Γ. Πατέρας: Δεν υπάρχουν μαγικές ή αυτόματες λύσεις για να ξεπεραστεί η κρίση
Η «ΓΑΛΑΖΙΑ» ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Ο Πρόεδρος του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Δρ. Γεώργιος Πατέρας μιλάει στο Εργοληπτικόν Βήμα 129 για τη σημερινή εικόνα της ελληνικής ναυτιλίας και τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για τον κλάδο αλλά και το σύνολο της οικονομίας.
Ποιες οι προκλήσεις αλλά και οι ευκαιρίες που αναδεικνύονται για την ελληνική ναυτιλία εν μέσω των συνεχόμενων κρίσεων των τελευταίων δύο ετών – υγειονομική, ενεργειακή και πλέον και γεωπολιτική; Πώς θα μπορούσε η χώρα να αξιοποιήσει προς όφελός της τις ευμετάβλητες αυτές συνθήκες και να δημιουργήσει ένα θετικό αντίκτυπο για την οικονομία;
Ελληνική ναυτιλία νοείται ο στόλος, ανεξαρτήτως νηολογίου, που διαχειρίζονται τα εγκατεστημένα στην Ελλάδα γραφεία. Ο στόλος αυτός αποτελείται απο 5129 πλοία άνω των 1.000 κόρων και αποτελεί περίπου το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας και περίπου 55% του στόλου της Ευρωπαικής Ενωσης. Είναι δε ο 2ος νεώτερος στόλος παγκοσμίως. Σημειωτέο ότι η μέση χωρητικότητα είναι 80.000 τόνοι dwt έναντι 43.700 τόνων του παγκόσμιου στόλου.
Η πρωτιά αυτή μεταξύ άλλων οφείλεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Ελληνα ναυτιλιακού επιχειρηματία όπως η εξωστρέφεια, η προσαρμοστικότητα και η εφευρετικότητα, χαρακτηριστικά που αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα για την διαχείρηση κρίσεων. Η υγειονομική κρίση ενώ δημιούργησε προβλήματα κυρίως στην ομαλή στελέχωση των πλοίων, δεν διατάραξε σημαντικά την λειτουργία τους. Οι αγκυλώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες δημιουργήθηκαν ως επι το πλείστον στα λιμάνια, τους αποθηκευτικούς χώρους και στα χερσαία συγκοινωνιακά δίκτυα και όχι απο τις θαλάσσιες μεταφορές. Η ενεργειακή κρίση καθώς και η γεωπολιτική, δημιουργούν άλλες ευκαιρίες απασχόλησης των πλοίων που συχνά προκαλούν αύξηση του μεταφορικού έργου λόγω των μεγαλύτερων θαλλάσιων διαδρομών που απαιτούνται.
Το ναυτιλιακό συνάλλαγμα και η απασχόληση στελεχών υψηλών αποδοχών στα πλοία και στα γραφεία καθώς και το κύρος που απολαμβάνει η χώρα στον διεθνή χώρο, συμβάλουν θετικά στην οικονομία μας. Οι επενδύσεις στην ξηρά απο ναυτιλιακά κεφάλαια είτε σε έργα (Costa Navarino, Ελληνικό, κ.α.) είτε σε ιδρύματα ( Ίδρυμα Ωνάση, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, κ.α.) είναι θεμελιώδεις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Αποτελεί σταθερό στόχο του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η εθνική οικονομία απο την ναυτιλία, όπως για παράδειγμα με την προσέλευση περισσότερων νέων στα ναυτικά και ναυτιλιακά επαγγέλματα.
