«ΕΞΟΙΚΟΜΟΝΗΣΗ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΙΙ»:Δημήτρης Ταμπάκης,Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_109 της ΠΕΣΕΔΕ

Εδώ και ένα μήνα ο τεχνικός κόσμος ζει στον αστερισμό του «Εξοικονόμηση κατ’οίκον ΙΙ». Μετά από δύο περίπου χρόνια αναμονής το πρόγραμμα προκηρύχθηκε τελικά στις 8 Φεβρουαρίου 2017 και η πολυαναμενόμενη ηλεκτρονική πλατφόρμα για την υποβολή των αιτήσεων άνοιξε για πρώτη φορά στις 13 Μαρτίου 2018.

Από τότε έκλεισε και άνοιξε πολλές φορές και τελικά την μεγάλη εβδομάδα ολοκληρώθηκαν τα πάθη των μηχανικών και πάνω από 50.000 κατοικίες σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση του Υπουργείου είναι στην γραμμή εκκίνησης για την πολυπόθητη ενεργειακή αναβάθμιση τους. Το διάστημα 2011-2015 το «Εξοικονόμηση κατ’οίκον Ι» έδωσε την ευκαιρία σε περισσότερες από 65.000 κατοικίες να αναβαθμισθούν ενεργειακά, ενώ άλλες 20.000 κατοικίες έμειναν στην αναμονή για να πληροφορηθούν τελικά ότι τα χρήματα δεν επαρκούν και θα πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή, με νέα ενεργειακή επιθεώρηση γιατί στο μεταξύ άλλαξε ο ΚΕΝΑΚ. Παρόλα τα προβλήματα το «Εξοικονόμηση κατ’οίκον Ι» έκανε ευρέως γνωστή την έννοια της «ενεργειακής αναβάθμισης» καιμε ενεργειακές παρεμβάσεις συνολικού προϋπολογισμού 700 εκ. € βοήθησε στην επιβίωση μέσα στην κρίση μια σειράς τεχνικών επαγγελμάτων (κατασκευαστών κουφωμάτων, οικοδομικών συνεργείων κλπ), στην  απόκτηση εμπειρίας στην κατασκευή εξωτερικής θερμομόνωσης, στην εισαγωγή και προώθηση στην αγορά αντλιών θερμότητας αποκλειστικά για θέρμανση κλπ. Το κυριότερο πρόβλημα του παλαιού προγράμματος ήταν η μεγάλη καθυστέρηση στην διεκπεραίωση των διαδικασιών και στην τελική πληρωμή των δικαιούχων. Μετά το 2015 η αγορά των «ενεργειακών αναβαθμίσεων» επιβραδύνθηκε σημαντικά και όλοι περιμέναν το νέο πρόγραμμα το οποίο ονομάσθηκε «Εξοικονόμηση κατ’οίκον ΙΙ» και θα χρηματοδοτούσε την ενεργειακή αναβάθμιση 40.000 νέων κατοικιών. Το νέο πρόγραμμα σχεδιάσθηκε  με την εμπειρία του παλαιού και υποτίθεται ότι θα έλυνε τα προβλήματα του. Θα δούμε παρακάτω αναλυτικά και θα σχολιάσουμε τα χαρακτηριστικά του και τις διάφορές του από το  «Εξοικονόμηση κατ’οίκον Ι»

Α. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ

Η πρώτη και βασική επιλογή του Υπουργείου είναι ότι όλη η διαχείριση και διεκπεραίωση του προγράμματος  θα γίνεται ηλεκτρονικά και όχι μέσω των τραπεζών. Παρόλα τα δεινά που τραβήξαμε όσοι ασχοληθήκαμε με την υποβολή των προτάσεων τον τελευταίο μήνα, η επιλογή μόνο θετικά μπορεί να αξιολογηθεί, γιατί επιταχύνει τις διαδικασίες και βγάζει από την μέση όλες τις παρενέργειες που υπήρξαν κατά τον χειρισμό των αιτήσεων από τις τράπεζες.

