Αριστείδης Ντάλας: Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει ευελιξία και περιβαλλοντική ενσυναίσθηση

16:07 - 23/03/2023

Ο γνωστός αρχιτέκτονας, κ. Αριστείδης Ντάλας μιλάει στο Εργοληπτικόν βήμα No_133 για τη σύγχρονη κατοικία και το ρόλο της αρχιτεκτονικής σήμερα.

Η «αρχιτεκτονική ενέχει μια τεράστια ευθύνη που παραπέμπει στο ωραίο αλλά ταυτόχρονα σωστό. Αυτός ο συνδυασμός αισθητικής τελειότητας και εργονομικής αρτιότητας είναι κάτι που μας ακολουθεί και μας προβληματίζει σε κάθε νέο έργο που ξεκινάμε» σημειώνει ο αρχιτέκτονας Αριστείδης Ντάλας μιλώντας στο Εργοληπτικό Βήμα. Όπως τονίζει «τα τελευταία χρόνια βιώσαμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, μια πανδημία που είναι αδύνατο να μην επηρεάσει τα δεδομένα κατοίκησης. Η κατοικία μας γίνεται χώρος εργασίας, κοινωνικοποίησης, άσκησης, αποφόρτισης και διασκέδασης. Αναδεικνύεται η ανάγκη να υπάρχουν δυναμικοί χώροι με διαφορετικές ποιότητες που μεταμορφώνονται. Εξωτερικοί χώροι, όπως μπαλκόνια και αίθρια που αποτελούσαν παραμελημένους χώρους αποκτούν ζωτική σημασία. Αυτοί οι χώροι έχουν μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό, αποδεικνύοντας πως η ανθρώπινη δραστηριότητα προσδίδει κάθε φορά την ταυτότητα στον χώρο. Αυτό από μόνο του έχει αλλάξει και την αγορά των κατοικιών. Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει μια μικρή ευελιξία και ταυτόχρονα μια περιβαλλοντική ενσυναίσθηση». Αναφερόμενος στις τάσεις που παρατηρούμε σήμερα, τονίζει ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική αποτελεί βασικό θέμα των συζητήσεων στους κύκλους της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής της χώρας εν γένει. «Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κάθε θέμα έχει δυο όψεις. Κάθετι αποτελεί εργαλείο στα χέρια του δημιουργού και ανάλογα τον τρόπο που θα το χρησιμοποιήσει θα φέρει και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς λοιπόν, ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική είναι μέσο ένταξης και όχι σκοπός εκμετάλλευσης». Mε έδρα την Αθήνα και την Τήνο το αρχιτεκτονικό γραφείο του Αριστείδη Ντάλα στοχεύει στο να θέσει την ελληνική αρχιτεκτονική σε νέα πρότυπα αξιοποιώντας σύγχρονες τεχνικές και τεχνογνωσίες, έχοντας πάντα υπόψη ότι κάθε αρχιτεκτονικό έργο είναι μια σύνθεση αισθητικής και λειτουργικότητας, δίνοντας, παράλληλα, έμφαση στο σεβασμό στις πρακτικές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.

Το φωτογραφικό υλικό για το έργο The Lap Pool House και για το έργο PNOES, ειναι του φωτογράφου Παναγιώτη Βουμβάκη
Τα renders για τα έργα Pool of the rocks, Project L, Block of flats, Residence in Nafplio: Κατερίνα Ιακωβάκη
To render του έργου Irene’s farmhouse: Fiore Architects

Ποια τα προτερήματα και ποια τα μειονεκτήματα των υπόσκαφων κτισμάτων; Υπό ποιες συνθήκες αποτελούν την ιδανική επιλογή;

Η υπόσκαφη αρχιτεκτονική αποτελεί βασικό θέμα των συζητήσεων στους κύκλους της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής της χώρας εν γένει. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κάθε θέμα έχει δυο όψεις. Κάθετι αποτελεί εργαλείο στα χέρια του δημιουργού και ανάλογα τον τρόπο που θα το χρησιμοποιήσει θα φέρει και τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς λοιπόν, ότι η υπόσκαφη αρχιτεκτονική είναι μέσο ένταξης και όχι σκοπός εκμετάλλευσης.

Τα υπόσκαφα παραπέμπουν σε μια πρωτόλεια μορφή κατοίκησης, την σπηλιά. Εναρμονίζονται με τις ισοϋψείς καμπύλες και προσαρμόζονται στην μορφολογία του εδάφους, προσφέροντας ένα καταφύγιο. Η διαμόρφωση του τοπίου παραπέμπει συχνά στην τέχνη της ξερολιθιάς, εργαλείο για να μετατραπεί η γη σε καλλιεργήσιμο έδαφος. Το αποτύπωμά τους στο τοπίο παραμένει ελάχιστο ακόμη κι όταν οι κατοικίες απαντούν στις σύγχρονες απαιτήσεις, διατηρώντας όμως την ανθρώπινη κλίμακα. Παίζοντας με τη σκιά, χάνονται πάνω στο τοπίο της ελληνικής υπαίθρου και γίνονται ένα με το ανάγλυφο.

Πόσο επηρεάζει το φυσικό περιβάλλον αλλά και οι νέες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή τον σχεδιασμό των κατοικιών; Παρατηρείτε ή προτείνετε αλλαγές στον τομέα των υλικών;

Η βιώσιμη αρχιτεκτονική και οι πρακτικές της εφαρμόζονταν πολλά χρόνια και αποτελούσαν βασική αρχή σχεδιασμού. Τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής κρίσης η βιώσιμη αρχιτεκτονική καθίσταται αναγκαία. Έτσι, δημιουργήθηκαν νομοθετικά πλαίσια και πιστοποιήσεις (LEED, WELL) που προστατεύουν την βιωσιμότητα του κτιρίου σε όλες τις πτυχές. Με αυτόν τον τρόπο, προωθείται η έρευνα και η χρήση περισσοτέρων ανακυκλώσιμων υλικών με λιγότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα που ολοένα είναι επιπλέον ζητούμενο από ιδιώτες η εφαρμογή τους στην κατασκευή.

Πώς βλέπετε την ελληνική αγορά κατοικιών; Ποιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις και τι είναι αυτό που αναζητά περισσότερο το κοινό;

Τα τελευταία χρόνια βιώσαμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, μια πανδημία που είναι αδύνατο να μην επηρεάσει τα δεδομένα κατοίκησης. Η κατοικία μας γίνεται χώρος εργασίας, κοινωνικοποίησης, άσκησης, αποφόρτισης και διασκέδασης. Αναδεικνύεται η ανάγκη να υπάρχουν δυναμικοί χώροι με διαφορετικές ποιότητες που μεταμορφώνονται. Εξωτερικοί χώροι, όπως μπαλκόνια και αίθρια που αποτελούσαν παραμελημένους χώρους αποκτούν ζωτική σημασία. Αυτοί οι χώροι έχουν μετατραπεί σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό, αποδεικνύοντας πως η ανθρώπινη δραστηριότητα προσδίδει κάθε φορά την ταυτότητα στον χώρο.

Αυτό από μόνο του έχει αλλάξει και την αγορά των κατοικιών. Η σύγχρονη κατοικία οφείλει να παρέχει μια μικρή ευελιξία και ταυτόχρονα μια περιβαλλοντική ενσυναίσθηση.

Πόσο διαφορετικές είναι οι απαιτήσεις στον σχεδιασμό κατοικιών εντός και εκτός του αστικού τοπίου;

Η ανάγκη της κατοίκησης, άρα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός που την υπηρετεί, πιστεύουμε ότι δεν επηρεάζεται κατά βάθος από τις ανάγκες της εποχής. Οι ανάγκες στη βάση τους είναι πρωταρχικές και παραμένουν οι ίδιες, αναλλοίωτες μέσα στον χρόνο.

Ο τόπος που εντάσσεται η αρχιτεκτονική κάθε φορά αλλάζει και ο σχεδιασμός οφείλει να επηρεάζεται από αυτόν. Είναι χρέος της αρχιτεκτονικής να προτείνει νέα κτίρια που απαντούν κριτικά στο κάθε τοπίο, και με έναν τρόπο να το συμπληρώνουν.

Τοπίο φυσικό αλλά και τεχνητό, αποτελεί πάντα μια από τις βασικές αρχές του σχεδιασμού.

Ο τόπος είναι η πρώτη προσλαμβάνουσα για τον αρχιτέκτονα και το ανάγλυφο στο οποίο καλείται να απαντήσει το κτίριο. Η κατοικία στην ελληνική ύπαιθρο έχει έναν περισσότερο γλυπτικό χαρακτήρα και αποτελεί συνέχεια του ανάγλυφου του. Είτε βρίσκεται σε περίοπτη θέση παρέα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπίου, είτε προτείνεται βυθισμένη μέσα στο πρανές του εδάφους, ως σύγχρονη κρυμμένη σπηλιά, είναι πάντα μια ερμηνεία του εκάστοτε τοπίου και μια συνέχεια αυτού.

Το αστικό περιβάλλον από την άλλη, αποτελεί ένα πολύ περισσότερο αυστηρό πλαίσιο ένταξης της αρχιτεκτονικής μελέτης. Εκεί η κατοικία είναι αντιμέτωπη με το αστικό, ανθρωπογενές ανάγλυφο. Την κορυφογραμμή της πόλης. Ο σχεδιασμός εδώ είναι διαφορετικός και η αρχιτεκτονική καλείται να είναι πολλές φορές εφευρετική. Οι ανάγκες παραμένουν οι ίδιες και ο χώρος είναι μικρότερος. Το παιχνίδι των όγκων λαμβάνει χώρα στο ευρύτερο μέρος της πόλης και το κτίριο συνδιαλέγεται με τα υφιστάμενα κελύφη.

Έχετε δηλώσει ότι η αρχιτεκτονική είναι η τέλεια ένωση της τέχνης με την επιστήμη. Πόσο έχει επηρεάσει αυτή η σκέψη το έργο σας και πώς οραματίζεστε την κατοικία του μέλλοντος;

Η αρχιτεκτονική ενέχει μια τεράστια ευθύνη που παραπέμπει στο ωραίο αλλά ταυτόχρονα σωστό. Αυτός ο συνδυασμός αισθητικής τελειότητας και εργονομικής αρτιότητας είναι κάτι που μας ακολουθεί και μας προβληματίζει σε κάθε νέο έργο που ξεκινάμε, ακολουθώντας κατά γράμμα τα λόγια του Le Corbusier ότι «Σκοπός της κατασκευής είναι να στέκεται, η αρχιτεκτονική όμως να συγκινεί.»

Ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την επιτυχημένη πορεία σας που χαρακτηρίζεται από διακρίσεις εντός και εκτός Ελλάδας και ποια είναι τα έργα που εσείς ξεχωρίζετε;

Τα έργα του γραφείου ARISTIDES DALLAS ARCHITECTS έχουν δημοσιευθεί κι έχουν διακριθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η ιστορία του γραφείου ξεκίνησε από την Τήνο που αποτέλεσε γόνιμο έδαφος και πεδίο αναζήτησης της βαθύτερης ουσίας των παραδοσιακών δομών. Το γραφείο επεκτάθηκε στην Αθήνα όπου ο διάλογος με το αστικό τοπίο είναι εποικοδομητικός και διαρκώς διδακτικός. Την αγωνία αυτή μοιράζεται η ομάδα του γραφείου που διαρκώς μεγαλώνει. Βάση και αφετηρία της δημιουργικής εργασίας του γραφείου είναι η ομαδικότητα.

Τα περισσότερο γνωστά έργα είναι το The Lap Pool House, το A Touch of new, το A House between the rocks και οι ΠΝΟΕΣ στην Τήνο που έχουν ολοκληρωθεί, αλλά εξίσου σημαντικά θεωρούμε και την Κατοικία στο Ναύπλιο, την Κατοικία στην Κηφισιά και την Πολυκατοικία στο Γκάζι που είναι στην διαδικασία της Μελέτης.