Δημόσιες συμβάσεις έργων οδοποιίας: H σημασία του μεταφορικού έργου

Η Ευαγγελία Πέτρου, Πολιτικός μηχανικός MSc, Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ΕΑΔΗΣΥ αναλύει στο Εργοληπτικόν Βήμα Νο_132 το κομβικό αυτό σημείο για τα έργα οδοποιίας.

Το μεταφορικό έργο συνιστά σημαντικό μέρος της δαπάνης έργων οδοποιίας. Οι μέχρι πρότινος ιδιαίτερα μεγάλες προσφερόμενες εκπτώσεις σε έργα οδοποιίας και η σύγχρονη ενεργειακή κρίση ανέδειξαν τη συμβολή της μεταφορικής δαπάνης στο άμεσο κόστος εκτέλεσης των έργων αυτών.

Η σημασία του μεταφορικού έργου στις δημόσιες συμβάσεις έργων οδοποιίας εντοπίζεται:

• Σε προσυμβατικό στάδιο, καθώς η προκοστολόγηση της μεταφορικής δαπάνης γίνεται κατά την σύνταξη των τευχών δημοπράτησης και η όποια πλημμέλεια διαπιστώνεται ως προς αυτή ανάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο της διαγωνιστικής διαδικασίας.
• Σε διακηρύξεις έργων με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση την τιμή, κατά την αιτιολόγηση ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς, όπου ανακύπτει συχνά το ζήτημα ορθού ή επαρκούς υπολογισμού της μεταφορικής δαπάνης. Αυτή αφορά κυρίως στη μεταφορά αδρανών υλικών λατομείου για εργασίες οδοστρωσίας και ασφαλτικών, στο πλαίσιο υπολογισμού του άμεσου κόστους του έργου.
• Κατά την εκτέλεση δημοσίων έργων οδοποιίας, είναι σύνηθες το αίτημα για πρόσθετες δαπάνες μεταφοράς αδρανών υλικών λατομείου για εργασίες οδοστρωσίας και ασφαλτικών και αφορά ουσιαστικά σε πρόσθετη αποζημίωση προς τον ανάδοχο και όχι σε συμπληρωματικές εργασίες απαραίτητες για την ολοκλήρωση της αρχικής σύμβασης που προέκυψαν μετά την έναρξη εκτέλεσης του έργου.

Αναφορικά με το μεταφορικό έργο, στο Κανονιστικό πλαίσιο των διαγωνισμών δημοσίων έργων οδοποιίας περιλαμβάνονται:

• Ο Κανονισμός Περιγραφικών Τιμολογίων Εργασιών (ΔΝΣγ/οικ.35577/ΦΝ 466/2017, ΦΕΚ 1746/Β/2017), με πεδίο εφαρμογής και σε Έργα Οδοποιίας, ο οποίος εφαρμόζεται υποχρεωτικά στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων δημοσίων έργων του ν.4412/2016 για τον υπολογισμό της εκτιμώμενης αξίας σύμβασης έργου. Στο «ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ» ορίζεται: «Αντικείμενο του παρόντος τιμολογίου είναι ο καθορισμός τιμών μονάδος των εργασιών, που είναι απαραίτητες για την έντεχνη ολοκλήρωση του Έργου, όπως προδιαγράφεται στα λοιπά Τεύχη Δημοπράτησης που ορίζονται στη Διακήρυξη. […] με τις τιμές μονάδος του παρόντος Τιμολογίου προκύπτει το προϋπολογιζόμενο άμεσο κόστος του Έργου, δηλαδή το συνολικό κόστος των επί μέρους εργασιών ή λειτουργιών, οι οποίες συνθέτουν το φυσικό αντικείμενο του Έργου. Στις τιμές μονάδος αυτές, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, περιλαμβάνονται τα κάτωθι: […] Οι δαπάνες προμηθείας των πάσης φύσεως, ενσωματουμένων και μη, κυρίων και βοηθητικών υλικών, μεταφοράς τους στις θέσεις εκτέλεσης των εργασιών, αποθήκευσης, φύλαξης, επεξεργασίας τους (αν απαιτείται) και προσέγγισής τους, με τις απαιτούμενες φορτοεκφορτώσεις, τις ασφαλίσεις των μεταφορών, τις σταλίες των μεταφορικών μέσων και τις απαιτούμενες πλάγιες μεταφορές, εκτός των ειδικών περιπτώσεων, που η μεταφορά πληρώνεται ιδιαιτέρως με αντίστοιχα άρθρα του Τιμολογίου. Ομοίως οι δαπάνες για την φορτοεκφόρτωση και μεταφορά (με την σταλία μεταφορικών μέσων) των πλεοναζόντων ή/και ακατάλληλων προϊόντων εκσκαφών και λοιπών υλικών, σε κατάλληλους χώρους απόρριψης, λαμβανομένων υπόψη των ισχυόντων Περιβαλλοντικών Όρων, σύμφωνα με την Ε.Σ.Υ. και τους λοιπούς όρους δημοπράτησης. […] Οι δαπάνες προμηθείας ή παραγωγής, φορτοεκφόρτωσης και μεταφοράς στη θέση ενσωμάτωσης και τυχόν προσωρινών αποθέσεων και επαναφορτώσεων αδρανών υλικών προέλευσης λατομείων, ορυχείων κλπ. πλην των περιπτώσεων που στα οικεία άρθρα του παρόντος Τιμολογίου αναφέρεται ρητά ότι η μεταφορά πληρώνεται ιδιαίτερα (άρθρα που επισημαίνονται με αστερίσκο [*]). […] Οι τιμές μονάδος του παρόντος Τιμολογίου που φέρουν την σήμανση [*] παραπλέυρως της αναγραφόμενης τιμής σε ΕΥΡΩ δεν συμπεριλαμβάνουν την δαπάνη της καθαρής μεταφοράς των, κατά περίπτωση, υλικών ή προϊόντων. Η Δημοπρατούσα Αρχή θα προσθέτει στις τιμές αυτές την δαπάνη του μεταφορικού έργου, με βάση τα στοιχεία της μελέτης και τις συνθήκες εκτέλεσης του έργου. Για τον προσδιορισμό της ως άνω δαπάνης του μεταφορικού έργου καθορίζονται οι ακόλουθες τιμές μονάδας σε €/m3.km […] Oι τιμές αυτές έχουν εφαρμογή στον προσδιορισμό της τιμής του αστερίσκου [*] των άρθρων του παρόντος τιμολογίου των οποίων οι εργασίες επιμετρώνται σε κυβικά μέτρα (m3), κατά τον τρόπο που καθορίζεται σε έκαστο άρθρο. Σε καμμία περίπτωση δεν εφαρμόζεται συντελεστής επιπλήσματος ή οποιαδήποτε άλλη προσαύξηση και ο υπολογισμός γίνεται με βάση τα επιμετρούμενα m3 κάθε εργασίας, όπως καθορίζεται στο αντίστοιχο άρθρο. Η δαπάνη του μεταφορικού έργου, όπως προσδιορίζεται στο παρόν τιμολόγιο (ΝΕΤ ΟΔΟ), προστίθεται στην τιμή βάσεως των άρθρων που επισημαίνονται με [*], και αναθεωρείται με βάση τον εκάστοτε καθοριζόμενο κωδικό αναθεώρησης (δεν προβλέπεται άλλη, ιδιαίτερη αναθεώρηση του μεταφορικού έργου). […]»
• Η Εγκύκλιος Ε7/2013 (αρ. πρωτ. Δ11γ/ο/5/8/12-02-2013και ΑΔΑ: ΒΕΥΣ1-ΞΘΕ), με την οποία δόθηκαν οδηγίες επί θεμάτων εφαρμογής των Ενιαίων Τιμολογίων (ΝΕΤ), μεταξύ των οποίων και για την προκοστολόγηση του μεταφορικού έργου, όταν αυτό προβλέπεται στα άρθρα των εργασιών. Σε αυτήν ορίζεται:«[…] Οδηγίες για τον αστερίσκο [*] Όταν ο προϋπολογισμός του έργου περιλαμβάνει άρθρα που επισημαίνονται με αστερίσκο [*] απαιτείται υπολογισμός της δαπάνης του μεταφορικού έργου κατ’ άρθρο. Στους Γενικούς Όρους των ΝΕΤ περιλαμβάνονται πίνακες τιμών του μεταφορικού έργου ανά κυβοχιλιόμετρο (m3.km), αναλόγως των συνθηκών διακίνησης των προϊόντων και υλικών. Οι τιμές αυτές περιλαμβάνουν ανηγμένη την επιστροφή του άδειου αυτοκινήτου στη θέση του ορύγματος και αναφέρονται σε συμπυκνωμένα υλικά και προϊόντα στις εκάστοτε θέσεις κατασκευής (π.