Δυστυχώς η ορθή  επιλογή συνοδεύθηκε από μια διαχείριση χωρίς  κανένα τεχνοκρατικό χαρακτηριστικό στην φάση της έναρξης λειτουργίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Παρόλο που όλος ο τεχνικός κόσμος ζητούσε να υπάρξει δοκιμαστική περίοδος για την εξοικείωση των χρηστών με το σύστημα, η επιλογή ήταν να ανοίξει το σύστημα κατευθείαν στις 13 Μαρτίου 2018 και με ένα εγχειρίδιο χρήσης το οποίο ήταν και είναι απελπιστικά ελλιπές.  Ας φωνάζανε το ΤΕΕ και όλοι οι μηχανικοί ότι αυτό θα οδηγήσει σε κατάρρευση της πλατφόρμας. Αφού πάνω από 50.000 ενδιαφερόμενοι ταλαιπωρήθηκαν για ώρες μπροστά στις οθόνες τους, ο Υπουργός ζήτησε συγνώμη και σταμάτησε την ίδια ημέρα την πλατφόρμα. Αποφασίσθηκε αυτό που θα έπρεπε να γίνει από την αρχή, δηλαδή ο διαμοιρασμός της υποβολής των αιτήσεων σε 3 ομάδες ανάλογα με την Περιφέρεια που βρίσκεται η κατοικία του ενδιαφερόμενου.

Το πληροφοριακό σύστημα λειτούργησε στις 19 Μαρτίου 2018 για αιτήσεις από Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Ήπειρο, Θεσσαλία και Δυτική Ελλάδα, και μετά από μια κατάρρευση που αποδόθηκε σε βλάβη στο «Σύζευξις», άρχισε επιτέλους να λειτουργεί με ικανοποιητικό ρυθμό. Σε 4 ημέρες δεσμεύτηκαν όλοι οι πόροι και οριστικοποιήθηκαν 12.338 αιτήσεις, ενώ άλλοι 11.512 ενδιαφερόμενοι είχαν εγγραφεί στο σύστημα χωρίς να ολοκληρώσουν την αίτηση.

Αφού διορθώθηκαν και κάποιες «παιδικές ασθένειες» οι επόμενες 2 φάσεις κύλισαν πιο ομαλά. Απότην Δευτέρα 26 Μαρτίου ξεκίνησαν οι αιτήσεις για τις  Περιφέρειες Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας, Ιονίου, Βορείου Αιγαίου και Κρήτης, από τις οποίες η Δυτική Μακεδονία έκλεισε σε 2 ημέρες και η Πελοπόννησος και Στερεά Ελλάδα σε 4 ημέρες . Στις 2 Απριλίου ξεκίνησε η υποβολή αιτήσεων για την Αττική και το Νότιο Αιγαίο, και η Αττική έκλεισε την επόμενη μέρα με 7.729 ολοκληρωμένες αιτήσεις και 4.855 υπό επεξεργασία. Το σύστημα μετά τις διακοπές του Πάσχα και έχει ανοίξει για τις νησιωτικές Περιφέρειες (Νοτίου Αιγαίου, Βορείου Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτης) στις οποίες δεν έχουν εξαντληθεί ακόμα τα διαθέσιμα χρήματα.

Β. ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

Η δεύτερη διαφοροποίηση του νέου προγράμματος  ήταν τα αυστηρά κριτήρια στις κατοικίες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα. Η διασύνδεση με την βάση δεδομένων της ΓΓΠΣ και τις δηλώσεις Ε1 και Ε9 των ενδιαφερομένων, έδωσε την δυνατότητα να τεθούν οι παρακάτω απαραίτητες προϋποθέσεις για την κατοικία της αίτησης:

1. Να χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία (από τον κύριο/επικαρπωτή), ή
2. Να μισθώνεται για κύρια κατοικία, ή
3. Να παραχωρείται δωρεάν για κύρια κατοικία
4. Να χρησιμοποιείται για βραχυχρόνια μίσθωση.

Το σύστημα ελέγχει την δήλωση στο Ε9 της κατοικίας από τον αιτούντα, αλλά και από όλους τους συγκύριους και ότι το εμβαδό του Ε9 (άρα και του ΕΝΦΙΑ κλπ) είναι ίδιο ( +/- 7 τ.μ.) με αυτό που καταγράφει ο ενεργειακός επιθεωρητής. 