Ποια η σημασία της «γαλάζιας οικονομίας» για την ελληνική οικονομία και πώς θα μπορούσε να ενισχυθεί και να προωθηθεί η περαιτέρω ανάπτυξή της;
Η μετάβαση στην γαλάζια και ακόμα περισσότερο στην πράσινη οικονομία, αποτελούν υποχρέωση της ανθρωπότητας. Ο καθένας μας οφείλει να συνειδητοποιήσει το δικό του αποτύπωμα από την κάθε πράξη και ενέργεια του. Να μην επαφιόμαστε στο τι θα κάνει ο κάθε κλάδος οικονομικής δραστηριότητας (βιομηχανία, συγκοινωνίες, ναυτιλία κ.λ.π.) αλλά να ρυθμίσουμε τη ζωή μας και τις συνήθεις μας ώστε το πέρασμα μας απο αυτόν τον πλανήτη να προκαλέι την μικρότερη δυνατή βλάβη.
Η μετάβαση αυτή ασφαλώς θα επηρεάσει όλους τους κλαδους της οικονομίας και θα έχει μεγάλο κόστος, κόστος που θα μετακυληθεί αναπόφευκτα στον τελικό χρήστη. Η Ελλάδα διαθέτει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που της επιτρέπουν να προωθήσει προς ώφελος της την απανθρακοποίηση και αναφέρομαι κυρίως στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια.
Έχετε χαρακτηρίσει την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου ως το μεγαλύτερό σας project και έχετε τονίζει ότι η αντικατάσταση των πλοίων με «πράσινα» πλοία που δεν θα χρησιμοποιούν άνθρακα (zerocarbon), θα στοιχίσει 11 δισ. ευρώ. Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα και ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Η πρωτοβουλία αυτή του ΝΕΕ σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας, αφού ολοκληρώθηκε η σύνταξη και υποβολή της αρχικής πρότασης και της τεχνικής μελέτης, βρίσκεται στο στάδιο της σύνταξης του επιχειρησιακού σχεδίου και στον προγραμματισμό ναυπήγησης της απόδειξης της ιδέας (proof of concept ). Είναι μεγαλόπνοο σχέδιο στην σύλληψη, σχεδιασμό και εφαρμογή του, είναι όμως εθνικής σημασίας ώστε να διασφαλισθεί η συνοχή του Ελλαδικού χώρου και η επιβίωση των νησιωτικών οικονομιών.
Το πρόγραμμα αυτό έχει εισπράξει θετική ανταπόκριση σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο καθώς και θετικές ενδείξεις όσο αφορά την χρηματοδότηση του. Το χρονοδιάγραμμα αντικατάστασης των πλοίων, οι διαδικασίες, το νομικό πλαίσιο του φορέα, οι υποχρεώσεις, οι υποδομές στα λιμάνια, τα δίκτυα παροχής και άλλες πολλές παράμετροι, εξετάζονται προσεκτικά.
Παράλληλα για την επιλογή των συστημάτων, παρακολουθούμε τις τεχνολογικές εξελίξεις, ώστε οι λύσεις που θα προκριθούν να είναι βιώσιμες και εφαρμόσιμες. Οπως η αύξηση του μεριδίου της ηλεκτρικής ενέργειας που προέρχεται απο ΑΠΕ, είναι απαραίτητη για την ηλεκτροδότηση/ηλεκτροφόρτιση των συσσωρευτών των πλοίων καθώς και στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου.
Ασφαλώς και λαμβάνουμε σοβαρά υπ’όψη την επικινδυνότητα κάποιων καυσίμων.
Στο πρόσφατο συνέδριο Marine Money στο Λονδίνο διατυπώθηκε η άποψη ότι οι μικρότεροι «παίκτες» της αγοράς, οι πλοιοκτήτες δηλαδή μικρότερου μεγέθους θα δυσκολευτούν ακόμα περισσότερο να πλησιάσουν τους περιβαλλοντικούς στόχους για το 2050 λόγω έλλειψης των αναγκαίων πόρων. Πιστεύετε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μεγάλες αλλαγές στην εικόνα της αγοράς;
Πιστέυω ότι όσο ξεκαθαρίζει το τοπίο σε τεχνολογικό επίπεδο στο θέμα της παραγωγής των νέων καυσίμων, στην αποθήκευση τους και στην διάθεση τους στα πλοία, έτσι και οι ναυπηγήσεις, η παραγωγή νέων μηχανών και συστημάτων καθώς και οι πηγές χρηματοδότησης θα αρχίσουν να διαμορφώνονται.