χ. εκσκαφές σε όγκο ορύγματος, συμπυκνωμένες στρώσεις υλικών κ.ο.κ.). Ως εκ τούτου σε καμιά περίπτωση δεν εφαρμόζεται συντελεστής επιπλήσματος. Η απόσταση μεταφοράς προσδιορίζεται με βάση τις συνθήκες εκτέλεσης των εργασιών, το υφιστάμενο οδικό δίκτυο, τις απαιτήσεις που τίθενται από τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου (η έκδοση των οποίων αποτελεί προϋπόθεση για τη δημοπράτηση των περισσοτέρων έργων), καθώς και λοιπές κείμενες διατάξεις. Σε κάθε περίπτωση προσδιορίζεται η μέση απόσταση μεταφοράς (π.χ. από το κέντρο βάρους των χωματισμών του έργου μέχρι τον αποθεσιοθάλαμο ή τον δανειοθάλαμο ή τη μέση απόσταση προς αυτούς εάν προβλέπονται περισσότεροι – από το κέντρο βάρους του έργου μέχρι το συγκρότημα παραγωγής ασφαλτοσκυροδέματος που λειτουργεί στην περιοχή του έργου κ.ο.κ.). Δοθέντος ότι το μεταφορικό έργο συνιστά σημαντικό μέρος της δαπάνης αρκετών έργων (π.χ. έργων οδοποιίας, υδραυλικών έργων εντός πόλεως κλπ), η μέση απόσταση μεταφοράς οφείλει να τεκμηριώνεται επαρκώς στις προμετρήσεις των έργων. Δεν είναι λογικό οι χωματισμοί να υπολογίζονται με τη σύνταξη εκτενών αναλυτικών πινάκων και οι μεταφορές, που ενίοτε είναι υψηλότερης δαπάνης, να μην αντιμετωπίζονται κατ’ ανάλογο τρόπο. Ούτε είναι λογικό να επιβαρύνονται υπερβολικά οι τιμές βάσης των εργασιών με ανύπαρκτο μεταφορικό έργο. Ιδιαίτερος υπολογισμός της μεταφορικής δαπάνης προβλέπεται και σε εργασίες που τιμολογούνται σε τετραγωνικά ή σε τρέχοντα μέτρα. Στις περιπτώσεις αυτές οι τιμές μονάδας των μεταφορών πολλαπλασιάζονται επί το πάχος της στρώσης σε μέτρα (πάχος στρώσης οδοστρωσίας 0,10 m), ή εφαρμόζονται οι συμβατικοί συντελεστές αναγωγής που καθορίζονται στα περιγραφικά ΝΕΤ (λ.χ. αποξήλωση πλακοστρώσεων).»
• Η Εγκύκλιος Ε18/2014(αρ. πρωτ. Δ11γ/ο/6/7/24-09-2014 και ΑΔΑ: Ω8ΘΛ1-ΤΘΥ),με την οποία ορίζονται: «Β. Πρόσθετες οδηγίες και διευκρινήσεις[…] Κατά συνέπεια οι ποσότητες του απαιτουμένου μεταφορικού έργου (κυβοχιλιόμετρα μεταφορών)  μπορούν (και πρέπει) να υπολογίζονται από την Αναθέτουσα Αρχή με επαρκή ακρίβεια κατά την σύνταξη των Συμβατικών Τευχών. Βέβαια, κατά το στάδιο αυτό δεν είναι δυνατόν να γίνει απολύτως ακριβής εκτίμηση του συνολικού μεταφορικού έργου (σύνολο απαιτουμένων κυβοχιλιομέτρων) και του αντιστοίχου κόστους, δοθέντος ότι εξαρτώνται, αντίστοιχα, από το χρονοδιάγραμμα του έργου (σειρά εκτέλεσης εργασιών), και τον εξοπλισμό φόρτωσης και μεταφοράς που θα χρησιμοποιήσει ο Ανάδοχος. […]Κατά συνέπεια η δαπάνη των μεταφορών μπορεί να προσδιορισθεί με αποδεκτή ακρίβεια στα Τεύχη Δημοπράτησης ενός έργου, οι δε διαγωνιζόμενοι για την ανάληψη του έργου μπορούν να την σταθμίσουν ακριβέστερα κατά την σύνταξη της οικονομικής προσφοράς τους. […]Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν ο όρος “οποιαδήποτε απόσταση” που αναγράφεται στο περιγραφικό μέρος των ΝΕΤ του έργου έχει την έννοια ότι πηγές λήψης και απόθεσης των υλικών, το οδικό δίκτυο της περιοχής και το κέντρο βάρους (λήψης ή ενσωμάτωσης) των υλικών παραμένουν όπως είχαν ληφθεί υπόψη στην μελέτη και κατά την σύνταξη των τευχών δημοπράτησης από την Αναθέτουσα Αρχή. Κατ’ ουσίαν δηλαδή σημαίνει “σε οποιαδήποτε απόσταση σύμφωνα με τους όρους δημοπράτησης”.Εάν μετά την δημοπράτηση του έργου διαφοροποιηθούν οι αποστάσεις μεταφορών ή οι συνθήκες διακίνησης που είχαν ληφθεί υπόψη κατά την σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης, για λόγους μη οφειλόμενους στον Ανάδοχο (απαίτηση χρήσης νέων δανειοθαλάμων, αποθεσιοθαλάμων, λατομείων, συγκροτημάτων κλπ, λόγω αλλαγής περιβαλλοντικών όρων, απαιτήσεων, αδειοδοτήσεων, διακοπής λειτουργίας κλπ), τεκμηριώνεται η έγκριση πρόσθετης αποζημίωσης για την αντιμετώπιση “απροβλέπτων και επιγενομένων συνθηκών”, με την σύνταξη ΑΠΕ κατά τις ισχύουσες διατάξεις. […]»