Ακόμη σε περίπτωση αυθαιρεσιών αυτές θα πρέπει να έχουν ενταχθεί στην διαδικασία του ν.4495/2016 και να έχει εξοφληθεί ολοκληρωτικά το ενιαίο ειδικό  πρόστιμο (εισπρακτικό μέτρο στην λογική «μην ζητάς επιδότηση αν οφείλεις από τις αυθαιρεσίες»).  Παραμένει ακόμα όμως εξαιρετικά ασαφής ο τρόπος που θα ελεγχθεί η ύπαρξη αυθαιρεσιών κατά τον τελικό έλεγχο των δικαιολογητικών για την καταβολή της χρηματοδότησης.

Στο σύστημα γίνονται δεκτές και αιτήσεις πολυκατοικιών για συνολική αναβάθμιση που επιμερίζεται στους συνιδιοκτήτες, αλλά η πολυπλοκότητα της διαδικασίας σεσυνδυασμό με την ηλεκτρονική υποβολή που απαιτεί ετοιμότητα στοιχείων, θα έχουν αποτέλεσμα να υπάρξουν ελάχιστες αιτήσεις για πολυκατοικίες.

Γ. ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ – ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ – ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ

Στο τομέα αυτό το νέο πρόγραμμα είναι παρόμοιο με το παλαιό με περισσότερες κατηγορίες εισοδήματος ωφελούμενων και αντίστοιχο ποσοστό επιχορήγησης.Αίτηση μπορεί να υποβάλει οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο έχει δικαίωμα κυριότητας (πλήρους ή ψιλής) ή επικαρπίας σε επιλέξιμη κατοικία.

Στο προηγούμενο πρόγραμμα υπήρχαν 3 κατηγορίες επιδότησης (70%, 35% και 15%) ανάλογα με το ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα. Στο νέο πρόγραμμα υπάρχουν 7 κατηγορίες και το ποσοστό επιχορήγησης κλιμακώνεται από 70% μέχρι 25% ανάλογα με το εισόδημα και την οικογενειακή κατάσταση του ωφελούμενου. Η γενική εικόνα είναι καλύτερη κατανομή, και απομένει να δούμε που διαμορφώνεται ο μέσος όρος των ποσοστών επιδότησης. Ένα πρόβλημα της αρχικής προκήρυξης σχετικά με τα εισοδήματα που θα λαμβάνονται υπόψη όταν ενεργοποιηθεί η υποβολή των νέων φορολογικών δηλώσεων οικονομικού έτους 2017 διορθώθηκε με τροποποίηση της προκήρυξης και  τελικά όλες οι αιτήσεις θα υπολογισθούν με τα εισοδήματα του 2016.

Στον πίνακα 1 δίδονται τα ποσοστά επιχορήγησης ανάλογα με την οικονομική και οικογενειακή κατάσταση των ωφελούμενων.

Δ. ΕΠΙΛΕΞΙΜΕΣ  ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ  – ΔΑΠΑΝΕΣ

Στις επιλέξιμες παρεμβάσεις το πρόγραμμα ακολουθεί την λογική του προηγούμενου και χρηματοδοτεί τις παρακάτω κατηγορίες παρεμβάσεων.

1. Αντικατάσταση Κουφωμάτων.
2. Τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης.
3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης.
4. Σύστημα ΖΝΧ με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

Το συνολικό ποσό της επιδοτούμενης παρέμβασης έχει αυξηθεί από 15.000 σε 25.000 €. Και εδώ έχει γίνει πιο αναλυτική κατηγοριοποίηση των παρεμβάσεων με διαφορετικές τιμές για μεταλλικά/συνθετικά/ξύλινα  κουφώματα και  για παράθυρο/εξωστόθυρα. Διαφορετικές τιμές ανάλογα με την θερμομονωτική ικανότητα έχουμε και στα κουφώματα και στην θερμομόνωση τοιχοποιίας ή στέγης.

Στις μηχανολογικές επεμβάσεις εκτός από τα συνήθη μέτρα αναβάθμισης (λέβητας πετρελαίου/αερίου, αντλία θερμότητας, ηλιοθερμικό σύστημα ΖΝΧ) έχουν προστεθεί και νέα συστήματα (συμπαραγωγή, ηλιοθερμική υποβοήθηση θέρμανσης) με αδιαμφισβήτητα καλή ενεργειακή απόδοση, αλλά μεγάλο κόστος και πολύ μεγάλο χρόνο απόσβεσης. Ακόμη έχουν προστεθεί αντλίες θερμότητας αέρα/αέρα (κλιματιστικά μηχανήματα) που είναι μεν αποδοτικά για θέρμανση/ψύξη, αλλά δεν αποκλείεται η εφαρμογή τους αποκλειστικά και μόνο για ψύξη με εγκατάσταση άλλου συστήματος για θέρμανση.

Στόχος του Υπουργείου ήταν να μπορέσουν να γίνουν πιο ολοκληρωμένες και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις. Απομένει να δούμε πόσο ο στόχος έχει επιτευχθεί ή πάλι θα καταλήξουμε σε επεμβάσεις απλής αντικατάσταση κουφωμάτων ή προσθήκης ενός ηλιακού θερμοσίφωνα.

Κενό υπάρχει και στην τεχνική αρτιότητα των επεμβάσεων, δεδομένου ότι δεν υποχρεώνεται ο ωφελούμενος να κάνει τις αναγκαίες μελέτες για τις εργασίες που θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα.  Στην περίπτωση εξωτερικής θερμομόνωσης απαιτείται μια τυπική άδεια μικρής κλίμακος η οποία χρηματοδοτείται, αλλά π.χ. στις επεμβάσεις αναβάθμισης θέρμανσης είναι σίγουρο ότι χρειάζεται μηχανολογική μελέτη για την επιλογή του μεγέθους του νέου λέβητα/αντλίας θερμότητας και την διαστασιολόγηση των σωληνώσεων της θέρμανσης. Όλα αυτά αφήνονται στην καλή διάθεση του προμηθευτή, ο οποίος κατά κανόνα υπεδιαστασιολογεί την εγκατάσταση με κάποιους εμπειρικούς τύπους.

Προκειμένου να απλοποιηθεί η διαδικασία της ηλεκτρονικής υποβολής στην αρχική φάση δεν υπήρχε η απαίτηση να ληφθούν και να υποβληθούν προσφορές από προμηθευτές. Συνέπεια ήταν οι περισσότερες αιτήσεις να υποβληθούν με το μέγιστο επιτρεπόμενο προϋπολογισμό ανά κατηγορία επεμβάσεων. Υποτίθεται ότι στην επόμενη φάση ο ωφελούμενος θα δηλώσει το πραγματικό κόστος των εργασιών και θα απελευθερωθούν οι πόροι που είχαν δεσμευτεί.  Και εδώ απομένει να δούμε αν το σύστημα θα λειτουργήσει με αυτόν τον τρόπο ή αν οι επεμβάσεις θα τιμολογούνται στο μέγιστο επιτρεπόμενο ποσό με την υπερτιμολόγηση να είναι προς όφελος και του κατασκευαστή και του ιδιοκτήτη της κατοικίας.

Μια από τις βασικότερες διαφορές με το προηγούμενο πρόγραμμα είναι η δυνατότητα για χρηματοδότηση εξ ιδίων της συμμετοχής του ωφελούμενου. Στο «Εξοικονόμηση κατ’οικον Ι» ήταν υποχρεωτική η λήψη άτοκου τραπεζικού δανείου, με αποτέλεσμα κάποιες αιτήσεις να απορριφθούν επειδή ο ιδιοκτήτης δεν είχε την απαιτούμενη πιστοληπτική ικανότητα και κάποιοι άλλοι να μην ενδιαφερθούν γιατί δεν θέλανε να «μπλέξουν» με τις τράπεζες. Στο νέο πρόγραμμα μπορεί ο ωφελούμενος να χρηματοδοτήσει ο ίδιος την δικιά του συμμετοχή, γεγονός που οδήγησε σε έκρηξη των αιτήσεων από ενδιαφερόμενους που έχουν χρηματικά διαθέσιμα και αποφάσισαν να τα διαθέσουν σε «ενεργειακή αναβάθμιση» με επιδότηση 40-60%. Σε κάθε περίπτωση η επένδυση αυτών των διαθεσίμων θα κάνει μεγάλο καλό στην αγορά και εφόσον και το Υπουργείο διαθέσει άμεσα τα δικά του κεφάλαια θα επιτρέψει την γρήγορη υλοποίηση του προγράμματος με διοχέτευση άμεσης ρευστότητας στην αγορά της τάξης του ενός δις ευρώ.

