλλοι εταίροι έχουν συνολικό ποσοστό 10%, να μην μπορεί να ληφθή απόφαση χωρίς την σύμφωνη ψήφο του ενός από τους δύο μειοψηφούντες μετόχους. Από την άλλην πλευρά, είναι υποχρεωτική η τήρηση συμβολαιογραφικού εγγράφου για την ίδρυση της εταιρίας και την μεταβίβαση των εταιρικών μεριδίων.

(στ) Αστική εταιρία με νομική προσωπικότητα: Ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, έχει νομική προσωπικότητα δεν μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και διέπεται ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της από τις διατάξεις των άρθρων 271-281 του Ν. 4072/2012 (με εξαίρεση την διάταξη του άρθρου 251 παρ. 3).

(ζ) Αστική εταιρία χωρίς νομική προσωπικότητα: Ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, δεν έχει νομική προσωπικότητα (εκτός εάν επιδιώκει οικονομικό σκοπό), δεν μπορεί να είναι μονοπρόσωπη και διέπεται ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της από τις διατάξεις των άρθρων 741-784 του Αστικού Κώδικος.

(η) Ανώνυμη εταιρία (ΑΕ): Ιδρύεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, έχει νομική προσωπικότητα, μπορεί να είναι μονοπρόσωπη, το κεφάλαιό της διαιρείται υποχρεωτικώς σε ονομαστικές μετοχές, και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τις διατάξεις του Ν. 4548/2018.

(θ) Αφανής εταιρία: Ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, εκ των οποίων ο ένας, ο οποίος ασκεί εμπορικές πράξεις ή εμπορική επιχείρηση εμφανώς στο όνομά του (εμφανής εταίρος), παραχωρεί σε άλλον ή σε άλλους εταίρους (αφανείς εταίρους) δικαίωμα συμμετοχής στο αποτέλεσμα των πράξεων ή της επιχειρήσεως, που ασκεί αυτός επ’ ονόματί του. Η εταιρία αυτή δεν έχει νομική προσωπικότητα και δεν εγγράφεται στο ΓΕΜΗ, και ως προς την ίδρυσή της, την λειτουργία της, την διαχείρισή της και την εκπροσώπησή της διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 741-784 του Αστικού Κώδικος, στο μέτρο που συμβιβάζονται με την φύση της αστικής εταιρίας.

(ι) Κοινοπραξία (Κ/Ξ): Ιδρύεται από ένα ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, δεν έχει νομική προσωπικότητα αλλά έχει ικανότητα δικαίου (δηλαδή μπορεί να συναλλάσσεται και να παρίσταται στα δικαστήρια αυτοτελώς) και πτωχευτική ικανότητα (δηλαδή μπορεί να κηρύσσεται σε κατάσταση πτωχεύσεως), μπορεί να εγγραφεί στο ΓΕΜΗ και, εάν ασκεί εμπορική δραστηριότητα, εγγράφεται υποχρεωτικώς στο ΓΕΜΗ και διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 293 του Ν. 4072/2012.

(ια) Συνεταιρισμός: Ιδρύεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά, δεν έχει νομική προσωπικότητα (εκτός εάν επιδιώκει οικονομικό σκοπό) και διέπεται ως προς την ίδρυσή του, την λειτουργία του, την διαχείρισή του και την εκπροσώπησή του από διάφορα νομοθετήματα αναλόγως του σκοπού του (αγροτικός συνεταιρισμός, προμηθευτικός συνεταιρισμός κλπ).

4. Ουδείς στοιχειωδώς λογικός και νοήμων άνθρωπος μπορεί σήμερα να κατανοήσει τους λόγους διατηρήσεως εντός πολυδαίδαλου συστήματος εταιρικών τύπων στο εμπορικό δίκαιο της χώρας. Ουδείς στοιχειωδώς λογικός και νοήμων άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει γιατί πρέπει να υπάρχει ομόρρυθμη εταιρία ή ετερόρρυθμη εταιρία με αλληλέγγυα και εις ολόκληρον ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων της για τις εταιρικές υποχρεώσεις, όταν η εταιρία έχει αυτοτελή νομική προσωπικότητα και είναι αυτοτελώς υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Ουδείς στοιχειωδώς λογικός και νοήμων άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει γιατί η ανώνυμη εταιρία έχει μόνον ονομαστικές μετοχές, όταν ο λόγος, για τον οποίο προβλέφθηκε διεθνώς η ανώνυμη εταιρία, ήταν η ανωνυμία των κατόχων των μετοχών της. Ουδείς στοιχειωδώς λογικός και νοήμων άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει γιατί στην εταιρία περιορισμένης ευθύνης δεν μπορεί να αποφασίσει ο πλειοψηφών μέτοχος αλλά απαιτείται και πλειοψηφία προσώπων. Ουδείς στοιχειωδώς λογικός και νοήμων άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει γιατί πρέπει στον αιώνα του ψηφιακού πολιτισμού να γίνεται η σύσταση μιας εταιρίας (ανώνυμης ή ΕΠΕ) με συμβολαιογραφικό έγγραφο και γιατί πρέπει οι μεταβιβάσεις των εταιρικών μεριδίων μιας ΕΠΕ να γίνονται με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

5. Οι απορίες μπορεί να καταλάβουν ολόκληρες σελίδες. Όμως, θα πρέπει κάποτε σ’ αυτήν την χώρα να προτάξουμε την κοινή λογική γιατί δεν μπορεί να υπάρξει εκσυγχρονισμός της χώρας χωρίς την κοινή λογική, χωρίς την εξυγίανση των πραγμάτων, χωρίς την απεμπλοκή των πολιτών από την βαρβαρότητα της γραφειοκρατίας, χωρίς την απλούστευση των πραγμάτων. Υπό το πνεύμα αυτό ουδείς υπάρχει λόγος διαιωνίσεως της υπάρξεως μιας πληθώρας εταιρικών τύπων. Όλες δε οι χώρες, που σέβονται τους πολίτες της, εδώ και χρόνια επέλεξαν έναν ή δύο εταιρικούς τύπους και πάνω σ’ αυτούς οικοδόμησαν την οικονομική και εμπορική δραστηριότητά τους. Αν αυτό δεν γίνει γρήγορα στην χώρα μας, θα αναγκασθούμε να μηρυκάζουμε την αδράνειά μας και να οδηγούμεθα προς τα οπίσω απομακρυνόμενοι από την πρόοδο, την λογική και την απλότητα και την καθαρότητα των πραγμάτων προς δόξαν του παραλόγου

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_134 της ΠΕΣΕΔΕ