Επισημαίνεται ότι, τα ενιαία τιμολόγια δεν είναι δυνατόν να προβλέψουν και να κοστολογήσουν ειδικές συνθήκες μεταφοράς υλικών, όπως θαλάσσιες μεταφορές και μεταφορές σε δύσβατα σημεία. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, οι ειδικές αυτές συνθήκες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να αποζημιώνονται ιδιαίτερα, με την σύνταξη επί πλέον άρθρου πρόσθετης αποζημίωσης οφειλόμενης στις κατά τόπους ειδικές συνθήκες και προσθήκη αυτού στα τιμολόγια Δημοπράτησης.

Το όλο ζήτημα τελικά ανάγεται στην πληρότητα και ορθότητα των συμβατικών τευχών (Τεχνική Περιγραφή, Αναλυτικό Τιμολόγιο, Τιμολόγιο μελέτης, Προϋπολογισμός μελέτης, Γενική και Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων) το οποίο είναι ουσιώδες για την επιτυχή υλοποίηση ενός έργου. Από εκεί και πέρα, μεταβολή του κόστους μεταφοράς ανάγεται και στον επιχειρηματικό κίνδυνο του αναδόχου, ο οποίος προχωρά στην υποβολή οικονομικής προσφοράς με βάση τις ειδικές συνθήκες του έργου, συνυπολογίζοντας την πιθανότητα μεταβολής του εν λόγω κόστους. Εξάλλου, η επιλογή των προς προμήθεια υλικών που ενσωματώνονται στο έργο εναπόκειται στις επιχειρηματικές επιλογές που ο ίδιος αναλαμβάνει, εκτός περιπτώσεων όπου η παροχή των υλικών είναι προσδιορισμένη ειδικά στη σύμβαση, πχ παροχή από την αναθέτουσα αρχή. Βέβαια, με την εγκύκλιο Ε18/2014 εισάγεται ερμηνεία απρόβλεπτων περιστάσεων, θίγοντας πιθανώς νομικά ζητήματα στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων έργων.

πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_132 της ΠΕΣΕΔΕ

Νομική Ενημέρωση μ’ ένα κλικ στο https://gobhma.gr/

Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter