Πλέσιας Αργύρης, Πρόεδρος ΣΜΕ, Εκσυγχρονισμός ή ηλεκτρονική γραφειοκρατία?
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_123 της ΠΕΣΕΔΕ
Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ από το αρμόδιο υπουργείο των συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού, είναι ένα καλό παράδειγμα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ, χρησιμοποιώντας ΝΕΕΣ πλατφόρμες (άυλη συνταγογράφηση, emvolio.gr κλπ).
Δημιουργούνται όμως αρκετά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για την διαχείριση άλλων δραστηριοτήτων τόσο για τον μέσο πολίτη όσο και σε όσους ασχολούνται ειδικότερα με δημόσιες συμβάσεις (επίκαιρο θέμα λόγω της τροποποίησης του ν.4412/16). Μερικά παραδείγματα προβλημάτων σχετίζονται με εφαρμογές πληροφορικής σταχυολογούνται ενδεικτικά:
ΦΑΚΕΛΟΣ ΚΑΤΑΚΥΡΩΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
Ο εκσυγχρονισμός και η απλοποίηση των διαδικασιών που επαγγέλθηκε ο ν.4412/16, με την κατάργηση των εγγράφων και την αντικατάσταση τους με υπεύθυνες δηλώσεις χαιρετίσθηκε θετικά μέχρι την εφαρμογή του σε πραγματικές συνθήκες. Σε όσους ασχολούνται με την σύνταξη φακέλου κατακύρωσης δημόσιας σύμβασης είναι γνωστό ότι αποτελεί την δημιουργία ενός τόμου εκατοντάδων σελίδων και μάλιστα χωρίς να “συγχωρεί” οποιαδήποτε λάθος ή παρανόηση με “ποινή” την κατάπτωση εγγυητικής. Πρακτικά για την διασφάλιση της κατακύρωσης της σύμβασης συνήθως διατηρείται (από τους οικονομικούς φορείς) ένας παράλληλος φάκελος με δικαιολογητικά / πιστοποιητικά / δηλώσεις κλπ από την ημέρα υποβολής προσφοράς μέχρι την ημέρα κατακύρωσης της. Τα τμήματα διοίκησης των οικονομικών φορέων, μπορούν να επαληθεύσουν την παραπάνω κατάσταση ενώ τα οικονομικά τμήματα μπορούν να την κοστολογήσουν, εάν δεν το έχουν κάνει ήδη, με εντυπωσιακά συμπεράσματα για την ΑΥΞΗΣΗ του κόστους διοίκησης.
Επισημαίνεται ότι για την Ελληνική Πολιτεία (τόσο με την τέως όσο και με την νυν διακυβέρνηση) το σύστημα που σχεδιάστηκε αποτελεί ηλεκτρονικό εκσυγχρονισμό διότι:
Ο φάκελος υποβάλλεται ηλεκτρονικά αλλά “για να είμαστε σίγουροι” αποστέλλεται και έγγραφα.
ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΕΠΠ
Η λειτουργία της ΑΕΠΠ, αποτέλεσε θετική εξέλιξη ως προς την ενιαία αντιμετώπιση θεμάτων που είχαν δημιουργηθεί από τα προηγούμενα θεσμικά πλαίσια (ενστάσεις, προσφυγές κλπ). Για την αύξηση της αποδοτικότητας ενός θεσμού η χρήση εφαρμογών πληροφορικής, θεωρείται αυτονόητη αρχή σύγχρονης οργάνωσης.
Κατά την πρόσφατη τροποποίηση του ν.4412/16 με τον ν.4782/21 τόσο η ΑΕΠΠ, όσο και ο εισηγητής – νομοθέτης διαπιστώνουν την αύξηση των υποθέσεων που εκδικάζονται κατά 20% με αποτέλεσμα την αύξηση του φόρτου εργασίας.
Είναι απορίας άξιο βέβαια η αιτιολόγηση της αύξησης των υποθέσεων, εφόσον το θεσμικό πλαίσιο είναι σταθερό και η διαρκώς παραγόμενη νομολογία (άνω των 1.500 αποφάσεων / έτος), θα έπρεπε να βοηθάει στην επιτάχυνση των αποφάσεων αλλά και στην μείωση των προσφυγών. Εάν προσπαθήσει κανείς να χρησιμοποιήσει την νομολογία που έχει παράγει η ΑΕΠΠ, διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει ΟΥΔΕΜΙΑ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ, που θα ήταν χρήσιμη τόσο για τους πολίτες – χρήστες, όσο και για την ίδια την ΑΕΠΠ. Σημειώνεται ότι υπάρχει “πλήρης διαφάνεια” καθώς όλες οι αποφάσεις είναι αναρτημένες ηλεκτρονικά, αλλά “πλήρης αδυναμία χρήσης” καθώς είναι πρακτικά αδύνατο να εντοπισθούν αξιοποιήσιμα στοιχεία σε έναν όγκο άνω των 5.000 αποφάσεων (αυξάνονται περαιτέρω) με 50 σελίδες μεσοσταθμικά κάθε μία.