Ε. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η ενεργειακή αξιολόγηση των επεμβάσεων γίνεται με ένα τυποποιημένο κριτήριο που είναι η εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε σχέση με την κατανάλωση του κτηρίου αναφοράς. Υπάρχουν διαφορετικοί ενεργειακοί στόχοι ανάλογα  με το εισόδημα του ωφελούμενου και συγκεκριμένα :

1. Εξοικονόμηση 40% της κατανάλωσης  πρωτογενούς ενέργειας του κτηρίου αναφοράς για ωφελούμενους με ατομικό εισόδημα μέχρι 15.000 € ή οικογενειακό εισόδημα μέχρι 25.000 €.
2. Εξοικονόμηση 70% της κατανάλωσης  πρωτογενούς ενέργειας του κτηρίου αναφοράς για ωφελούμενους με μεγαλύτερα εισοδήματα.

Στην ουσία δεν πρόκειται για ενεργειακή αξιολόγηση αλλά για μια ενεργειακή απαίτηση που πρέπει να ικανοποιεί η πρόταση παρεμβάσεων στην κατοικία. Η απαίτηση είναι αυστηρότερη από αυτή του προηγούμενου προγράμματος ( Μία ενεργειακή κατηγορία ή 30% του κτηρίου αναφοράς) αλλά εξακολουθεί να μην λαμβάνει υπόψη της το ουσιαστικότερο κριτήριο οποιασδήποτε επένδυσης «ενεργειακής αναβάθμισης» : τον χρόνο απόσβεσης της.

Παρόλα τα μη οικονομικά οφέλη που έχει οποιαδήποτε ενεργειακή αναβάθμιση για τον χρήστη της κατοικίας ( καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αισθητική αναβάθμιση κλπ) ο κυρίαρχος λόγος για να προχωρήσει ο ιδιοκτήτης σε αυτήν  είναι η οικονομική ανταποδοτικότητα της σε σύντομό χρονικό διάστημα.Είναι σαφές ότι μετά την αναβάθμιση ο χρήστης θα έχει μειωμένα έξοδα για θέρμανση – ψύξη – ΖΝΧ και θα πάρει πίσω σε μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα τα χρήματα που έδωσε για την επένδυση.

Θα έπρεπε ο ενεργειακός επιθεωρητής να προτείνει τον πλέον κατάλληλο συνδυασμό παρεμβάσεων που εξασφαλίζει την μεγαλύτερη αποδοτικότητα για την κατοικία. Αυτό φυσικά αποτελεί την εξαίρεση και συνήθως η πρόταση διαμορφώνεται με βάση τις επιθυμίες του ιδιοκτήτη και την ευκολία υλοποίησης της. Στο «Εξοικονόμηση κατ’οικον Ι» η μόνωση που αδιαμφισβήτητα είναι η πλέον αποδοτική παρέμβαση εφαρμόσθηκε μόνο στο 53,94% των επεμβάσεων, ενώ η λιγότερο αποδοτική παρέμβαση της αντικατάστασης κουφωμάτων εφαρμόσθηκε στο  83,02% των επεμβάσεων.

Το Υπουργείο είχε το εργαλείο να θέσει το κριτήριο της οικονομικής αποδοτικότητάς της επένδυσης στην αξιολόγηση των αιτήσεων. Το λογισμικό ΤΕΕ-ΚΕΝΑΚ υπολογίζει την «εκτιμώμενη απλή περίοδο αποπληρωμής» σε έτη για την κάθε πρόταση ενεργειακής αναβάθμισης και την αποτυπώνει στην δεύτερη σελίδα του ενεργειακού πιστοποιητικού.Παρόλες τις ενστάσεις που μπορεί να υπάρχουν για τον τρόπο υπολογισμού του είναι ένα σαφές κριτήριο που μαζί με την «εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας», δημιουργούν 2 αριθμητικά κριτήρια που θα μπορούσαν να κατατάξουν τις αιτήσεις με αδιαμφησβήτητα τεχνοκρατική μέθοδο σε φθίνουσα σειρά κατάταξης.

Η παραπάνω προσέγγιση θα εξασφάλιζε δικαιότερη κατανομή των κονδυλίων, καλύτερη απόδοση για τους ωφελούμενους και σχεδόν σίγουρα αύξηση του συνολικού στόχου του προγράμματος που είναι η μείωση των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και η επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος. Η προσέγγιση αυτή όμως απαιτούσε ένα τελείως διαφορετικό σχεδιασμό, όπου οι υποβληθείσες αιτήσεις μετά την υποβολή τους θα αξιολογούταν με τα 2 κριτήρια της εξοικονόμησης και της οικονομικής αποδοτικότητας και οι καλύτερες θα χρηματοδοτούνταν πρώτες, ενώ κάποιες άλλες θα έμεναν εκτός χρηματοδότησης.

