Δώδεκα προτάσεις για την αναγκαία θεσμική ενίσχυση της Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων

πηγή: Εργοληπτικόν βήμα Νο_121 της ΠΕΣΕΔΕ

12 προτάσεις για την αναγκαία θεσμική ενίσχυση της Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων από την ΑΝΑΚΕΜ
 
Με δεδομένη την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και εφαρμογής των αρχών της κυκλικής οικονομίας, η αντιμετώπιση των Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) ως ενός ζητήματος που χρήζει σοβαρής και εξειδικευμένης προσέγγισης και διαχείρισης είναι απολύτως απαραίτητη.

Αυτή η προσέγγιση επιτυγχάνεται μέσω της λειτουργίας των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) τα οποία, στα χρόνια της λειτουργίας τους, έχουν καταφέρει να συμβάλουν σημαντικά στην ενίσχυση της πράσινης ανάπτυξης, της επιχειρηματικότητας και, κυρίως, στην ανάδειξη των περιβαλλοντικών διαστάσεων του ζητήματος.

Ωστόσο, για άλλη μια φορά στην Ελλάδα, η νομοθεσία έρχεται να πλήξει τις προσπάθειες και τα θετικά βήματα που γίνονται, καθώς το Σχέδιο Νόμου σχετικά με την προώθηση της Ανακύκλωσης, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο της διαβούλευσης, καταστρατηγεί την πρόοδο που έχει γίνει σε ότι αφορά την ανακύκλωση ΑΕΚΚ όλα τα προηγούμενα χρόνια. Με το άρθρο 30, προβλέπεται η κατάργηση της εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ για έργα ή δραστηριότητες Κατηγορίας Α’, τα οποία αποτελούν το 58% των περιπτώσεων περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Για όσους γνωρίζουν τα δεδομένα, η πιθανή εφαρμογή αυτού του άρθρου θα έχει ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο στον κλάδο των ΣΣΕΔ και θα ξεκινήσει ένα ντόμινο καταστροφικών συνεπειών στο περιβάλλον, τη δημόσια υγεία, την παραγωγή τεχνικού έργου, αλλά και στην εθνική οικονομία συνολικά.

Πιο συγκεκριμένα, το επίμαχο άρθρο έχει προκαλέσει την έντονη ανησυχία στο σύνολο του κλάδου, μιας και απειλεί άμεσα τη βιωσιμότητα των εκατοντάδων επιχειρήσεων που συνεργάζονται με τα ΣΣΕΔ σε όλη την επικράτεια. Στη δημόσια διαβούλευση του Σχεδίου Νόμου, δημοσιεύτηκαν παρατηρήσεις που εκφράζουν την ανησυχία και των αναδόχων δημοσίων και ιδιωτικών έργων, για τις ασάφειες και τα προβλήματα που δημιουργούνται στην εκτέλεση των έργων. Είναι προφανές, ότι η διάταξη όχι μόνο δεν προάγει την ανακύκλωση, αλλά συνιστά δραματική οπισθοδρόμηση. Ας δούμε όμως το γιατί.

ΠΡΩΤΟΝ, επιστρέφουμε στο παρελθόν, τότε που μια μελέτη προέβλεπε ότι τα απόβλητα θα μεταφερθούν σε χώρο που θα υποδείξουν οι υπηρεσίες και όλα τα ΑΕΚΚ κατέληγαν στα ρέματα και τα δάση, με αποτέλεσμα την πρόκληση πλημμυρών και πυρκαγιών που πλέον μαστίζουν την Ελλάδα.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ, δεν προβλέπεται καμιά διαδικασία ελέγχου της διαχείρισης των ΑΕΚΚ, παρά μόνο η δήλωση στοιχείων που όμως δεν δύνανται να διασταυρωθούν στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων.

ΤΡΙΤΟΝ, η ανακύκλωση περνά στα χέρια των κατασκευαστών, χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις της γνώσης και εμπειρίας τους, ενώ η απουσία ελέγχου θα οδηγεί τα άγνωστης ποιότητας απόβλητα στην κατασκευή του έργου. Συν τοις άλλοις, οι κατασκευαστές γίνονται και έμποροι.

ΤΕΤΑΡΤΟΝ, η απώλεια έως και 50% των εσόδων των επιχειρήσεων ανακύκλωσης ΑΕΚΚ θα έχει συνέπειες, λόγω της μείωσης των δημοσίων εσόδων και κυρίως, λόγω της αύξησης της ανεργίας, από τη συρρίκνωση της δραστηριότητας των επιχειρήσεων του κλάδου.