Η αντιμετώπιση της παραπάνω δυσλειτουργίας (υπερβολικός φόρτος) από τον νομοθέτη γίνεται με την θέσπιση της εκδίκασης των μικρότερων υποθέσεων από μονομελή έναντι των τριμελών κλιμακίων. Πρακτικά ο νομοθέτης δέχεται την μείωση της αντικειμενικότητας ως “επίλυση” έναντι ενεργειών βελτίωσης της αποτελεσματικότητας (π.χ. ηλεκτρονική κωδικοποίηση). Σε επόμενη φάση πιστεύω ότι η “επίλυση” θα περιλαμβάνει αύξηση των ανθρώπινων πόρων (προσλήψεις).
ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΑΝΑΙΡΕΣΗ ΣΤΗΝ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ
Η τροποποίηση του ν.4412/16 με τις διατάξεις του ν.4782/21 εισάγει:
- Την αύξηση της βαρύτητας αξιολόγησης της τεχνικής προσφοράς με εισαγωγή τύπου που μειώνει την επίδραση των μεγάλων εκπτώσεων (ορθώς)
- Την αναίρεση της ανωτέρω διάταξης με την μείωση της βαρύτητας της τεχνικής προσφοράς από 80% σε 70%.
Παραδείγματα έλλειψης ορθολογισμού και αντιφατικότητας υπάρχουν σε έναν ατελείωτο κατάλογο της ελληνικής πραγματικότητας στην οποία :
- Η Πολιτεία βλέπει τον πολίτη με καχυποψία, αντιμετωπίζοντας τον ως “παραβάτη” και νομοθετεί ώστε να “προστατεύεται” από αυτόν (υπάρχουν υπουργοί που “υπερηφανεύονται” για τους “αποτελεσματικούς” ελεγκτικούς μηχανισμούς που δημιούργησαν, “ξεχνώντας” να καταργήσουν τους μηχανισμούς που είχαν εισάγει οι προκάτοχοι τους).
- Ο Πολίτης βλέπει την Πολιτεία με πολλαπλούς φορείς και μηχανισμούς, μη αλληλοεπιδρώντες, επικαλυπτόμενους και επαναλαμβανόμενους με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δυσπιστία προς την διοίκηση και να αναπτύσσεται η “ηθική της άμυνας” του αρχομένου.
Η αναζήτηση των αιτιών επιτυχών προσεγγίσεων ηλεκτρονικής μετεξέλιξης, σε αντιδιαστολή με άλλα παραδείγματα, που οδηγούν μαθηματικά στην αύξηση των προβλημάτων, θεωρώ ότι βρίσκεται στην έλλειψη εφαρμογής μίας ολιστικής προσέγγισης και μίας νέας φιλοσοφίας ορθολογικού και υπεύθυνου σχεδιασμού για τον πολίτη χωρίς την καχυποψία της πολιτείας.
Θεωρώ ότι η επιτυχία στις πλατφόρμες υγείας, βρίσκεται στο ότι σχεδιάστηκαν εξ αρχής πάνω σε μία νέα, υγιή βάση με την πρωτοποριακή για την χώρα αντίληψη του πολίτη – συνεργάτη έναντι της αντίληψης του πολίτη – παραβάτη.
Πριν ένα χρόνο περίπου συγκροτήθηκε επιτροπή για την διερεύνηση της αλληλεπίδρασης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και την εισαγωγή των παρεμβάσεων στα υπουργεία και στις υπηρεσίες αυτών (στη χώρα ως γνωστόν η παραπομπή ενός θέματος σε επιτροπή, ισοδυναμεί με την παραπομπή στις ρωμαϊκές καλένδες). Δεν ξέρω τα αποτελέσματα αυτής της επιτροπής αλλά η αντιμετώπιση της ηλεκτρονικής μετεξέλιξης με τα “μάτια” και υπό το πρίσμα της προσαρμογής στην υπάρχουσα λογική της Ελληνικής διοίκησης θεωρώ ότι είναι ο καλύτερος τρόπος για τον Εκφυλισμό της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης από Παραγωγική Δύναμη Ανάπτυξης της χώρας σε εργαλείο οπισθοδρόμησης με την μετατροπή της σε ηλεκτρονική γραφειοκρατία (ΗΓ).
Συνοψίζοντας θεωρώ ότι η ΗΓ είναι πολλαπλώς πιο επικίνδυνη και δυσβάσταχτη για τον πολίτη, ο οποίος θα πρέπει να αντιμετωπίσει μία τέτοια φιλοσοφία διοίκησης, που θα είναι ηλεκτρονικά εξοπλισμένη και για τον λόγο αυτό η ευθύνη της Πολιτείας και του υπουργού είναι να συνθέσει και να λειτουργήσει ένα ηλεκτρονικό σύστημα φιλικό και δίκαιο για τον πολίτη χωρίς την από δεκαετίες προκατάληψη του πολίτη – παραβάτη. Το στοίχημα είναι μεγάλο με διακύβευμα την ποιότητα και την ωριμότητα της ίδια της Δημοκρατίας.