Αντί για αυτήν την προσέγγιση το Υπουργείο προτίμησε το απλό κανόνα FIFO ή αλλιώς «όποιος πρόλαβε εντάσσεται στο πρόγραμμα». Εφόσον η αίτηση πληροί  τα κριτήρια επιλεξιμότητας  ( χρήση κατοικίας, εισόδημα κλπ ) και η πρόταση παρεμβάσεων πετυχαίνει εξοικονόμηση 40% ή 70%,  εντάσσεται αυτόματα στο πρόγραμμα. Και εντάσσεται όσο υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα για χρηματοδότηση, δηλαδή όσο πιο γρήγορα υποβάλλει ο ιδιοκτήτης την αίτηση τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει να ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Αυτό που δεν υπολόγισε το Υπουργείο είναι ότι η αναμονή τριών ετών όλης της αγοράς, τα υψηλά ποσοστά χρηματοδότησης, και η δυνατότητα χρήσης διαθεσίμων αντί τραπεζικού δανείου έφερε στην εκκίνηση του προγράμματος  πάνω από 80.000 κατοικίες, διπλάσιες τουλάχιστον από τις 40.000 που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός. Και έτσι εντός 3-4 ημερών υποβλήθηκαν αιτήσεις που απαιτούν διπλάσια χρήματα για να  ικανοποιηθούν. Φυσικά ο Υπουργός με χαρά ανακοίνωσε ότι θα διπλασιάσει την χρηματοδότηση και όλοι θα είναι ικανοποιημένοι, αλλά απομένει να δούμε πότε και με ποιόν τρόπο θα υλοποιηθεί η υπόσχεση αυτή, καθότι απαιτεί την συνεργασία των Περιφερειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τροποποίηση όλων των ΠΕΠ και του ΕΠΑΝΕΚ.

Ζ.  Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ 

Σε κάθε περίπτωση ότι έγινε μέχρι σήμερα δεν αλλάζει. Το πρόγραμμα προκηρύχθηκε με τον τρόπο που περιγράφεται παραπάνω και πάνω από 40.000 κατοικίες είναι στην γραμμή εκκίνησης, έχουν τον πολυπόθητο αριθμό πρωτοκόλλου και το e-mail που λέει ότι «η διαδικασία καταχώρησης, αυτοματοποιημένων ηλεκτρονικών ελέγχων μέσω του πληροφοριακού συστήματος υποβολής αιτήσεων και ελέγχου τυπικής (αριθμητικής) πληρότητας των υποβαλλόμενων δικαιολογητικών έχει ολοκληρωθεί»και περιμένουν το επόμενο βήμα.

Η επιτυχία του προγράμματος θα κριθεί τελικά από την ικανότητα του Υπουργείου να διαχειριστεί αυτό τον τεράστιο όγκο αιτήσεων με διαφανή και αξιόπιστο τρόπο και κυρίως έγκαιρα χωρίς να παίζει με τα νεύρα των «ωφελούμενων». Το πληροφοριακό σύστημα είναι ένα καλό εργαλείο αλλά για να λειτουργήσει απαιτεί έγκαιρη πληροφόρηση των χρηστών του για τις ενέργειες που πρέπει να κάνουν και σαφή χρονικό προγραμματισμό των επομένων σταδίων  του προγράμματος.

Μερικά από τα ερωτήματα που υπάρχουν σήμερα και πρέπει να απαντηθούν άμεσα από το Υπουργείο είναι :

1. Η επομένη φάση αφορά την έγκριση των αιτήσεων από την ΕΤΕΑΝ ΑΕ. Οι αυτοματοποιημένοι ηλεκτρονικοί έλεγχοι έχουν ολοκληρωθεί, αλλά για κάποιες ειδικές κατηγορίες αιτήσεων (Ενοικιαζόμενη κατοικία / κατοικία σε βραχυχρόνια μίσθωση, Πρόσφατη απόκτηση κατοικίας, Κάτοικοι εξωτερικού, Μη υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης)απαιτούν ιδιαίτερο έλεγχο των δικαιολογητικών τους.Πότε προβλέπεται να ολοκληρωθεί ό έλεγχος;Μέχρι τότε θα δοθεί η δυνατότητα σε αυτούς που πρόκειται να ζητήσουν δάνειο να απευθυνθούν στις τράπεζες για την χρηματοδότηση ;
2. Η ΕΤΕΑΝ ΑΕ έχει προκηρύξει διαγωνισμό για την αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος της. Είναι απαραίτητη η αναβάθμιση για την διεκπεραίωση των σταδίων του προγράμματος ;  Αν ναι, πότε προβλέπεται να ολοκληρωθεί ;
3. Εν όψει του καλοκαιριού που είναι ο κατάλληλος χρόνος για υλοποίηση των εργασιών ενεργειακής αναβάθμισης ποιο είναι το χρονοπρόγραμμα της ΕΤΕΑΝ ΑΕ ; Θα εισηγηθεί στην επενδυτική επιτροπή την έγκριση του συνόλου των αιτήσεων που έχουν περάσει τον αυτοματοποιημένο έλεγχο και πότε ;
4. Οι εγκρίσεις των αιτήσεων θα γίνουν άμεσα συνολικά ή τμηματικά ανάλογα με την διαθεσιμότητα της χρηματοδότησης από το ΕΠΑΝΕΚ και τα ΠΕΠ ;  Υπάρχει περίπτωση μια αίτηση που υποβλήθηκε τον προηγούμενο διάστημα να εγκριθεί το 2019 ή και το 2020 ;

Υπάρχουν πολλά αλλά ερωτήματα για τον διαδικασία και τον χρόνο που θα ενεργοποιηθούν τα διάφορα στάδια του προγράμματος. Το ΥΠΕΝ και η ΕΤΕΑΝ ΑΕ έχει την υποχρέωση να ανακοινώσει έγκαιρα και με σαφήνεια τα επόμενα βήματα και να δεσμευτεί με συγκεκριμένους χρονικούς περιορισμούς  για κάθε στάδιο της διαδικασίας.

Η ύπαρξη του πληροφοριακού συστήματος δημιουργεί μια άλλη μεγάλη πρόκληση για το ΥΠΕΝ και την ΕΤΕΑΝ ΑΕ, η οποία είναι η άμεση παροχή  στατιστικών πληροφοριών για το πρόγραμμα. Εκτός από τον συνολικό αριθμό των αιτήσεων που έχει ανακοινωθεί αποσπασματικά, είναι πολύ ενδιαφέρον να δοθούν στην δημοσιότητα στατιστικά στοιχεία από τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν, όπως ενδεικτικά :

1. Ο αριθμός των αιτήσεων σε κάθε κατηγορία (εντός χρηματοδότησης, επιλαχούσες, υπό επεξεργασία) για κάθε περιφέρεια και ο αριθμός πρωτοκόλλου της τελευταίας αίτησης εντός χρηματοδότησης.
2. Ο αριθμός των αιτήσεων για κάθε κατηγορία (πολυκατοικία, μονοκατοικία,  μεμονωμένο διαμέρισμα) και χρήση  (ιδιοχρησιμοποιούμενων, ενοικιαζόμενων, χρηματοδοτικής μίσθωσης)
3. Ο αριθμός των αιτήσεων για κάθε εισοδηματική κατηγορία.
4. Ο αριθμός και ο συνολικός προϋπολογισμός της κάθε κατηγορίας επέμβασης σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του προγράμματος.
5. Η σχέση τιμής μονάδας των προτεινόμενων επεμβάσεων με την μέγιστη επιτρεπόμενη τιμή μονάδας της προκήρυξης.

Η δημοσιότητα των παραπάνω και άλλων στατιστικών στοιχείων είναι εύκολη και θα κάνει μεγάλο καλό στην αποδοχή του πληροφοριακού συστήματος ως χρήσιμου εργαλείου. Ακόμα και αν τα στατιστικά στοιχεία αποκαλύψουν κάποιες αστοχίες του προγράμματος, θα βοηθήσουν να αποτιμηθεί το πρόγραμμα συνολικά και είναι σίγουρο ότι το τελικό αποτέλεσμα θα είναι θετικό για τον τεχνικό και κατασκευαστικό κλάδο της οικονομίας.