ΠΕΜΠΤΟΝ, μέσω της θέσπισης διαφορετικών κριτηρίων για την άσκηση της ίδιας δραστηριότητας, δηλαδή της ανακύκλωσης ΑΕΚΚ, καταλύεται κάθε έννοια ισονομίας. Για παράδειγμα, ενώ οι αδειοδοτημένες επιχειρήσεις ανακύκλωσης υπομένουν χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες, ο νόμος θα δίνει πλέον τη δυνατότητα στους κατασκευαστές να ανακυκλώνουν ΑΕΚΚ χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η αδικία όμως δεν σταματά εκεί, καθώς προβλέπεται και αναίτια εξαίρεση των μεγάλων και πλούσιων σε παραγωγή ΑΕΚΚ έργα από την καταβολή εισφοράς ανακύκλωσης, μέρος της οποίας καταβάλλεται στον ΕΟΑΝ, ενώ την ίδια στιγμή τα έργα μικρού και μεσαίου μεγέθους θα συνεχίσουν να έχουν υποχρέωση εισφοράς.

‘ΕΚΤΟΝ, θα προκληθεί χάος στην αγορά και καθυστερήσεις έργων, αφού η ασάφεια ως προς την εφαρμογή ή μη της ανακύκλωσης θα προκαλέσει σύγκρουση με άλλες νομοθετικές διατάξεις, εμφάνιση πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού με τις μονάδες ανακύκλωσης και, νομοτελειακά, έκρηξη καταγγελιών.

ΈΒΔΟΜΟΝ, θα προκληθεί θεσμικό και νομικό κενό, αφού το άρθρο έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την περιβαλλοντική νομοθεσία της Ελλάδας από τη στιγμή που νομιμοποιεί δραστηριότητες ανακύκλωσης ΑΕΚΚ σε χώρους που δεν μπορούν να αδειοδοτηθούν σύμφωνα με τις προβλέψεις του Ν. 4014/2011.

Λαμβάνοντας υπόψη την προβληματική του εν λόγω άρθρου, εύκολα διερωτάται κανείς, με ποια λογική προτείνεται η θέσπιση ενός νόμου που βλάπτει το περιβάλλον οδηγώντας τα μπάζα σε δάση και ρέματα χωρίς κανέναν ουσιαστικό έλεγχο, που βλάπτει την κοινωνία πλήττοντας έναν ολόκληρο κλάδο και δημιουργεί ανέργους μέσω των ανισοτήτων που δημιουργεί -τη στιγμή μάλιστα που η διατήρηση των θέσεων εργασίας αποτελεί ζητούμενο ζωτικής σημασίας για την ελληνική οικονομία και κοινωνία εν μέσω της κρίσης της πανδημίας. Τέλος, τίθεται το ερώτημα του με ποια λογική διαγράφονται οι προσπάθειες και η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί όλα αυτά τα χρόνια στον τομέα διαχείρισης των ΑΕΚΚ. Με μια φράση, με ποια λογική κάνουμε πολλά βήματα πίσω, τη στιγμή που είναι αδήριτη ανάγκη να ενισχύσουμε την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος;

Ενάντια σε αυτή την αναχρονιστική λογική, η ΑΝΑΚΕΜ, ως ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ με ένα δίκτυο 90 συμβεβλημένων μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ, προωθεί την ενίσχυση της ανακύκλωσης των ΑΕΚΚ με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της ενίσχυσης της απασχόλησης και της ισονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση και μέσω της εμπειρίας μας, καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις για την ανακύκλωση των ΑΕΚΚ, καθώς και για την ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας των ΣΣΕΔ. Πιο συγκεκριμένα, οι προτάσεις της ΑΝΑΚΕΜ είναι οι εξής:

  1. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ της επί τόπου διαχείρισης των ΑΕΚΚ στο έργο με αξιοποίηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης της εγκατάστασης μέσω ΤΕΠΕΜ, ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ και του καταγραφικού ελέγχου ΣΣΕΔ.
  2. ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ των ΣΣΕΔ για σαφή περιγραφή του καταγραφικού και εποπτικού τους ρόλου στις περιπτώσεις της «αυτοδιαχείρισης» στα επιχειρησιακά τους σχεδία.
  3. ΕΚΤΕΛΕΣΗ του συμβουλευτικού, υποστηρικτικού, εποπτικού και καταγραφικού ρόλου των ΣΣΕΔ με τρόπο που δεν θα υποκαθιστά τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες ελέγχου, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να πλήρης διαφάνεια και έλεγχος σε ότι αφορά στα τέλη ανακύκλωσης, τα οποία θα πρέπει να διασταυρώνονται με τις διαχειριζόμενες ποσότητες ΑΕΚΚ και τις μεθόδους διαχείρισης που εφαρμόζονται.
  4. ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ να καθορίζεται στην ΑΕΠΟ του έργου συγκεκριμένος χώρος διάθεσης εκτός της εναλλακτικής διαχείρισης Για την περίσσεια εκσκαφών (χώματα και πέτρες, αλλά με παράλληλη κατάταξη του έργου στην 4η ομάδα (περιβαλλοντικές υποδομές) για την εφαρμογή όλων των κριτηρίων και προϋποθέσεων για τη διάθεση του υλικού στον συγκεκριμένο χώρο.
  5. ΘΕΣΠΙΣΗ κανόνων για τη χρήση δευτερογενών (ανακυκλωμένων) υλών στα έργα και κανόνων που θα αφορούν στα ποσοστά, στην ποιότητα και στις πιστοποιήσεις των υλικών.
  6. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ της επιτέλεσης του σκοπού των ΣΣΕΔ και της προώθησης της ανακύκλωσης, μέσω αξιολόγησης των στόχων σχετικά με την ποσότητα παραγόμενων ΑΕΚΚ, της υλοποίησης προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με συγκεκριμένες προδιαγραφές, της ενίσχυσης του δικτύου μονάδων ανακύκλωσης και της επέκταση σε περιοχές που δεν καλύπτονται επαρκώς.
  7. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ της νόμιμης διαχείρισης και παρακολούθησης από τον ΕΟΑΝ και το ΥΠΕΝ μέσω υποχρεωτικής ετήσιας υποβολής και αξιολόγησης αποτελεσμάτων λειτουργίας.
  8. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ της έννοιας του Συλλογικού Συστήματος και της ισοτιμίας στον κλάδο με προϋπόθεση συνεργασίας με τουλάχιστον τρεις μονάδες επεξεργασίας και ανακύκλωσης.
  9. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ πραγματικής ανακύκλωσης με υποχρεωτική θέσπιση στόχων ως προς τα ανακτώμενα και ανακυκλωμένα προϊόντα που θα αναφέροντα στα επιχειρησιακά σχέδια των ΣΣΕΔ, καθώς και τεκμηρίωσης του τρόπου διάθεσής τους με παραστατικά.
  10. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ολοκληρωμένου συστήματος ιχνηλάτησης των ΑΕΚΚ, από την παραγωγή τους μέχρι την τελική αξιοποίηση των δευτερογενών υλών, και διασύνδεση με το ΗΜΑ, ώστε να σταματήσει η εκμετάλλευση των ΧΥΤΑ.
  11. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ της ποιότητας του έργου αυτοδιαχείρισης και της προστασίας του περιβάλλοντος μέσω υποχρεωτικής προσκόμισης σύμβασης μεταξύ ΣΣΕΔ και διαχειριστή στον ΕΟΑΝ, εγκρίσεων της εγκατάστασης επεξεργασίας ΑΕΕΚ επιτόπου στο έργο, καθώς και υποβολής έκθεσης αυτοδιαχείρισης στον ΕΟΑΝ στην οποία να περιγράφεται το πλήρες ισοζύγιο των ΑΕΚΚ του έργου και των ανακτημένων / ανακυκλωμένων υλικών καθώς και των εργασιών στις οποίες ενσωματώθηκαν.
  12. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ της εξειδίκευσης και της τεχνογνωσίας των ΣΣΕΔ με υποχρέωση στελέχωσής τους από ικανό αριθμό επιστημόνων του κλάδου ανάλογα με την εμβέλεια και το μέγεθός του.
Στην ΑΝΑΚΕΜ πιστεύουμε βαθιά στα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη της δράσης των ΣΣΕΔ και είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι το προτεινόμενο Σχέδιο Νόμου, θα οδηγήσει τον κλάδο σε οπισθοδρόμηση και θα έχει αρνητικές συνέπειες στον ίδιο τον στόχο που προσπαθεί να επιτύχει, αυτόν της προώθησης της ανακύκλωσης. Αντ’ αυτού, είναι απολύτως αναγκαία η αναθεώρηση και η υιοθέτηση προτάσεων που στόχο έχουν να προάγουν πραγματικά την ανακύκλωση των ΑΕΚΚ προς όφελος του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της οικονομίας.

Διαβάστε επίσης

Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για λόγους επισκεψιμότητας και στατιστικών. Συνεχίζοντας την περιήγηση, αποδέχεστε τη χρήση αυτών των cookies Αποδοχή Περισσότερα