ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Ο Αργύρης Πλέσιας, Πολιτικός Μηχανικός και Πρόεδρος του Συλλόγου Μελετητών Ελλάδος (ΣΜΕ) γράφει στο ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ για το ποιος θα πρέπει να είναι ο ρόλος του ΤΕΕ ακόμα και μέσα σε έκτακτες συνθήκες, όπως αυτές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια.
πηγή: Εργοληπτικόν Βήμα Νο_128 της ΠΕΣΕΔΕ
Η διαχείριση έκτακτων καταστάσεων και ειδικών συνθηκών απαιτεί την ύπαρξη δομών που έχουν την δυνατότητα και τις εξουσίες για την αντιμετώπισή τους. Η τελευταία διετία του covid-19 αλλά και παλαιότερες έκτακτες καταστάσεις (πχ πλημμύρες, πυρκαγιές κλπ), απέδειξαν την αναγκαιότητα ύπαρξης μηχανισμών διαχείρισης. Η ανυπαρξία δομών αλλά και η δυσχέρεια ανάθεσης έκτακτων εξουσιών είχαν αρνητικά αποτελέσματα και κάποιες φορές χάθηκαν ζωές από προβλήματα που προέκυψαν κυρίως από την έλλειψη διακρίσεως εξουσιών και αρμοδιοτήτων. Σε όλες τις περιπτώσεις η πίεση που ασκεί η ανάγκη «διαχείρισης της εικόνας» ιδιαίτερα στο πολιτικό προσωπικό, είναι εμφανέστατη με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές φορές τραγελαφικές καταστάσεις.
Η πανδημία του κορονοϊού, αποτέλεσε μια ενδιάμεση κατάσταση, η οποία λόγω της διάρκειάς της έδωσε την δυνατότητα να δημιουργηθούν δομές για την διαχείριση της και κυρίως να διατεθούν πόροι, οι οποίοι πλέον δεν περιορίζονται στην αντιμετώπιση της ίδιας της πανδημίας (πχ προμήθεια εμβολίων, υγειονομικούυλικού κλπ.), αλλά εκτείνονται στην διαχείριση των αποτελεσμάτων της και έχουν πλέον χρονικό ορίζοντα ετών (εκτιμάται άνω της πενταετίας).
Η κοινωνία έχει τεθεί συνολικά σε ένα καθεστώς επιταχυνόμενων αναγκών για αλλαγές και προσαρμογές (πχ πράσινη οικονομία, κλιματικές προκλήσεις κλπ). Οι παραπάνω αλλαγές από μόνες τους, ίσως θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «έκτακτες καταστάσεις», αλλά ο συνδυασμός τους και η συχνότητά τους, θεωρείται ότι τις καθιστούν «συνήθεις και συμβατικές».
Την τελευταία πενταετία, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, «κλήθηκε» ή «προσφέρθηκε» να διαχειριστεί κάποιες «ειδικές και επείγουσες καταστάσεις» (πχ γεφύρι της Πλάκας, σχεδιασμός της περιοχής στο Μάτι Αττικής κλπ), οι οποίες έχουν τα χαρακτηριστικά της τυχαιότητας, της σύντομης χρονικής διάρκειας, της μοναδικότητας και της κοινωνικής βαρύτητας.
Όπως προαναφέρθηκε η πανδημία και η αντιμετώπιση των συνεπειών της, ενδέχεται να έχει χαρακτηριστικά τυχαιότητας, αλλά η διάρκεια των αποτελεσμάτων και οι προς τούτο ενέργειες δεν είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας.
Η αναμενόμενη έλευση πόρων πολλαπλάσιας εντάσεως της συνήθους και ο συνδυασμός της με την υπέρμετρη γραφειοκρατικοποίηση και την έξοδο από την χώρα εξειδικευμένου προσωπικού (πχ. μηχανικών), έχει δημιουργήσει προβληματισμό για την επιλογή τύπων και δομών διαχείρισης και την εισαγωγή «ιδεών» και «νεωτερισμών», οι οποίες φιλοδοξούν να θέσουν την χώρα σε «τροχιά ανάπτυξης». Επισημαίνω ότι κατά την ταπεινή μου άποψη, η υλοποίηση έργων και η συνακόλουθη «ανάπτυξη», είναι αποτέλεσμα κυρίως νοητικών διεργασιών και διαθέσιμων πόρων. Η επιθυμία παραγωγής πολλαπλάσιου έργου με τους ίδιους ανθρώπινους πόρους, ακόμη και αν αυξηθούν οι χρηματοροές, αποτελεί ‘βολονταρισμό’ με μικρή απόδοση που απλά θα διορθωθεί από τη ζωή.
Στα πλαίσια της παραπάνω λογικής, ενεργοποιήθηκαν μηχανισμοί έκτακτης διαχείρισης πόρων, χρόνου αλλά κυρίως της υπέρβασης των γραφειοκρατικών καθυστερήσεων που παράγει το θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης και διαχείρισης των δημοσίων συμβάσεων. Ένας από τους μηχανισμούς παράκαμψης της δεσμευτικής νομοθεσίας, είναι το ΤΕΕ με μία σταδιακή εμπλοκή στην λογική του δόγματος ‘ο σκοπός αγιάζει τα μέσα’. Επισημαίνεται, ότι η ρήση συνδέθηκε με την παραχώρηση συγχωροχαρτιών με υλικά ανταλλάγματα έναντι ‘ιερών σκοπών’, αλλά η καταχρηστική εφαρμογή ‘αγίαζε’ ηγεμόνες και κακούργους και γέμιζε τα παπικά ταμεία. Η ιστορική γνώση της ρήσης και η γνώση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής αυτής της αντίληψης με την Ιησουήτικη αναφορά είτε με την μακιαβελική εκδοχή, ακόμη και με την τροτσκιστική αντίληψη της ηθικής, δεν πιστεύω ότι συνάδει με τις αρχές του Επιμελητηρίου.
Η διαχείριση των μελετών του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου στο Μάτι, οριακά θα μπορούσε να έχει τα χαρακτηριστικά που αιτιολογούν την παράκαμψη των διαδικασιών ανάθεσης και το ΤΕΕ επιλέχθηκε να αποτελέσει τον ανεξάρτητο φορέα που θα διασφάλιζε την επιθυμητή επιτάχυνση. Η συνέχεια όμως με την διαχείριση της ανάθεσης του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη και του Εθνικού Μητρώου Υποδομών, την αναγόρευση του ΤΕΕ σε Αναθέτουσα Αρχή, την ανάθεση της δημοπράτησης δεκάδων συμβάσεων για τα ΤΠΣ και ΕΧΣ (12 έχουν δημοπρατηθεί) και τέλος η πρόσληψη συμβούλων για την διαχείρισή τους, τεκμηριώνει τον χαρακτηρισμό της εμπλοκής των εννοιών «σκοπός» και «μέσα» που ανέφερα. Έχει επισημανθεί ότι η επιλογή του ΤΕΕ για την διαχείριση τέτοιας μορφής projects, έγινε λόγω της εξειδικευμένης γνώσης που διαθέτει και τελικά αποδεικνύεται ότι δεν την διαθέτει καθώς προκηρύσσει σύμβαση για πρόσληψη συμβούλου για την διαχείρισή της.
Θεωρώ ότι το ΤΕΕ, δεν πρέπει να αλλάξει κανένα ρόλο πριν ή μετά την πανδημία. Το ΤΕΕ οφείλει και πρέπει να διατηρήσει τον ρόλο του ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ της ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ και της εκάστοτε κυβέρνησης, στον οποίο ΠΟΥΘΕΝΑ δεν αναφέρεται και ΟΡΘΩΣ, ότι θα ασκήσει διοίκηση ως Αναθέτουσα Αρχή. Προτείνω στην διοίκηση του ΤΕΕ, εάν επιθυμεί να ασκήσει ρόλο Αναθέτουσας Αρχής, να συγκροτήσει ανεξάρτητη δομή για τις διαδικασίες ανάθεσης και διαχείρισης συμβάσεων και ίσως τότε να μετρήσουμε την πραγματική αποτελεσματικότητά τους.
Θεωρώ ότι τα επιτεύγματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που έχει εφαρμόσει το ΤΕΕ, με την λειτουργία και την εφαρμογή ειδικών υπηρεσιών μητρώων (e-πολεοδομία, ελεγκτές δόμησης, υπηρεσίες myΤΕΕ, ψηφιακές υποβολές κλπ) καθώς και η αναγκαιότητα διεύρυνσης του επιστημονικού ρόλου (πχ διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων που έχουν εκλείψει κλπ), δεν πρέπει να επισκιαστούν από λογικές γενικευμένης εισαγωγής λειτουργιών Αναθέτουσας Αρχής, με τις ΕΚΤΡΟΠΕΣ που θα υπάρξουν.Οι υπερβάσεις και η διασταλτική ερμηνεία σε ειδικές περιπτώσεις, που αιτιολογούνται με χαρακτηριστικά κοινωνικής ευαισθησίας , πρέπει να έχουν ΜΕΤΡΟ και έχουν αξία ως ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ, άλλως η εφαρμογή τους απλά χρησιμοποιείται ως ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ.
Θεωρώ ότι η Πολιτεία, εφόσον κρίνει ότι το σύστημα παραγωγής υποδομών είναι ανεπιτυχές για τις τρέχουσες συνθήκες, οφείλει να το αλλάξει ΕΠΙΣΗΜΑ, χωρίς αναζήτηση bypass μεθόδων.