Μεγάλοι όμιλοι έχουν σήμερα την πολυτέλεια να πειραματίζονται με κινητήρες διπλού καυσίμου (dual fuel) , με κινητήρες ammonia ready και methanol ready, ενώ μικρώτερες εταιρείες είναι πιο συντηρητικές πριμένοντας να δούν τις εξελίξεις. Η αγορά στην ναυτιλία πάντα βρίσκεται σε κινητικότητα απο την οποία επωφελούνται ή ζημιώνονται και μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις. Εξαρτάται απο τις επιλογές τους και την χρονική συγκυρία.
Για αυξημένο κόστος λειτουργίας της εγχώριας ακτοπλοΐας κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026, (σε σύγκριση με σενάριο μη εφαρμογής των μέτρων), εάν δεν ληφθούν κατάλληλα μέτρα προσαρμογής, εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει η υλοποίηση του προτεινόμενου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Fit for 55, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ. Η μελέτη εκτιμάει επίσης ότι η επιβάρυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των εισιτηρίων κατά περίπου 30% και μείωση της ακτοπλοϊκής κίνησης κατά 28% το ίδιο έτος. Πώς μπορεί να γίνει η μετάβαση αυτή πιο ομαλά ώστε να μην πληρώσει το κόστος αυτό ο τελικός καταναλωτής;
Η μελέτη του ΙΟΒΕ επιβεβαιώνει τις εύλογες ανησυχίες των ακτοπλόων που το ΝΕΕ γνωρίζει, παρακολουθεί και συνδράμει στην επίλυση τους ως επίσημος σύμβουλος της Πολιτείας σε θέματα ναυτιλιακής οικονομίας. Η αναγκαιότητα διατήρησης των ακτοπλοικών μας συγκοινωνιών είναι δεδομενη. Δεδομένο είναι επίσης ότι κάποιοι θα πρέπει να επιβαρυνθούν το αυξημένο κόστος. Πως θα γίνει αυτό; Εάν δεν πληρώσει ο καταναλωτής, θα πληρώσει ο φορολογουμενος. Θεωρούμε βέβαιο ότι η Πολιτεία, όπως και στο παρελθόν θα βρει την «χρυσή τομή» .
Ανάμεσα στους στόχους που έχετε θέσει στην έκδοση της Λευκής Βίβλου για την Ελλάδα το 2040 είναι η αναβάθμιση του θαλάσσιου τουρισμού, των λιμενικών υπηρεσιών και των λειτουργιών του δημόσιου τομέα. Πώς θα μπορούσε να καταστεί αυτός ο στόχος εφικτός και ποιες είναι οι δικές σας κινήσεις;
Ο νόμος που πρόσφατα εγκρίθηκε απο την Βουλή, επιλύει πολλές εκκρεμότητες και απλοποιεί διαδικασίες που αφορούν την λειτουργία του επαγγελματικού θαλάσσιου τουρισμού. Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών εξελίσεται με ταχείς ρυθμούς. Το ΝΕΕ συνεργάζεται στενά με τους επαγγελματικούς φορείς και συνέβαλε στην διαμόρφωση του σχεδίου νόμου. Οι βασικοί άξονες της πολιτικής μας για τον θαλάσσιο τουρισμό είναι η ελέυθερη αγορά με επι ίσοις όροις ανταγωνισμό και η έμφαση στην ποιότητα των υπηρεσιών παρά στην ποσότητα.. Αυστηρή τήρηση των φορολογικών υποχρεώσεων, των κανόνων ασφαλείας, στελέχωσης και λειτουργίας των σκαφών. Εχουμε το καλλύτερο playground για θαλάσσιο τουρισμό στον κόσμο και δεν πρέπει να τον ευτελίσουμε. Πιστέυω ότι ο κλάδος αυτός θα έχει μεγάλη εξέλιξη και συμβολή στο τουριστικό μας προιόν και στην εθνική οικονομία. Προυπόθεση είναι η επίσπευση της κατασκευής των ήδη χωροθετημένων 131 μαρινών που θα επιτρέψουν τον μόνιμο ελλιμενισμό αλλοδαπών σκαφών που θα διευρύνει τον κύκλο εργασιών της συστάδας (μαρίνες, συνεργεία, ανταλλακτικά, δεξαμενισμοί, ασφαλίσεις, μεσιτείες, εξοπλισμοί, φύλαξη κλπ).
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι επόμενες μεγαλύτερες προκλήσεις για τον κλάδο και ποιοι οι στόχοι σας ως πρόεδρος του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος;
Σάς παραπέμπω στον επίλογο της μελέτης του ΝΕΕ στην «Λευκή Βίβλο – Η Ελλάδα του 2040», στην οποία αναφερθήκατε, που συνετάγη στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 και η οποία έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΝΕΕ (nee.gr):
- Η ελληνική ναυτιλία και η ναυτοσύνη των Ελλήνων αποτέλεσαν ανά τους αιώνες καθοριστικούς παράγοντες για την ανάπτυξη και την ευημερία του ελληνικού λαού, αλλά και για αυτή καθαυτή την ύπαρξη της χώρας μας ως ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους.
- Τα στοιχεία που παρατέθηκαν και η σύντομη αναφορά σε γεγονότα τα οποία αποτελούν ιστορική παρακαταθήκη για το μέλλον δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το ότι η ελληνική ναυτιλία θα παραμείνει στην πρώτη γραμμή στην προσπάθεια της χώρας μας για πρόοδο και εξέλιξη.
- Θεσμικά το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος είναι ο επίσημος σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα ναυτιλίας και ενεργεί πάντα, σύμφωνα με τον θεσμικό του ρόλο, για την προστασία και την προαγωγή των συμφερόντων της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας εντός των ορίων του γενικού συμφέροντος του κράτους και της εθνικής οικονομίας.
- Η ανανέωση του ακτοπλοϊκού μας στόλου σε ορίζοντα εικοσαετίας, με νέα πλοία μειωμένου περιβαλλοντικού αποτυπώματος, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη διατήρηση της εδαφικής συνοχής της χώρας μας αλλά και τη συμμόρφωση με τα μέτρα που λαμβάνονται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
- Το μέγεθος του εθνικού αυτού έργου αλλά και το αντικείμενό του δημιουργούν πολλές προκλήσεις, που ευελπιστούμε ότι θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
- Παράλληλα, θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την επέκταση της εξωστρέφειας, η οποία παραδοσιακά διέπει την ποντοπόρο ναυτιλία, και στους άλλους κλάδους της ναυτιλίας, την προσαρμογή της ναυτικής εκπαίδευσης στις σύγχρονες συνθήκες, την προσέλκυση νέων στα επαγγέλματα της θάλασσας, την αναβάθμιση του θαλάσσιου τουρισμού, των λιμενικών υπηρεσιών αλλά και των λειτουργιών του δημόσιου τομέα.
- Είναι αλήθεια ότι η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα, η παγκόσμια ύφεση εξαιτίας της πανδημίας αλλά και ο κοινωνικός αντίκτυπος της πανδημίας έχουν δημιουργήσει συνθήκες αναθεώρησης της οπτικής και των σχεδιασμών στον ναυτιλιακό τομέα.
- Δεν υπάρχουν μαγικές ή αυτόματες λύσεις για να ξεπεραστεί η κρίση. Αυτό που θα δώσει διέξοδο και θα επιτρέψει στη ναυτιλία να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση είναι η προσαρμοστικότητά της και η εφαρμογή πολιτικών και πρακτικών που θα είναι ρηξικέλευθες και θα ξεφεύγουν από τα καθιερωμένα. Μόνο έτσι η ναυτιλία μας θα μπορέσει να συνεχίσει να εξελίσσεται και να μεγαλουργεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου αλλά και του κράτους.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_129 της ΠΕΣΕΔΕ
